Erzurum Muharebesi (1918)
Erzurum Muharebesi, I. Dünya Savaşı'nın son dönemlerinde Kafkasya bölgesinde gerçekleşen önemli bir askeri çarpışmadır. Muharebe, Ermeni ve Osmanlı kuvvetleri arasında gerçekleşmiş ve Erzurum'un Kâzım Karabekir komutasındaki Osmanlı ordusu tarafından ele geçirilmesiyle sonuçlanmıştır.
| Erzurum Muharebesi (1918) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kafkasya Cephesi | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
|
 Ermeni Ulusal Konseyi | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
 Kâzım Karabekir Yakup Şevki Paşa |
Andranik Ozanyan[2] Sebastatsi Murad | ||||||||
Muharebe değiştir
Ermeni kuvvetleri sayıca üstün olmalarına rağmen Osmanlı birliklerine karşı etkili bir direniş göstermekte zorluklarla karşılaşmıştır. Tarihçi Firuz Kazemzadeh, "Transkafkasya Mücadelesi (1917-1921)" adlı monografisinde, sivil halka karşı acımasız taktikleriyle bilinen Ermenilerin Erzurum'u savunmakla görevlendirilen General Andranik, yiyecekleri kalmadığı için birliklerinin dağılmasını engelleyememiştir. Sivil Ermeniler çok az bir direnişle Erzurum'u teslim ettiler.[3]
Mart 1918'de General Andranik, Erzurum'da kötüleşen durumu takviye etmek için Özel Tümen'den 400 askerle birlikte geldi. "Ermeni Don Kişot" olarak bilinen Ermeni yüzbaşı Torkom, 101 pare top atışıyla Ermenistan'ın bağımsızlığını ilan etmişti. Bu eylem Rus subayların muhalefeti ve şehirdeki 20.000 Müslüman'ın ilan edilmiş düşmanlığıyla karşılaştı. Murat liderliğindeki fedai savaşçılar ve Torkom'un süvarileri tarafından yürütülen muharebe, yerel Kürt aşiretleri tarafından desteklenen Osmanlı ordusunun ilerleyişini durduramadı.[2]
Bir kalesi ve topları olmasına rağmen, yetenekli bir gerilla savaşçısı olan Andranik bu avantajlardan yararlanamıyor, birliklerini disipline edemiyor ya da Nakşibendi kardeşliğinden etkilenen kışkırtılmış Müslümanların Hristiyanlar arasında yarattığı paniği kontrol altına alamıyordu. Fırtınalı bir savaş meclisinde, kuşatılma tehdidiyle karşı karşıya kalınca şehri boşaltma kararı alındı. Erzincan'dakine benzer terör sahneleri, 12 Mart 1918'de Osmanlı ordusunun eline geçen Erzurum'da da tekrarlandı. Kaçmayan Hristiyanlar katledildi.[2]
Katliamlar değiştir
1918'de Erzurum Savaşı'nı çevreleyen kaotik olaylar sırasında, hem Ermeni hem de Osmanlı kuvvetleri tarafından zulümler işlendi. İntikam duygusuyla yanıp tutuşan Ermeni düzensizler, yaş ve cinsiyet ayrımı gözetmeksizin Müslümanları öldürmeye başladı. Ayrıca Ermeni birlikleriyle birlikte geri çekilirken köyleri yağmalamaya ve yakmaya da başvurdular.[2] Öte yandan, Osmanlı kuvvetleri ve Kürt aşiretleri de şiddet eylemlerine ve katliamlara katıldı. Bölgedeki genel düzenin bozulması ve yoğun etnik ve dini gerilimler durumu daha da kötüleştirdi.[2]
Bu dönemde her iki tarafın da gerçekleştirdiği katliam ve zulümlerin münferit olduğunu ve çatışmanın tamamını temsil etmediğini belirtmek önemlidir. Erzurum Savaşı'nı çevreleyen olaylar, o dönemde bölgeyi saran vahşet ve kaosu yansıtmakta ve sivil halk çatışmanın sonuçlarından zarar görmektedir.[2]
Kaynakça değiştir
- ^ Dumont, Paul (30 Mart 2023). Mustafa Kemal invente la Turquie moderne (1919-1924) (Fransızca). L'Archipel. ISBN 979-10-392-0348-7.
- ^ a b c d e f CITEREFMinassian2006
- ^ Mustafayev, Rahman (6 Kasım 2019). (Fransızca). L'Archipel. ISBN 978-2-84592-800-8. "başlıkL'Azerbaïdjan entre les grandes puissances (1918-1920) " yazısı görmezden gelindi (yardım); Eksik ya da boş
|başlık=(yardım)
Kitaplar değiştir
Minassian, Anahide Ter (2006) (Fransızca). 1918-1920, la République d'Arménie. Editions Complexe. ISBN 978-2-8048-0092-5