Kilikya Ermeni Krallığı
Kilikya Ermeni Krallığı, Kilikya Ermeni Prensliği ya da kısaca Kilikya, 1080-1198 arası prenslik ve 1198-1375 arası krallık olan Çukurova bölgesinde bulunan bir devlettir. Bölgedeki I. Ruben adında olan bir Ermeni beyi tarafından Bizans İmparatorluğundan aldığı toprak üzerine kurulmuştur ve zamanla daha geniş bir alana yayılmıştır. 1375'te Memlük Sultanlığı tarafından varlığına son verilmiştir.
Kilikya Ermeni Krallığı Կիլիկիոյ Հայոց Թագաւորութիւն | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1080-1375 | |||||||||||||||
  Üst: Ruben Hanedanı tarafından tercih edilen bayrak (1198-1219)
Alt: Lüzinyanlar tarafından tercih edilen bayrak (1341-1375)
 Arma
| |||||||||||||||
 Krallığın sınırlarını gösteren harita | |||||||||||||||
| Tür | Prenslik (1080-1198) Moğol İmparatorluğu'nun ve daha sonra İlhanlı'nın vasalı (1245-1335) | ||||||||||||||
| Başkent | Tarsus (1080-1198) Sis (1198-1375) | ||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Ermenice (resmi) Latince Eski Fransızca | ||||||||||||||
| Resmî din | Ermeni Apostolik | ||||||||||||||
| Hükûmet | Feodal Monarşi | ||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Tarihi değiştir
I. Levon devletin ilk kralı olmuştur. Devlet Haçlılarla ve özellikle Fransızlarla sıkı ilişkiler kurmuştur. Komşu Hristiyan ve Müslüman devletlerle ve kendi içinde mücadelelerde bulunmuştur. Moğol istilasından sonra İlhanlılara bağlanmış ve birlikte Memluk Devletine karşı savaşmıştır. Devlet 1252'den sonra Hethumid Hanedanı tarafından yönetilmiştir. Memluklar 1375 senesinde Sis'i ele geçirince devlet son bulmuştur ve bundan sonra bölgede Memluklere bağlı Ramazanoğlu Beyliği kurulmuştur. Kilikya Kralı unvanı Lüzinyan Hanedanına geçmiştir. Başkenti ve kilisenin merkezi Sis idi. Krallığın pek çok kalesi vardı ve ayrıca Toros dağları tabii bir savunma bölgesi oluşturuyordu.
Arapça kaynaklardan Kilikya bölgesinde karşılaşılan halkın Rum olduğu anlaşılmakta, bu belgelerde Ermeni halkından söz edilmemektedir, Ermenilerin Kafkasya ile ilişkili olduğu yazılmaktadır. Bizans 10. yüzyılda doğu ve kuzeybatı Anadolu'daki Ermeni halkı zorla Çukurova bölgesine yerleştirdiği bilinmektedir.[1] Ermeni nüfusunu zorunlu göçe geçiren ilk Bizans imparatoru II. Basileios'dur. Yaklaşık 50 bin kişilik bir Ermeni nüfusu Orta Anadolu'ya göç ettirmiştir. Daha sonra Türk akınlarının baskısıyla 1064 yılında bu aileler Toroslar'a kaçışmışlardır. Zaten 1045 sonrasında Türklerin Doğu Anadolu'ya akınları buralardaki Ermenileri de göçe zorlamıştı. Toroslar ve güneyinde toplanan bu Ermeni nüfusu "Kilikya Ermeni Baronluğu"'nun kurulmasına zemin hazırlamıştır. I. Haçlı Seferi sırasında Haçlılar tarafından da desteklenip bu baronluğu kurmuşlardır.[2] Haçlıların yıllar süresinde devam eden destekleriyle baronluk krallığa dönüştürülmüştür. Kilikya Ermeni Krallığı tarihi boyunca Bizans İmparatorluğu'na, Papalık'a, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na, Büyük Selçuklu'lara, Anadolu Selçuklu Devleti'ne, İlhanlılar'a, Kudüs Krallığı'na ve Memlûk Sultanlığı'na tabi olarak varlığını sürdürebilmiştir.[1] Bağlılıkları konusunda titiz ve girişken olmuşlardır. Örneğin Anadolu Selçuklu Devleti'nin Kösedağ Muharebesi yenilgisinden sonra Konya istikametinde ilerleyen Moğol kuvvetleri nedeniyle Ermeni krallığına sığınan I. Alaeddin Keykubat'ın eşi, I. Gıyaseddin Keyhüsrev'ın annesi Hunat Hatun, Ermeniler tarafından Moğollara teslim edilmiş, kısa süre sonra Moğollar tarafından öldürülmüştür.[3]
Özellikle İlhanlı'lara bağlılıklarını göstermek konusunda son derece girişken bir tutum izlemiştir. Bu yüzden sık sık Memluk sultanlarının hışmını üzerlerine çekmişlerdir. Çoğu kez Memluk tüccarlarına engel olunagelmiştir. Memluk Sultanlığı, demir ve başta gemi yapımı için kereste ihtiyacını Anadolu'dan ithal etmektedir.[4]
Krallığın tarihi boyunca her zaman Haçlılarla iyi ilişkiler içinde olduğunu söylemek zordur. Kilikya, Antakya Haçlı Krallığı ana yayılma hatlarından biri olduğundan aralarında zaman zaman sürtüşmeler yaşanmıştır. Bununla birlikte Ermeni Kralları Haçlı tarikatlarının yüksek mevkiinde bulunan şövalyelere imtiyazlar ve kaleler bağışlamışlardır.[5]
Fotoğraflar değiştir
-
Anavarza kalesinden -
Anavarza kalesinden
Ayrıca bakınız değiştir
| Wikimedia Commons'ta Kilikya Ermeni Krallığı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Kaynakça değiştir
- ^ a b İlyas Gökhan, sh.: 71
- ^ İlyas Gökhan, sh.: 74, 75
- ^ İlyas Gökhan, sh.: 70
- ^ Gülay Çalık, Sultan Baybars ve Haçlılarla Mücadelesi (Gazi Üniversitesi, master tezi, Ankara 2008) sh.: 51
- ^ Mehmet Ersan, Wilband von Oldenburg Seyahatnamesine Göre XIII. Yüzyılın Başlarında Çukurova 27 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.