Elmalı, Şavşat
Elmalı, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.
| Elmalı | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Elmalı Elmalı'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Şavşat |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1020 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 102 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08700 |
Tarihçe değiştir
Elmalı köyünün eski adı, Vanta'dır. Gürcüce bir yer adı olan Vanta (ვანთა), ev, yapı, barınak anlamındaki “vani” (ვანი) kelimesinden türemiş olup evler, barınaklar anlamına gelir.[3] Bu yer adı Türkçe kaynaklarda da Vanta (وانطە / وانتا) olarak geçer.[4][5]
Vanta, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan Şavşeti bölgesinde yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün adı da bu dönemden kalmış olmalıdır.
Vanta köyünün adı 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde yer almamıştır. Ancak Carati köyünde aynı adlı mevkinin bulunması, o tarihte Vanta'nın köyün bir mahallesi olmasıyla ilişkili olabilir.[6]
Vanta köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Vanta (Ванта) olarak kaydettiği köy, Artvin sancağının Şavşet-İmerhev kazasına bağlı Satlel-Rabat nahiyesinin dokuz köyünden biriydi. Vanta'nın nüfusu, 33'ü erkek ve 42'si kadın olmak üzere, 11 hanede yaşayan 75 kişiden oluşuyordu. Nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmişti. Bu sırada Vanta köyü, "Aşahki-megle" (Aşağı mahalle) ve "Yuharki-megle" (Yukarı mahalle) adlı mahalleleri kapsıyordu.[7]
Rus idaresi sırasında, 1904 yılında Şavşeti bölgesini gezmiş olan Nikolay Marr, Gurnateli köyüne giderken Vanta yakınlarında, ormandan inen Satlel-Rabat Deresi üzerindeki yeni bir ağaç köprüden karşıya geçtiklerini yazmıştır.[8]
Vanta köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Bu durum, 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya tarafından da kabul edildi. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Vanta Türkiye'ye bırakıldı.[9][10]
Artvin livasında 1922 yılında yapılan nüfus göre Vanta, Şavşat kazasının merkez nahiyesine bağlı köylerden biriydi. Köyün nüfusu, 41'i kadın ve 46'ı erkek olmak üzere, 16 hanede yaşayan 87 kişiden oluşuyordu. Bu tarihte de nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir.[11] Vanta Türkçe olmadığı için köyün adı 1925’te Elmalı olarak değiştirildi.[4] Elmalı köyü, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Şavşat kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 144 kişiden oluşuyordu.[12] 1965 yılına gelindiğinde köyde yaşayan insan sayısı 278 kişiyi bulmuştu ve bu nüfus içinde 143 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
Coğrafya değiştir
Elmalı köyü, Artvin il merkezine 69 km, Şavşat ilçe merkezine 4 km uzaklıktadır.[14]
Nüfus değiştir
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 98[2] |
| 2020 | 102[2] |
| 2019 | 103[2] |
| 2018 | 95[2] |
| 2017 | 95[2] |
| 2016 | 91[2] |
| 2015 | 86[2] |
| 2014 | 64[2] |
| 2013 | 87[2] |
| 2012 | 85[2] |
| 2011 | 91[2] |
| 2010 | 92[2] |
| 2009 | 90[2] |
| 2008 | 77[2] |
| 2007 | 79[2] |
| 2000 | 110[14] |
| 1990 | 192[14] |
| 1985 | 209[14] |
Kaynakça değiştir
- ^ "Elmali, Turkey Page". Fallingrain.com. 9 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Şavşat Elmalı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ "ვანი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 24 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ a b "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 160". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 487". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 194. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1461". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ Niko Marr, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri, Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 146. 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 9789941434112.
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Temmuz 2021.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 169.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 89.
- ^ a b c d "Elmalı Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.