Ekşinar, Ardanuç
Ekşinar, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.
| Ekşinar | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Ekşinar Ekşinar'ın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Ardanuç |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 13,9 km² |
| Rakım | 764 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 116 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08390 |
Tarihçe değiştir
Ekşinar köyünün eski adı, İşkinar'dır. Nitekim Artvin üzerine 1927 tarihli bir yayında İşkinar (اشكنار) olarak geçer.[4] 1928 tarihli köy listesinde ise, İkşinar / Ekşinar (اكشینار) adıyla kaydedilmiştir.[5] Gürcüce kaynaklarda da köyün adı İşkinari (იკშინარი) biçiminde yazılmıştır.[6] Farklı biçimlerde yazılmış olan bu yer adının kökeni ve anlamı tespit edilememiştir.[7]
İşkinar, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alıyordu. Bu bölge Gürcülerin yönetimi altındayken, 16. yüzyılın ortalarında Osmanlı Devleti'nin eline geçti. Erken Osmanlı tahrirlerinde İşkinar adı geçmemektedir. Bununla birlikte, Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi toplama amacıyla 1835 yılında yaptığı nüfus tespiti sırasında köyün adı Erşknari (ერშქნარი) olarak kaydedilmiştir. Bu tarihte köyde 17 hanede 37 erkek tespit edilmiştir. Osmanlı idaresi geleneksel olarak sadece erkek nüfusu tespit ediyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Erşknari'nin nüfusunun yaklaşık 74 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[8]
Rusların 93 Harbi'nin ardından Klarceti bölesine hakim olunca bu yerleşmeyi İşhanar (Ишханар) adıyla kaydetmiştir. İşhanar, Rus idaresinin 1886 yılında gerçekleştirdiği nüfus tespiti sırasında, Artvin sancağının (okrug) Ardanuç kazasına (uçastok) bağlıydı. Ardanuç kasabasıyla birlikte Ardanuç nahiyesini (сельское общество: kırsal topluluk) oluşturuyordu. Bu sırada Ardanuç kasabasında 963 kişi, İşhanar'da 64 kişi yaşıyordu. Nüfusun tamamının "Kürt" olarak kaydedilmiş olması, bu nüfusun buraya sonradan yerleştirildiğini göstermektedir.[9]
İşkinar, Birinci Dünya Savaşı'nın sonuna doğru Rusların bölgeden çekilmesinden sonra bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sürerken, köyün de yer aldığı Artvin ile Ardahan bölgeleri fiilen Türkiye'ye katıldı. 16 Mart 1921'de, Moskova Antlaşması'yla da köy yeniden Türkiye'ye bırakıldı.[10] İşkinar, 1922 nüfus cetveline göre Artvin livasının (sonra vilayet) Ardanuç nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 7 hanede yaşayan 27 kişiden oluşuyordu. Bu tespitte nüfusun tamamı "Türk" olarak yazılmıştır.[11]
Köyün adı 1935 genel nüfus sayımında "Ekşinar" olarak kaydedilmiştir. Bu tarihte Ekşinar'ın nüfusu 103 kişiden oluşuyordu. Köy, Rize ve Artvin vilayetlerinin yerine kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Artvin kazasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı.[12]
Bugün Tepedüzü adını taşıyan tarihsel Mukeri köyündeki kalıntılar, günümüzde Ekşinar köyünün idari sınırları içinde bulunmaktadır. Bunlardan biri Osmanlı dönemi öncesinden kalan Mukeri Kilisesi'dir. Bir köy kilisesi olan Mukeri Kilisesi, neredeyse tamamen yıkılmıştır. Köyde ayrıca ondan fazla yeraltı yapısı vardır. Önemli kısmı günümüze ulaşmış olan bu yapıların varlığı 2015 yılında ortaya çıkarılmıştır. Bu tarihsel yeraltı yapılarının düşman saldırıları sırasında sığınak ve depo olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir.[13]
Coğrafya değiştir
Ekşinar köyü, Artvin il merkezine 45 km, Ardanuç ilçe merkezine 3 km uzaklıktadır.[14]
Nüfus değiştir
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 116[3] |
| 2020 | 119[3] |
| 2019 | 119[3] |
| 2018 | 121[3] |
| 2017 | 108[3] |
| 2016 | 97[3] |
| 2015 | 104[3] |
| 2014 | 91[3] |
| 2013 | 97[3] |
| 2012 | 85[3] |
| 2011 | 91[3] |
| 2010 | 80[3] |
| 2009 | 71[3] |
| 2008 | 68[3] |
| 2007 | 79[3] |
| 2000 | 95[14] |
| 1990 | 104[14] |
| 1985 | 116[14] |
Kaynakça değiştir
- ^ Rızvanoğlu, Mehmet Tuncer (2003). "Ardanuç İlçesinin Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası (Doktora Tezi)". Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. s. 132.
- ^ "Ekşinar, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 28 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Ardanuç Ekşinar Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 116". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2021.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 78.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 186 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 146, ISBN 978-605-5708-85-6.
- ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 38 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ ""Ardanuç kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2021.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3. cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Ağustos 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 120" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Ağustos 2021.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 149-150 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ a b c d "Ekşinar Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022.