Ebu Bişr Metta bin Yunus

Ebû Bişr Mettâ b. Yûnus el-Kunnâî (Arapça: ﺍﺑﻮ ﺑﺸﺮ ﻣﺘﺎ ﺑﻦ ﻳﻮﻧﺲ القنائي; y. MS 870-20 Haziran 940), Aristoteles'in eserlerinin İslam dünyasına aktarılmasında büyük rol oynamış Arap Hristiyan filozof, mütercim ve mantık öğretmeni.

Biyografi

Bağdat'ın yakınlarında dünyaya geldi. Nestûrî mezhebine mensup bir Hristiyandır. Bağdat’ın güneyinde, Deyrükunnâ’da bulunan Mâr Mârî Manastırı’ndaki okulda eğitimini tamamlamasının ardından Bağdat’a gitti.^[1] Süryanice mantık dersleri veren ve Aristoteles'in yorumlarını nakleden Ebû Yahyâ el-Mervezî, Kuveyrî ve kelâmcı İbn Kernîb'den eğitim görmüştür.^[2]^[3]^[4]^[5] Başta Fârâbî olmak üzere çok sayıda talebe yetiştirdi.^[5] 940 yılında (h. 328) Bağdat'ta öldü.

Yaklaşık olarak 937 yılında vezir Ebu el-Fath İbn el Furat‘ın meclisinde, Ebu Bişr Metta ile Sîrafî arasında Arapça gramer-mantık ilişkileri üzerine bir tartışma gerçekleşmiştir. Bu tartışmada Metta, iyiyi kötüden, doğruyu yanlıştan ayırmak için mantığın gerekli olduğunu savunmuştur.^[6]^[7] Ona göre mantık kurallar tarafından düzenlenen kavramları ele alırken gramer sözcüklerle ilgilenmektedir.^[8] Gelenekçi akımın savunucusu Ebu Said el-Sirafi ise yasal olarak görülen mantığın etkisine karşı çıkarak Metta‘yı Greklerin diline hakim olmadan onlardan yana tavır almakla suçlamıştır.^[9]^[10]^[11]

Çalışmaları

Çevirileri

Aristoteles Külliyatı

Posterior Analytics (Huneyn bin İshak'ın Süryanice versiyonundan).
Arisoteteles Metafizik: Lambda (Afrodisyaslı İskender ve Themistius'un açıklamalarıyla)
Nesil ve Yolsuzluk Üzerine (On Generation and Corruption) (Afrodisyaslı İskender ve Genç Olimpiodorus'un açıklamalarıyla)
Sense and Sensibilia
Poetika
De Caelo'nun bir kısmı (Afrodisyaslı İskender'in açıklamalarıyla)

Diğer Çevirileri

The Lesser Compendium, Johannes Serapion the Elder
On Providence, Alexander of Aphrodisias

Kaynakça

^ "METTÂ b. YÛNUS". TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2024.
^ İbnü’n-Nedîm, el-Fihrist, Kahire 1969, s.382-383.
^ İbnü’l-Kıftî, İḫbârü’l-ʿulemâʾ, s. 212.
^ İbn Ebû Usaybia, ʿUyûnü’l-enbâʾ, Beyrut, ts. (Dâru mektebeti’l-hayât), s. 317.
^ ^a ^b Çapak, İ. (2013). SÜRYANİLERİN MANTIK İLMİNE KATKILARI. Mukaddime(7), s.15.
^ Çapak, İ. (2013). SÜRYANİLERİN MANTIK İLMİNE KATKILARI. Mukaddime(7), s.16.
^ Gerhard Endress (2007) (çev. Mehmet Ş. Çıkar) Klasik İslam Düşüncesinde Yunan Mantığı, Ekev Akademi Dergisi Yıl: 6 Sayı: 11.
^ Bilen, O. (2001). Mantık ile gramer ilişkisi üzerine iki görüş. D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi. Sayı XIII-XIV. s.91-92
^ Fârâbî. (1990). İhsa’ül-Ulu (Çev. Ahmet Ateş). İstanbul: MEB. s. 67
^ Bilen, O. (2001). Mantık ile gramer ilişkisi üzerine iki görüş. D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi. Sayı XIII-XIV. s.93
^ Efrem İsa Yusif (2007). Mezopotamya’nın bilim öncüleri Süryani tercüman ve filozoflar (Çev. Mustafa Arslan). İstanbul: Doz Basım Yayın. s.166-167

[1] "METTÂ b. YÛNUS". TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2024.

[2] İbnü’n-Nedîm, el-Fihrist, Kahire 1969, s.382-383.

[3] İbnü’l-Kıftî, İḫbârü’l-ʿulemâʾ, s. 212.

[4] İbn Ebû Usaybia, ʿUyûnü’l-enbâʾ, Beyrut, ts. (Dâru mektebeti’l-hayât), s. 317.

[:0-5] Çapak, İ. (2013). SÜRYANİLERİN MANTIK İLMİNE KATKILARI. Mukaddime(7), s.15.

[6] Çapak, İ. (2013). SÜRYANİLERİN MANTIK İLMİNE KATKILARI. Mukaddime(7), s.16.

[7] Gerhard Endress (2007) (çev. Mehmet Ş. Çıkar) Klasik İslam Düşüncesinde Yunan Mantığı, Ekev Akademi Dergisi Yıl: 6 Sayı: 11.

[8] Bilen, O. (2001). Mantık ile gramer ilişkisi üzerine iki görüş. D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi. Sayı XIII-XIV. s.91-92

[9] Fârâbî. (1990). İhsa’ül-Ulu (Çev. Ahmet Ateş). İstanbul: MEB. s. 67

[10] Bilen, O. (2001). Mantık ile gramer ilişkisi üzerine iki görüş. D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi. Sayı XIII-XIV. s.93

[11] Efrem İsa Yusif (2007). Mezopotamya’nın bilim öncüleri Süryani tercüman ve filozoflar (Çev. Mustafa Arslan). İstanbul: Doz Basım Yayın. s.166-167

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]