Dua Halil Esved
Dua Halil Esved (Arapça: دعاء خليل أسود, 1990 - 7 Nisan 2007), 17 yaşındayken töre cinayetine kurban giden Iraklı Yezidi kız. Sokak ortasında çevresini saran kalabalık tarafından dövüldükten sonra taşlanarak öldürülmüştür.[1] 7 Nisan 2007'de öldürüldüğü sanılmaktadır ancak olay taşlamaya ait cep telefonu görüntüleri internette yayınlanana kadar ortaya çıkmamıştır.[2] Yezidi olan genç kızın İslam dinine geçtiği için taşlandığı söylentilerinin aşırı tutucu bazı Sünnilerin Yezidilere karşı 2007 Musul Katliamı gibi çeşitli eylemlerde bulunmasına yol açtığı söylenmektedir.[3][4]
Taşlanma sırasında çekilen görüntüler internette hızla yayılmış ve büyük tepkilere yol açmıştır. Görüntüler ayrıca propaganda amaçlı olarak çeşitli başlıklarla ve gerçek olmayan hikâyelerle çeşitli ideolojilere mensup kişiler tarafından internette ve paylaşım gruplarında tekrar tekrar yayınlanmaktadır.
Sebebi değiştir
Bazı kaynaklar Esved'in Iraklı Sünni bir genç ile evlenebilmek için Müslüman olduğu için öldürüldüğünü iddia etmektedir.[1][5]
Esved'in gerçekten İslamiyete geçip geçmediği tartışmalıdır; bazı kaynaklara göre söz konusu Sünni genç, Esved'in Müslüman olduğunu yalanlamıştır.[1] Diğer bazı kaynaklarda kızın bir gece eve gelmeyişini cezalandırmak için öldürüldüğünü söylemektedir.[6]
Olay yerindeki Yezidi kaynaklarla röportaj yapan bir gazeteci şunları söylemektedir:
Dua'nın ölümünden sonra uluslararası medya aşırı dinci İslami sitelerde yayınlanan İslamiyete döndüğü için öldürüldüğü iddialarını tekrarlamışlardır, ancak yerel kaynaklar bunu doğrulamıyor. Bazı kişiler kızın Müslüman erkek arkadaşı ile kaçtığını ve Musul dışında bir karakol noktasında durdurulduğunu söylüyorlar, diğerleri ise kızın babası ve amcası tarafından bu genç ile halka açık bir yerde konuşurken görüldüğünü, kızında bunu gören ailesinin tepkisinden korktuğu için karakola gidip polisin korumasına sığındığını söylemektedir. Her iki durumda da polis, kızı Yezidi şeyhinin gözetimine teslim etmiştir.
— Freedom Lost Mark Lattimer, The Guardian, Londra, Aralık 13, 2007[7]
İltica ve geri dönüş değiştir
Bazı haber ajansları Esved'in Başika'daki Yezidi aşiret lideri tarafından hayatından endişe duyması yüzünden, aile kızın affına ve eve dönmesine ikna edilene kadar korunduğunu bildirmişlerdir. Diğer haberler bunun yerine yerel Müslüman bir şeyh tarafından iltica verilip korunduğunu söylemektedir.[2] Ölümünden sorumlu olan kişilerin ikna olduğu söylenen aile üyeleri arasında olup olmadığı bilinmemektedir. Video görüntülerinden eve dönüş sırasında tuzağa düşürülüp de mi yoksa evine döndükten sonra baskınla mı yakalanıp meydana sürüklendiği anlaşılamamaktadır. Linç eden kalabalığın sayısı birkaç 100 ile 1000-2000 bin kişi olarak tahmin edilmektedir.[8]
Taşlama olayı değiştir
Olay Ninava Valiliğine bağlı Başhika kasabasında geçmiştir ve cep telefonları ile kaydedilip internette yayılmıştır.[9]
Taşlanmasına karar verilen Dua Esved, kasaba meydanına götürülmüştür ve aile şerefine ve dini inançlarına leke sürdüğünü göstermek için iç çamaşırlarına kadar soyulmuştur. Videolar olay sırasında bir spor ceket ve etek giydiğini göstermektedir. 30 dakika kadar süren taşlama sırasında, toplanan kalabalık çığlıklar içinde kafasına büyük bir beton veya taş parçasını atarken Esved'in doğrulmaya ve yardım için seslenmeye çalıştığı görülmektedir. Görüntülerde kalabalığın içinden bir adamın "Öldürün onu!" diye bağırdığı duyulmaktadır. En son olarak, o yüzükoyu yerde yatarken kimliği belirlenemeyen bir adam büyük bir beton parçasını kafasının arkasına vurduğu görülmektedir.
Kasaba meydanında öldürüldükten sonra Esved'in cansız bedeni bir arabanın arkasına bağlanıp caddelerde sürüklenerek gezdirilmiştir. "Değersiz olduğu"nu göstermek için de ölü bir köpeğin parçaları ile birlikte gömülmüştür.[10]
Daha sonra hala bakire olup olmadığını anlamak için cesedi gömüldüğü yerden çıkarılarak Musul Adli Tıp Enstitüsüne gönderilmiştir. Adli Tıp raporuna göre Esved öldüğünde hala bakire idi. Yapılan otopsi; kafatası ve omurilik kırılması sonucu öldüğünü ortaya çıkardı.[11]
Tepkiler ve intikam değiştir
Esved cinayetinin 2007 yılında 23 Yezidi'nin öldürüldüğü Musul katliamını kıvılcımlandırdığı düşünülmektedir.[4] Esved'in öldürülmesi ve intikam saldırıları Uluslararası Af Örgütü[6] ve Irak hükümetinden olayların araştırılmasını isteyen Yerel Kürt Yönetimi tarafından kınanmıştır.[12] Yetkililer Kuzey Irak'ta Aswad cinayeti ile ilgisi olan 4 kişiyi tutuklamıştır.
Taşlama olayının ayrıca Yezidi kasabaları olan Kahtaniye ve Cizre'de 800 kişinin öldüğü bombalı saldırıları da ateşlediği söylenmektedir.[3]
Erbil'de Esved'in cinayetini protesto için yapılan gösteriler namus ve töre cinayetlerinin durdurulması için çağrıda bulunan yüzlerce Kürdü bir araya getirdi.[13][14]
Kaynakça değiştir
- ^ a b c "The moment a teenage girl was stoned to death for loving the wrong boy". World news (İngilizce). Daily Mail. 3 Mayıs 2007. 5 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Ahmady, Kameel (25 Nisan 2007). "Video Captures Stoning of Kurdish Teenage Girl" (İngilizce). Assyrian International News Agency. 25 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2007.
- ^ a b Survivors of bombs left to die in rubble 9 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ayhem Omar, The Times, Agustos 19, 2007
- ^ a b "Yazidis Ask Iraqi Government for Protection" 14 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. April 23, 2007 (retrieved May 7, 2007).
- ^ Iraq: Amnesty International appalled by stoning to death of Yezidi girl and subsequent killings 2 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Amnesty International. April 27, 2007. Retrieved May 7, 2007.
- ^ a b Iraq: 'Honour Killing' of teenage girl condemned as abhorrent 6 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (2 Mayıs 2007). Amnesty.org.uk.
- ^ Freedom Lost 27 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Mark Lattimer, Aralık 13, 2007 The Guardian gazetesi , Londra.
- ^ "Stoning to death of girl provokes wave of killings" 23 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Mayıs 19, 2007.
- ^ Video footage of Iraqi girl's stoning released on Internet 24 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Brunei Times, 6 Mayıs 2007.
- ^ "Honour Killing” Sparks Fears of New Iraqi Conflict 25 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Institute for War & Peace Reporting (21 Mayıs 2007)
- ^ Kurdish Teenager Stoned To Death Near Mosul 11 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Robert Lindsay (Mayıs 21, 2007)
- ^ "Statement: KRG condemns murder of Dua Khalil Aswad" 29 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 1 Mayıs 2007.
- ^ "Kurdistan: Demonstration against public stoning". 10 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2010.
- ^ Yazidi girl's murder sparks widespread condemnation 15 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (21 Mayıs 2007)