Deveciler Hanı (Lefkoşa)
Deveciler Hanı, Lefkoşa'nın en eski ve büyük hanlarından biriydi.[1][2] Osmanlı döneminden kalan han, adını develerin hana yüklerini indirmesinden almıştır[3] ve günümüzde Kuzey Lefkoşa'da yer almaktadır. Ayasofya Camii ile Belediye Pazarı'nın toptancılar bölümü arasındaki alanda develer için ahırlar ve sahiplerinin konakladıkları han, iki katlı bir yapıydı.[4] Osmanlı belgelerinde Araplar Hanı olarak geçmekteydi.[5] Ayrıca Selimiye Hanı ile Ayasofya Hanı adlarıyla da bilinmekteydi.[6] 1960'larda yıkılan Deveciler Hanı, günümüzde park etme yeri olarak kullanılmaktadır.[7] Bundan önce de özellikle köylerden kasaba pazarına gelen otobüsler için otobüs terminali olarak kullanılmıştır.[2][3]
 1901 yılında, Camille Enlart'ın kamerasından Deveciler Hanı | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Tür | Han |
| Şehir | Kuzey Lefkoşa |
| Ülke | KKTC |
| Koordinatlar | 35°10′34″K 33°21′53″D / 35.17611°K 33.36472°D |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Kerpiç, ahşap |
| Kat sayısı | 2 |
Tuncer Bağışkan, hanın Mehmet Bey Vakfı'na ait olduğu üzerinde durur.[6] Ahmet Evrensel ise hanın "Fazıl Plümer'in eşi Pembe Hanım'ın ailesi"ne ait bir mülhak vakıf olduğunu ifade eder.[8]
Mimari özellikleri değiştir
Biri güneyde diğeri kuzeyde olmak üzere iki giriş kapısı bulunan hanın güneydeki giriş kapısı belediye pazarının toptancı haline baktığı belirtilmektedir.[9] Bu kapının tam karşısında tamamen yıkılmış olan ve develerin giriş yaptığı kuzey kapısı bulunmaktadır.[9] Hanın ortasında dörtgen planlı büyük bir su haznesi, etrafında ise büyük su yalaklarının olduğu belirtilmektedir.[9] Haznenin dışında güney girişinin hemen ilerisinde tulumbalı bir su kuyusu, bedestenin bitişiğinde tuvaletler, batısında ise ahırlar ile kümesler bulunmaktadır.[9] Kerpiç ve ahşap malzemeden yapılmış bu yapının cephesi kemerli ve sündürmeli olduğu söylenmektedir.[9] Deveciler Hanı, 1950'li yıllara kadar mimari açıdan iyi durumda iken 1965-1966 yıllarında büyük bir kısmının yıkıldığı daha sonralarda da araç park yeri olarak kullanılmaya başlandığı belirtilmektedir.[10]
Sanattaki yeri değiştir
Özellikle develerin varlığı hanı resim çalışmalarının odağı hâline getirmekteydi. Olga Rauf'a ait bir tablonun konusu olan han, Kıbrıslı Türk, Rum ve Kıbrıslı olmayan, handan gelip geçen çizerlerin ve öğrencilerin kara kalem ve yağlı boya çalışmalarında konu alınmaktaydı.[11]
Ahmet Evrensel'in aktardığına göre, halk ozanı Mustafa Aynalı'nın "devamlı" gelip destansı hikâyelerini okuduğu bir mekândı.[11]
Kaynakça değiştir
- ^ Bağışkan, Tuncer (2005). Kıbrıs'ta Osmanlı Türk Eserleri. Turkish Cypriot Association of Museum Lovers. s. 326.
- ^ a b "Bir Zamanlar Kıbrıs'ta - Deveciler Hanı'nın Genaplası". www.cypnet.co.uk. 17 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2018.
- ^ a b "Bir Zamanlar Böyleydi". Haber Kıbrıs. 9 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2018.
- ^ Reşat, Rasıh. "Eşekçiler Hanı, eşeklikleri..." 9 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2018.
- ^ "'BÜTÜN' LEFKOŞA'DA TARİHİ BİR GEZİ". Yenidüzen. 6 Haziran 2017. 9 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2018.
- ^ a b Kaşot, Nazım; Tufan, Hüseyin, Kıbrıs'ta Deve (Kitabevi Yayınları), s. 2, erişim tarihi: 8 Şubat 2018
- ^ Gürkan, Haşmet Muzaffer (2006). Dünkü ve Bugünkü Lefkoşa (3. bas.). Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları. s. 163.
- ^ Evrensel, Ahmet (2019), Hüseyin, Kaba (Ed.), Çığlık Çığlığa Lefkoşa 3: Deveciler Hanı, Lefkoşa: Ka Yayınları, s. 19
- ^ a b c d e Kaşot & Tufan, s. 3.
- ^ Kaşot & Tufan, ss. 3-4.
- ^ a b Evrensel 2019, s. 26.