Bursa Merinos Fabrikası
Sümerbank Merinos Yünlü Sanayi Dokuma Fabrikası, Türkiye'nin ilk sanayileşme atılımları çerçevesinde 1938'de Bursa'da hizmete girmiş tekstil fabrikasıdır. Önceleri sadece iplik üretirken 1944'te dokuma, 1946'da apre tesisleri ilave edilmiş; böylece Ortadoğu ve Balkanlar'ın en büyük entegre yünlü kumaş fabrikası olmuştur. Cumhuriyet tarihinin sembol işletmelerinden birisidir. 1960'larda Bursa şehrinin ekonomisine en önemli katkıyı sağlayan kurum haline gelen[1] fabrika, 2004 yılında kapatıldı ve arazisi Bursa Büyükşehir Belediyesi'ne bedelsiz devredildi.
Temeli 28 Kasım 1935 tarihinde dönemin başbakanı İsmet İnönü ve İktisat Vekili Celal Bayar tarafından atıldı. Fabrikanın yapımını ünlü girişimci Nuri Demirağ üstlendi. 2 yılda yapımı tamamlanan fabrikanın açılışı 2 Şubat 1938 tarihinde gerçekleşti. Açılışı, devrin cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk yaptı.
Merinos Adının Verilişi
değiştirFabrikaya Merinos adı, devrin cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından verilmiştir. Atatürk, İktisat Vekili Celal Bayar'a Merinos ismine nasıl karar verdiğini şöyle açıklar[2]
“Güneş dili araştırmalarına göre, merinos öztürkçe bir kelimedir ve ince, uzunca yün anlamına gelir. İspanyaya giden İber Türkleriyle oraya intikal etmiş ve o Türklerle oraya giden koyunlar ve yünleri bu isimle anılmışlardır. Bu nedenle merinos bu fabrika için pek uygun bir isimdir.”
Atatürk’ün Anı Defterindeki Yazısı
değiştirCumhurbaşkanı Atatürk, Sümerbank Genel Müdürü Nurullah Esat Sümer tarafından kendisine sunulan fabrikanın altın anahtarını aldıktan sonra, fabrika içerisinde incelemelerde bulunmuş ve ardından onur defterinin ilk sayfalarına duygularını şöyle yazmıştır:[1]
| “ | Sümer Bank Merinos Fabrikası, çok kıymetli bir eser olarak millî sevinci arttıracaktır. Bu eser yurdun, hususiyle Bursa bölgesinin endüstri inkişafına (gelişimine) ve büyük millî ihtiyacın giderilmesine yardım edecektir. Eserin başarılmasından Ekonomi Bakanlığını tebrik ederim. Sümer Bank Direktörlüğüne teşekkür ve fabrikayı gördüğüm gibi yüksek bilgi ve tam düzenli idarede direktörüne başarılar temenni ederim. | „ |
Merinos Spor Kulübü
değiştirFabrika, her türlü sosyal tesisi kaplayan geniş bir arazi üzerinde yer almaktadır. Bünyesinde bulunan futbol sahası sayesinde fabrika faaliyete geçer geçmez, Merinos Spor Kulübü kurulmuş ve ülkenin önemli spor kuruluşlarından birisi haline gelmiştir. Futbol ile başlayan spor faaliyetleri güreş, atletizm, bisiklet, kayak, tenis, yüzme, sutopu, voleybol, hentbol, basketbol gibi sporlarla devam etti; basketbol takımı 1987'de futbol takımı 1990'da Türkiye ligine yükseldi; fabrika bünyesindeki kadın sutopu takımı uzun yıllar Türkiye şampiyonalarında ilk üçe girdi[3]
Merinos’ta Sosyal Hayat
değiştirMerinos, Bursa şehrinin soysal ve ekonomik yönden gelişmesine pek çok yönden öncülük etmiş; şehir halkının sosyal yaşamını değişik yönleriyle tanışmasına vesile olmuştu.
Fabrikada yer alan iki adet salonda ücretsiz sinema, tiyatro, konser gibi etkinlikleri düzenlenmiş; Merinos düğün salonunda binlerce evlilik töreni gerçekleşmiş, işçi yemek salonunda ilk toplu sünnet uygulamaları yapılmış; çalışanların çocukları için Türkiye'nin ilk modern kreşlerinden birisi Merinos'ta hizmete girmiş; fabrika arsasında kurulan Merinos İlkokulu 50'li, 60'li, 70'li yıllarda Bursa'nın en önemli eğitim kurumlarından birisi olmuş; fabrikanın elektrik santrali şehrin elektrik ihtiyacının bir kısmını da karşılamıştı.[4]
Özelleştirilmesi ve tasfiyesi
değiştirKurum 2004 yılında Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından özelleştirilmiş ve üretim durdurulmuş, kuruma ait çok değerli olan arazi ve üzerindeki taşınmazlar Bursa Büyükşehir Belediyesi'ne tahsis edilmiştir.[5] Arazi ve taşınmazlar 31 Temmuz 2006 tarihinde çıkan faili meçhul yangınla kül olmuştur.[5]
Kongre ve Kültür Merkezi Haline Gelişi
değiştirTarihi Merinos Fabrikası, “Merinos Yünlü Sanayi İşletmesi’nin toplam 314 bin 569 metrekarelik arazisi ve üzerinde bulunan taşınmazların eğitim, halka açık kültür, sanat, spor ve rekreasyon amaçlarında kullanılması için kamu yararı göz önüne alınarak", Özelleştirme Yüksek Kurulu tarafından Bursa Büyükşehir Belediyesine bedelsiz devredildikten sonra 2007 yılında bir kültür merkezine dönüştürüldü ve arazisine yeni bir kongre merkezi inşa edildi. Bu önemli iki yapının meydana getirdiği Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi'ni içine alan Merinos Parkı, Bursa'nın önemli bir dinlenme alanı haline geldi.
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ a b "Atatürk Merinos Kongre Kültür Merkezi web sitesi". 5 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2010.
- ^ Mahmut Kiper, Cumhuriyet Gazetesi, Strateji Eki, 2008[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Bursa Merinos Spor Kulübü, 20.11.2008". 8 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2010.
- ^ "Merinos 70 yaşında". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2010.
- ^ a b Mehmet Yavuzkan imzalı değerlendirme yazısı 20 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. soL, 5 Haziran 2010 tarihinde erişilmiştir