Brandenburg Afrika Şirketi
Brandenburg Afrika Şirketi (Almanca: Brandenburgisch-Afrikanische Compagnie (BAC)) daha sonra Brandenburg Afro-Amerikan Şirketi (Almanca: Brandenburg-African-American Compagnie (BAAC)), 1682 tarihinde Batı Afrika ve Kuzey Amerika ile denizaşırı ticaret yapmak amacıyla kurulan Brandenburg-Prusya şirketiydi. O zamanlar Avrupa, Afrika ve Amerika arasındaki üçgen ticarette yer aldı ve sömürge malları ve köle ticareti yaptı. Ana limanı Emden'di ve Batı Afrika'da (Groß Friedrichsburg kolonisi dahil) ve Karayipler'de üsleri vardı.[1]
Elektör Friedrich Wilhelm yönetimindeki kuruluş, Brandenburg'un hizmetinde olan Hollandalı Benjamin Raule'nin çalışmaları ve Brandenburg Donanmasının hızlandırılmış gelişimi ile yakından ilgiliydi. Ticaret şirketi aynı zamanda ilk Alman anonim şirketi olarak kabul edilir. 1711'de Prusya Kralı I. Friedrich tarafından feshedildi.[2]
Kuruluş öncesi
değiştir
16. ve 17. yüzyılın başlarındaki Avrupa keşif gezileri, “bilinen dünya” genişlemesinin yanı sıra Avrupalı yöneticilerin siyasi ufuklarının ve hırslarının da genişlediği anlamına da geliyordu. Avrupalı güçler arasında yeni keşfedilen topraklar için çıkan rekabette savaş filolarına ve kolonilere sahip olma belirleyici bir rol oynadı.[3]
Friedrich Wilhelm yönetimindeki Brandenburg-Prusya da büyük güçlerin konserinde yeni bir yer talep etti. Brandenburglar için model, denizaşırı ticaret ve büyük bir ticaret filosu sayesinde baskın bir ticari ve ekonomik güç haline gelen küçük Hollanda cumhuriyetiydi. 1651 gibi erken bir tarihte, elektör bir Doğu Asya ticaret şirketi kurmayı planlıyordu, ancak herhangi bir yatırımcı bulamadı. Yine de, elektör sömürgeci hırslarından vazgeçmedi.[4]
Hollandalı tüccar ve armatör Benjamin Raule'nin teşvikiyle, Batı Afrika'ya ilk ticaret seferi 1680/81'de Brandenburg bayrağı altında yapıldı. Bu ilk seferde gemilerin maliyetleri ve riskleri yalnızca Raule ve hissedarlarına aitti. Amaçları Gine kıyılarında altın, fildişi, tahıl ve köle ticareti yapmak ve bu "malları" Lizbon, Cádiz'de veya "tezgah altında" satışa sunmaktı. Mayıs 1681'de Raule, bu sefer Axim ve Üç Nokta Burnu arasındaki Brandenburg Altın Sahili'ndeki yerel Afrika kabileleriyle bir ticaret anlaşması imzalamayı başardı. Sözleşmenin içeriğinde Brandenburgların bir yıl içinde silahlı bir ticaret merkezi kurmalarına izin verilmesi ve orada yaşayan Afrikalılara mallarını yalnızca Brandenburglara satma zorunluluğu getirilmesi vardı.[5]
Şirketin tarihi
değiştir1682 yılında şirketin kuruluşu
değiştir
Ağustos 1681'de ilk seferin dönüşünden sonra, Büyük Elektör bu başarıdan dolayı Afrika projesinin devamını savundu. 7 Mart 1682'de Gine kıyılarında kurulacak ticaret şirketinin yasalaşması nedeniyle fermanla "Gine Kıyılarında Ticaret Şirketi"nin kurulduğunu duyurdu.[6]
Şirkete 50.000 taler sermaye sağlandı ve bunun 48.000 taleri taahhüt edildi. Daha sonra "Brandenburg-Afrika ticaret şirketi (BAC)" olarak yeniden adlandırılan ticaret şirketine, Batı Afrika'da biber, fildişi, altın ve köle ticareti için 30 yıl boyunca Brandenburg tekeli ve bölgelerde üs kurma hakkı verildi. Elektör mürettebatı ve ekipmanı sağladı. Ayrıca şirkete kendi adına yerel halkla kendi sözleşmelerini akdetme hakkı verdi. Toplumun kendi yargı yetkisi vardı, kendi askerini sürdürmesine ve denizaşırı ülkelerde savunma savaşları yürütmesine izin verildi. "BAC", Avrupa mahkemelerinde elektör tarafından temsil edildi. Şirketten bir hisse alınabilmesi için asgari olarak 200 taler ödeme yapılması gerekiyordu. Şirket içinde söz hakkına sahip olabilmek için de 1.000 taler ödeme yapılarak 1 oy hakkına sahip olunabilirdi. Tüm şirket çalışanlarının denizaşırı ülkelerde özel ticaret yapmaları kesinlikle yasaktı. İlgili Brandenburg Elektörü şirketi denetlemeden sorumluydu.[7]
BAC'nin Königsberg'den Emden'e taşınması, 1683
değiştir
Birçok nedenden dolayı, önceki Brandenburg donanma limanları olan Königsberg ve Pillau, yeni kurulan ticaret şirketi için ana limanlar olarak pek uygun değildi. Örneğin, Baltık Denizi kışın dört ay boyunca gezilebilir değildi, Kattegat üzerinden yolculuk tehlikeliydi ve Danimarka ve Brandenburg'un çok iyi ilişkileri olmasına rağmen Danimarka her an Øresund'u engelleyebilirdi.[8]
Böylece elektör, Kuzey Denizi'nde bir derin deniz limanı elde etme planlarını duyurdu ve merkez olarak Emden şehrini seçti çünkü oradaki liman o zamanlar Avrupa'nın en iyilerinden biri olarak kabul ediliyordu. O zamanlar, Doğu Frizya Prensesi, Doğu Frizya önde gelenleri ile çatışıyordu. Bundan yararlanan elektör, prensesi zayıflatmakla ilgilenen Emden'den gelen önde gelenlerle bir anlaşmaya vardı. Ülkeyi korumak için bir imparatorluk emri bahanesiyle, Elektör, Danimarka ile anlaşarak 26 Ekim 1682'de 300 Brandenburg askerini Glückstadt'a çıkardı. 6 Kasım'da Emden'deki önde gelenler bunu onayladıktan sonra Greetsiel Kalesi alındı ve sadece 16 kişilik garnizon karşılıklı rıza ile teslim oldu. Altı ay sonra, 22 Nisan 1683'te Brandenburglar, Emden önde gelenler ile bir ticaret ve nakliye sözleşmesi müzakere edebildiler. O andan itibaren Emden, Brandenburg Afrika Şirketi'nin merkezi oldu.[9]
4 Ağustos 1683'te müzakere edilen başka bir sözleşmede, Emden'in mülklerinin 24.000 reichstaler ile şirkete katılması (1686'da önde gelenlerden gelen şikayetler üzerine elektör tarafından iade edildi) ve şirketin kârının üçte birini paylaşması şarttı.[10]
BAC'den BAAC'a (1683-1692)
değiştirBunu takip eden dönemde, şirket, bugünkü Gana'nın batı kıyısı olan ve daha sonraları Brandenburg Altın Sahili olarak adlandırılan kıyı şeridine yerleşti. 1 Ocak 1683'te ilk Brandenburg üssü Batı Afrika'da Groß Friedrichsburg'da kuruldu. Aynı adı taşıyan koloni, Groß Friedrichsburg, yaklaşık 30 ila 50 km uzunluğunda bir kıyı şeridinden oluşuyordu ve Großfriedrichsburg kalesine ek olarak, ayrıca 1684'te kurulan Dorothea ve Louise'den ve Taccaary yakınlarında kurulan bir üsden oluşuyordu. 1685'te Brandenburglar, bugünkü Moritanya kıyılarındaki Arguin adasını işgal etti ve oradaki eski Portekiz kalesini restore etti. Danimarka ile Brandenburgların Karayip adası St. Thomas'ı kullanmalarına izin veren bir anlaşma imzalandı. Üçgen ticaretinin temel önkoşulları böylece verilmiş oldu.
Bu üslerin oluşturulması ve bakımı yüksek maliyetlere neden oldu. Ayrıca, şirkete dahil olan tüccarlar yolsuzluğa eğilimliydi ve şirketten çok kendi cepleri için ticaret yaptılar. Diğer Avrupalı ticaret şirketleriyle rekabet defalarca Brandenburg gemilerine el konulmasına yol açtı ve ancak uzun müzakerelerden sonra iade edildi. Brandenburg Donanmasının yönetimi ve ticaret şirketi birleştirildi, bu da 1684'te aranan donanma ve ticaret arasındaki ayrımın yeniden kaldırılması anlamına geliyordu. 1692'de BAC sonunda iflas etti.[11]
1692 tarihli bir seçim fermanı, BAC'yi Brandenburg Afro-Amerikan Şirketi'ne (BAAC) dönüştürdü. Aldığı ayrıcalıklar açısından selefine benziyordu, ancak organizasyon yapısı açısından modeli Hollanda Doğu Hindistan Şirketi'ne daha da yakındı.
BAAC'ın düşüşü ve sonu (1693-1711)
değiştirOrtaklar arasında artan anlaşmazlıklar, üslere korsan saldırıları ve çok sayıda gemi kaybı nedeniyle şirket, yatırımcılarının tüm güvenini yok etti. 1700'de 34 gemiden sadece 11'i (1684) Brandenburg bayrağı altında yelken açtı. Yani1699 ve 1709 yılları arasında BAAC tarafından sadece birkaç gemi faal halde tutulabiliyordu. Çünkü Üsler artık yeterince tedarik edilemiyordu. 1711'de ticaret şirketi, üyelerden herhangi bir direniş görmeden Kral I. Friedrich tarafından devralındı. Otuz yıl sonra ticaret şirketi ortadan kalktı. Önümüzdeki yirmi yıl boyunca, yeni Prusya kralı yalnızca şirketin mal varlığını ve envanterini tasfiye etmeye odaklandı.
Özet
değiştirBAC'ın temel sorunu, uzun vadede denizaşırı ticarette Avrupalı rakiplerine karşı kendilerini savunabilmeleri için gereken mali kaynaklardan yoksun olmasıydı. Şirketin başarısızlığındaki bir diğer faktör de Brandenburg-Prusya'nın ana eyaletindeki ekonomik altyapı eksikliğiydi. O zamanlar ülke ithal malları işleyemezdi ve bu ürünleri satın almak için mali imkânlara sahip geniş bir zengin sınıf şeklinde yeterli bir iç pazar da yoktu. Amerika'da Brandenburglar, ana ülkeye sürekli olarak sömürge malları tedarik edebilecek plantasyon kolonileri kurmayı da başaramadılar. Ancak bu başarılabilseydi de yalnızca Amerika ile ticaret yapmaktan kalıcı bir kâr elde edilemezdi.
Kaynakça
değiştir- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 23 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ http://lateinamerika.phil-fak.uni-koeln.de/fileadmin/bilder/arbeitspapiere/weindl.pdf[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 31 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.