Bozcaada Caz Festivali

Bozcaada Caz Festivali, 2017'den beri Çanakkale'nin Bozcaada ilçesinde düzenlenen caz festivalidir. Bozcaada Caz Festivali; 3dots ve Fermente işbirliği ile Ayazma Manastırı'nda ve adanın her yerine yayılmış farklı mekanlarda düzenlenmektedir.

Bozcaada Caz Festivali
Durumu	Aktif
Türü	Caz Festivali
Başlangıcı	28 Temmuz 2017
Sıklığı	Yıllık
Yeri	Bozcaada, Çanakkale
Ülke	Türkiye

Festival, 2020 yılında tohumları atılan Türkiye'de caz ve doğaçlama müziğin gelişimi için festivaller, kulüpler ve sahneler arasında ağ kuran oluşum Caz Ağı Derneği'nin kurucu üyesi olmasının yanı sıra 2019 yılında Avrupa Caz Ağı'na dahil oldu. Festival ayrıca, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması ve müzik endüstrisinin yeniden yapılandırılması için çalışan küresel bir hareket olan Keychange'in de imzacıları arasında yer alıyor.

Ortaya çıkışı

Bozcaada Caz Festivali, festival kurucularının belirttiğine göre ortak bir hayal sonucu ortaya çıktı.[2] Festivalin ilk olarak planlanan mekanı Pavli Çamlığı idi fakat adalılar bu karara yangın tehlikesi ve uzun vadede bölgenin ekosistemine zarar geleceği gerekçesiyle karşı çıktı. 2] Daha sonra festival, mekan değişikliğine giderek Ayazma Manastırı'na taşındı.[2]

Bağımsız bir festival olan Bozcaada Caz Festivali, organizasyon yapısı, küratöryel seçimleri ve topluluk bağları ile daha büyük, ana akım etkinliklerden ayrışır.

Festival müzik programı, hem ustalara hem de caz sahnesine yeni dahil olmuş isimlere yer vermeye özen gösterirken bir yandan da içinde caz müziğinin en temel yapı taşlarından doğaçlama unsuru taşıyan müzik türlerini de bir araya getirmeyi amaçlamaktadır. Yussef Dayes, Nubya Garcia, Erik Truffaz gibi Avrupa caz sahnesinde önemli yerler edinmiş müzisyenlerin yanı sıra Bobby Rausch, NOUT, Komfortrauschen gibi daha yeni nesil isimlere de yer vererek sahne yelpazesini genişleterek dinleyiciye kapsayıcı ve çeşitli bir müzik deneyimi sunmayı ön planda tutmaktadır. Türkiye'deki caz sahnelerinden de dinlemeyi sevdiğimiz İlhan Erşahin, Volkan Öktem, Sarp Maden, Önder Focan, Şenova Ülker gibi ustalarla birlikte dinleyicilere jenerasyonlar ve müzik türleri arası bir yolculuğa çıkarmaktadır.

Çanakkale'nin Bozcaada ilçesinde gerçekleşen festival, müzik programının yanı sıra çeşitli atölye, konuşma, yürüyüş ve pek çok farklı formattaki etkinliği barındıran BCF Keşif programlamasıyla adanın yerel topluluklarıyla güçlü bir bağ kurar. Festival, BCF Keşif programlamasıyla aynı zamanda toplumsal kapsayıcılık, ekolojik dönüşüm ve toplumsal cinsiyet eşitliği alanlarında savunuculuk yapar ve bu konular etrafında gündem oluşturur. Programlaması ve çeşitli yönetimsel uygulamalarıyla sürdürülebilirlik ve sosyal sorumluluğu vurgulayan festival aynı zamanda çevre dostu uygulamalara dair farkındalık yaratır. Sürdürülebilirlik konusunda yer verdiği etkinlikler (bkz; Onaranlar Kulübü ile Onaran Atölye- ler: Atıklardan İleri Dönüşüm) ve alınan önlemler ile (bkz; festival alanına su sebili konması ve plastik bardakların depozitolu olarak sunulması) konunun görünürlüğünü artırmaktadır.

Bozcaada Caz Festivali, 2023 yılında Impact Hub ve dndlab tarafından yürütülen kapsamlı etki değerlendirmesinin de ortaya koyduğu gibi, içinde bulunduğu toplumda olumlu bir etkiye sahiptir ve katılımcılarının yaklaşık üçte ikisini oluşturan 25-34 ve 35-44 yaş gruplarından gelen katılımcılarla gerçekleşir. Katılımcıların çoğunluğu için festival, "iyi olma halini" önemli ölçüde artıran ve sosyal doku içinde arkadaşlık duygusunu ve kişisel gelişimi teşvik eden bir fırsat olarak konumlanmaktadır. Rapor ayrıca, katılımcıların festivaldeki deneyimlerinin ardından diğer kültürel ve sanatsal etkinliklere katılma heveslerinin belirgin bir şekilde arttığı yönünde ilgi çekici bir eğilime dikkat çekmektedir. Bu bulgu, festivalin yalnızca kültürel bir etkinlik olarak değil, aynı zamanda toplumun kültürel ortamında daha geniş bir katılım ve zenginleşme için bir katalizör olarak oynadığı önemli rolün altını çizmektedir.

Festivalin 2023 yılından itibaren Eylül ayına alınması kararı, Bozcaada'da turizm sezonunu uzatmakla kalmamış, aynı zamanda çeşitli şehirlerden gelen ziyaretçilerin genel deneyimini de geliştirmiştir. Yerel esnafla yapılan görüşmelerden elde edilen bilgiler, festivalin işletmeler üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğuna işaret etmekte ve festivalin toplum ve ekonomi üzerindeki yararlı etkisinin altını çizmektedir.

BCF Keşif

BCF Keşif, festival esnasında Bozcaada'nın çeşitli alanlarına ve köşelerine yayılan, çok disiplinli bir seçkiyle duyuları merkezine alarak katılımcıyla buluşan bir deneyim programıdır.

Bozcaada Caz Festivali, BCF Keşif programlaması ile yalnızca bir müzik festivali olmaktan öte savunuculuk alanları etrafında kamuoyu oluşturan ve topluluklar için önem taşıyan konuları tartışmaya açan bir festival olması nedeniyle benzer müzik festivallerden ayrışmaktadır.

2017 tarihinden itibaren toplumsal cinsiyet eşitliği, toplumsal kapsayıcılık ve ekolojik dönüşüm alanlarında savunuculuk yapan festival, her sene farklı bir tema etrafında geliştirilen disiplinlerarası etkinliklerden oluşan BCF Keşif programlaması kapsamında alanında öncü isimleri davet ederek güncel tartışmaları programına dahil etmektedir. Adanın dört bir yanına yayılan etkinlikler K Bozcaada Revma, Kasaba, Meydan, Salhane ve Aral Tatil Çiftliği'nde gerçekleştirilmektedir.

Festivalin savunuculuk alanları ile her yıl belirlediği teması çevresinde şekillenen panel, tartışma, konuşma, gösterim, tadım etkinlikleri, ada yürüyüşleri, atölyeler, masterclass ve pop-up konserler gibi farklı ilgi alanlarına hitap eden kurgusuyla, farklı mekanlarda hayat bulan ve çeşitli disiplinleri kapsayan etkinliklerden oluşmaktadır. Bu zamana kadar çeşitli fikirler ve tartışmaları merkezine alan ve konuşma alanları açan program aynı zamanda adanın yerel ve kültürel tarihi, gastronomi, girişimcilik, sanat ve iyi olma hâli gibi konulara da odaklanır. BCF Keşif kapsamında kürasyonunu Emre Erbirer'in gerçekleştirdiği ‘Güncel Meseleler Yeni Olasılıklar’ programı, birlikte gelişen ve organik olarak büyüyen topluluklar oluşturma üzerine düşünmeye davet eden ve bu ölçüde yaratıcı topluluklar ve içerik üreticileri ile birlikte büyüyen, birbirinden öğrenen, yeni keşifleri ve ilhamı önceliklendiren bir program sunmaktadır.

2023 senesinde “Oyun” teması ile gerçekleşen festival ilhamını Hollandalı tarihçi ve oyun kuramının yaratıcısı Johan Huizinga'nın Homo Ludens'i, yani Oyuncu İnsan'ından aldı. Son yıllarda hepimizi farklı şekillerde zorlayan koşulların karşısında “oyun” oynamanın yaratıcı gücünü açığa çıkarmayı amaçlayan edisyon, işbirliğine dayalı oyun teorisinin ruhuna uygun olarak, karşılıklı keyif elde etmek için birlikte oynamanın dönüştürücü gücüne odaklandı. “Şifa” teması ile gerçekleşen 2022 edisyonunda sürekli krizlerin gerçekliğinde ifadenin, yaratıcılığın, bir araya gelmenin sakinleştirici etkisi keşfedildi. 2021 edisyonu ise yaşanılan deneyimin ve gerçekleştirilen eylemin kalitesini arttıran, bireyin konsantrasyonunun yüksek, anın içinde ve farkında olduğu, zaman algısının değiştiği bir akış hali olarak tanımlanan ‘‘Ototelik’’ teması etrafında gerçekleşti.

Keşif

BCF Keşif programından doğan yaratıcı girişim KEŞİF, Bozcaada Caz Festivali’nin sınırlarını aşarak farklı organizasyonlar ile işbirliği içinde, konuk olduğu ve konuk ettiği bir organizmaya dönüşerek alanında özgün içerikler ve deneyimler yaratmaya devam ediyor.

Ortak değerlere sahip kurum ve toplulukları bir araya getirmek ve beraber üretmek amacıyla Bozcaada Caz Festivali kurucuları tarafından hayata geçirilen kültürel ve sosyal inovasyon odaklı girişim “KEŞİF”, farklı disiplinlerin ve seslerin birlikte soru sorduğu ve “keşfetmenin” enerjisiyle yüklü sürdürülebilir topluluklarla içerikler geliştirmeyi hedefleyen yaratıcı bir alan olarak kurgulandı.

KEŞİF'in Bozcaada Caz Festivali sonrasındaki ilk projesi “Caz ile Köprü Kur”, ABD'nin Türkiye'deki Diplomatik Misyon desteğiyle hayata geçirilip, müziğin kültürler ve kuşaklar arasında iletişim kurmanın en dolaysız araçlarından biri olması fikrinden yola çıktı. Proje aynı zamanda caz aracılığıyla ifade özgürlüğünü ve kültürel diyaloğu sağlamlaştırmayı, genç sanatçıların ve öğrencilerin bir araya geldiği bir caz topluluğu oluşturmayı ve Türkiye ile ABD arasındaki kültürel diplomasi tarihini caz müziği bağlamında inceleyerek iki ülke arasındaki tarihsel ilişkiye farklı bir gözle bakmayı amaçladı.

KEŞİF'in bir diğer projesi olan Kızlar için Caz Kampı, Nordisk Kulturfond'un desteği ve Jazz Danmark'ın işbirliğiyle, Türkiye ve dünya genelinde müzik üretiminde karşılaşılan cinsiyet eşitsizliği konusunda farkındalık yaratma ve sektörel iyileşmeye katkıda bulunmak amacıyla Kasım 2023'te Akbank Sanat'ta gerçekleştirildi.

Çeşitlilik, Eşitlik ve Kapsayıcılık

Bozcaada Caz Festivali'ni gerçekleştiren çatı şirket KEŞİF ve kurucu ortaklar Fermente ve 3dots, geleneksel hiyerarşileri kıran ve aidiyet duygusunu teşvik eden ilerici bir işyeri kültürünü benimser ve bu yolla çeşitliliği, eşitliği ve kapsayıcılığı (DEI) savunur. Ağırlıklı olarak kadınlardan oluşan liderlik pozisyonları, cinsiyet çeşitliliğine olan bağlılığı yansıtmaktadır. Çalışanların ağırlıklı yaş grubunun 20 ila 30 yaş arasındaki genç bireylerden oluşması, kuşak çeşitliliğine olan bağlılığın altını çizmektedir. Festivalin DEI değerleri, güven temeli, bireysel yeteneklere yatırım ve açık iletişim kültürü ile kendini göstermektedir.

Sosyal Etki Çalışması

Bozcaada Caz Festivali, 2023 senesinde Impact Hub ve Dndlab tarafından yürütülen detaylı bir sosyal etki çalışması yaparak Türkiye'deki kültür festivalleri arasında, toplumun çeşitli kesimleri ve çevre üzerindeki etkilerini anlamaya ve geliştirmeye yönelik öncü bir girişime imza atmıştır. Ülkede böylesine kapsamlı bir yaklaşımı benimseyen ilk festivallerden biri olarak öne çıkan festival, ürettiği değerleri ölçmek ve bunların ada, ada sakinleri, sanat ve kültür alanının yanı sıra bireysel refah, kültürel erişilebilirlik, çevresel sürdürülebilirlik ve genel ekonomi üzerindeki etkilerini değerlendirmek için kapsamlı bir etki değerlendirmesinden geçti. Bu önemli çalışma, şeffaflık ve hesap verebilirlik taahhüdüne işaret etmekle kalmıyor, aynı zamanda daha stratejik ve uzun vadeli planlamanın da önünü açıyor. Etkisini değerlendirmek için kriterler belirleyen festival, diğer kültürel etkinliklerin de aynı yolu izlemesi için bir emsal oluşturarak sürekli gelişim kültürünü teşvik etmekte ve hem toplum hem de daha geniş kültürel ortam için olumlu sonuçları artırmaktadır.