Binbir Gündüz Masalları
Binbir Gündüz Masalları (Elfü’n Nehar Ve’n Nehar), erkeklerin güvenilmez ve sadakatsiz oldukları düşüncesi etrafından anlatılan yirmi kadar masalı kapsayan bi masal külliyatıdır.
Fransız yazar François Pétis de la Croix tarafından 1710-1712'de "Les mille et un jours, contes persans " adıyla Fransızca olarak yayımlanmıştır. Eser, Keşmir hükümdarının kızı Ferahnaz’ın, gördüğü bir rüya nedeniyle edindiği, erkeklerin sadakatsiz olduğu şeklindeki fikrini değiştirmek üzere dadısının bin bir gündüz boyunca anlattığı uzun masallardan oluşur. Eserin, Binbir Gece Masallarında yer alan "kadınların sadakatsiz olduğu" fikrine bir nazire olarak yazıldığı öne sürülür.
Eserdeki masalların çıkış yeri Hindistan gösterilmesine rağmen masalların konusu daha çok Bağdat odak noktası olacak şekilde Orta Doğu bölgesinde (Kahire, Şam, Keşmir, Kandahar, Kazan, Tataristan, İsfahan, Basra, Musul vb.) geçmektedir.[1] İçinde bazı Arap masalları, fıkralar, öyküler de yer almaktadır.[2] Külliyatta yer alan masallar, güneşin doğuşuyla başlar, batışına kadar devam eder.
François Pétis de la Croix ,1710-1712'de "Les mille et un jours, contes persans " adıyla yayımladığı Fransızca kitabın önsözünde, İran’da tanıştığı bir dervişin bazı Hint hikâyelerini Farsça’ya tercüme edip masala çevirdiğini ve Hezâr-yek Rûz diye adlandırdığı bu eserin yazma nüshasını kendisine verdiğini açıklar; kitabın, bu yazma nüshadan yaptığı Fransızca'ya çeviri olduğunu belirtir. Ancak eserin kaynağı tartışma konusu olmuş; bu masalların uydurma olduğu, Arap ve İran edebiyatında “Binbir Gündüz Masalları” diye bir şey bulunmadığı ve Pétis de la Croix’nın o sırada büyük ilgi gören Binbir Gece Masalları’nın bir benzerini ortaya koymak için bu ismi kullandığı iddia edilmiştir.[3] Günümüzde bu görüş kabul görür ve Pétis’nin "Binbir Gündüz Masalları", "edebî yaratıcılıkla, çeviri, adaptasyon ve uydurmacanın karışımı bir eser” olarak değerlendirilir.[3]
Binbir Gündüz Masalları'nın ilk Türkçe çevirisi Ahmed Raşid tarafından Elfü'n Nehar ve'n Nehar adıyla yapılmıştır. Ahmed Raşit, Fransızcadan dört cilt olarak yaptığı çeviriyi 1867-1871 yılarında yayımlamıştır.[4] Diğer bir çeviri ise 1873 yılında yine Fransızca nüshasından Türkçeye Mustafa Hami, Ali Raşid, Ahmet Şükrü ve Sait Fehmi tarafından çevrilmiştir.[5] Eser, Türk edebiyatının ilk hikâyesi olarak kabul edilen Muhayyelât'a da esin kaynağı olmuştur.[6]
Binbir Gündüz Masallarının günümüz Türkiye Türkçesine iki çevirisi bulunmaktadır. Bunlardan biri Recep Kırıkçı, diğeri ise Hasan Karayiğit tarafından yapılan çeviridir. Her iki çalışma da daha önce Mustafa Hami, Ahmet Şükrü, Ali Reşit ve Said Fehmi tarafından yapılan çeviriye dayanır.[7]
Kaynakça değiştir
- ^ "Erkeklerin ihanet etmediğine inandırmak için: Binbir Gündüz Masalları". Cumhuriyet. 2 Eylül 2014. 4 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2017.
- ^ Uysal, Zeynep (2006). Olağanüstü Masaldan Çağdaş Anlatıya: Muhayyelat-ı Aziz Efendi (1. bas.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları. s. 30-31. ISBN 9789756193150.
- ^ a b "PÉTIS de la CROIX, François". TDV İslâm Ansiklopedisi. 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2023.
- ^ OĞUZ, Mehmet Öcal (2019). "Halk Masalları II. Ünite" (PDF). Anadolu Üniversitesi Yayınları. ISBN 978-975-06-3122-1. 3 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Ekim 2023.
- ^ Köse, Nerin (1996). "Binbir Gündüz'deki Fıkralar Üzerine" (PDF). Millî Folklor Yayınları Halk Edebiyatı Dizisi. 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Ekim 2023.
- ^ İleri, Selim. "TÜRK ÖYKÜCÜLÜĞÜNÜN GENEL ÇİZGİLERİ" (PDF). Türk Dili. 24 Ekim 2007 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2017.
- ^ Kasimoğlu, Seval (30 Ağustos 2023). "Rüya, Masal, Resim Çerçevesinde Monomiti. Binbir Gündüz Masalları Örneği". Folklor Akademi Dergisi. 6 (2): 436-444. doi:10.55666/folklor.1247572. ISSN 2651-253X.