Vikipedi

Başarısız devlet

artık temel işlevlerini yerine getiremeyen veya yapamadığı görülen bir devlet

Başarısız devlet, halkını etkili bir şekilde yönetme yeteneğini yitirmiş bir devlettir. Başarısız bir devlet, yasal egemenliğini korurken siyasi güç, hukuk uygulaması ve sivil toplumda çöküş yaşar, anarşi durumuna gelir.

Başarısız bir devletin ortak özellikleri arasında, hükûmetin halkını vergilendirememesi ve kontrol edememesi, topraklarını kontrol edememesi, siyasi veya sivil görevleri dolduramaması veya altyapısını sürdürememesi bulunur. Bu durumda yaygın yolsuzluk ve suçluluk, devlet ve devlet dışı aktörlerin müdahalesi, mültecilerin ortaya çıkması ve nüfus hareketliliği, ciddi ekonomik çöküş ve devlet içinden ve dışından askeri müdahaleler çok daha olası hale gelir.[1]

Devletlerin yönetim düzeyini tanımlamak için metrikler geliştirilmiştir. Başarısız bir devlet olarak kabul edilmekten kaçınmak için gereken kesin yönetim kontrol düzeyi otoriteler arasında önemli ölçüde farklılık gösterir. Dahası, bir devletin "başarısız" olduğunu ilan etmek genellikle tartışmalıdır ve yetkili bir şekilde yapıldığında önemli jeopolitik sonuçları olabilir.[2]

Tanımı ve sonuçları değiştir

Max Weber'in siyasi teorilerine göre bir devlet, sınırları içinde meşru fiziksel gücün tekeline sahip olma durumunu sürdürmektedir. Bu durumun bozulması (örneğin, savaş ağalarının, paramiliter grupların, yolsuz polislerin, silahlı çetelerin veya terörizmin egemen olduğu durumlarda), devletin varlığı tartışmalı hale gelir ve devlet başarısız bir hale gelir. "Meşru gücün tekeline sahip olma" konusundaki zorluk, "meşru"nun tanımıyla ilgili sorunları da içerdiği için bir devletin ne zaman "başarısız" olduğunun tam olarak belirsiz olduğunu göstermektedir.

Meşruiyet sorunu, Weber'in bununla neyi kastettiğini anlayarak çözülebilir. Weber, yalnızca devletin fiziksel şiddet için gerekli üretim araçlarına sahip olduğunu açıklar. Bu, devletin şiddet araçlarına sahip olma konusunda meşruiyet gerektirmediği anlamına gelir (de facto), ancak bunları kullanması gerektiğinde (de jure) meşruiyete ihtiyaç duyacağı anlamına gelir.

Genellikle, terim devletin etkisiz hale getirildiğini ve yasalarını eşit şekilde uygulayamadığını veya vatandaşlarına temel mal ve hizmetleri sağlayamadığını ifade eder. Bir devletin başarısız olduğu veya başarısız olduğu sonucu, çeşitli özelliklerin ve bu özelliklerin birleşimlerinin gözlemiyle çıkarılabilir. Bu özelliklere örnek olarak; isyanın varlığı, aşırı siyasi yolsuzluk, felç olmuş bir polis gücünü düşündüren ezici suç oranları, anlaşılamayan ve etkisiz bir bürokrasi, hukuki etkinliksizlik, askeri müdahaleler, bölgesel aktörler tarafından gücün merkezi otoritelerin etkisini ortadan kaldırdığı veya zayıflattığı durumlar verilebilir. Algılamaya ilişkin diğer faktörler de olabilir. "Başarısız şehirler" adı verilen bir kavram da ortaya çıkmış olup, bir devlet genel olarak işlevsel olsa da alt devlet düzeyinde altyapı, ekonomi ve sosyal politika açısından çökebilir. Bazı bölgeler veya şehirler devlet kontrolü dışına çıkarak fiilen yönetilemeyen bir devletin parçası haline gelebilir.[3]

"Bir başarısız devlet" için tutarlı veya nicel bir tanım bulunmamaktadır; devlet başarısızlığını çıkarım yapmak için kullanılan göstergelerin subjektif doğası, terimin belirsiz bir anlamda anlaşılmasına yol açmıştır.[4]

Bazı bilim insanları, bir devletin başarısız olup olmadığını belirlemek için hükûmetin kapasitesi ve etkinliğine odaklanmaktadır. Fragile States Index gibi diğer endeksler ise bir devletin başarısızlık derecesini belirleme aracı olarak devletin kurumlarının demokratik karakterini değerlendirmektedir. Son olarak, diğer bilim insanları argümanlarını devletin meşruiyetine, devletin doğasına, bir devlette suç şiddetinin artışına, ekonomik sömürücü kurumlara veya devletin topraklarını kontrol etme yeteneğine odaklamaktadır. Robert H. Bates, devletin başarısızlığını "devletin çökmesi" olarak adlandırır, burada devlet "yayılma aracına dönüşür" ve devlet etkili bir şekilde şiddet kullanma yetkisini kaybeder.[5][6][7][8][9][10][11][12]

Charles T. Call, devlet başarısızlığı kavramını tamamen terk etmeye çalışır ve devlet başarısızlığının ne anlama geldiği konusunda net olmayan bir anlayışı teşvik ettiğini savunur. Bunun yerine, Call, devlet yönetiminin etkinliğini değerlendirmenin alternatif bir yöntemi olarak bir "eksiklik çerçevesi" önerir. Bu çerçeve, Call'ın devlet başarısızlığı kavramına yönelik önceki eleştirisine dayanarak geliştirilmiştir çünkü bu kavramın aşırı genelleştirildiğini savunmaktadır. Call, bu nedenle, aslında çeşitli ulusal bağlamlara sahip olan ve aynı sorunlara sahip olmayan devletlerin durumunu açıklamak için genel bir teori olarak yanlış bir şekilde uygulandığını belirtir. Politika önerilerini desteklemek için böyle bir değerlendirmeyi kullanmak, Call'a göre kötü politika oluşturulmasından ve sonuçlardan sorumludur. Bu nedenle, Call'ın önerdiği çerçeve, devletin başarısızlık sürecindeyken ele alamadığı üç kaynak sağlama "eksiklik" kavramını kodlayarak devlet başarısızlığı kavramını geliştirir: kapasite, devlet kurumlarının nüfusa temel malları ve hizmetleri etkili bir şekilde sunma yeteneğinin olmaması durumu; güvenlik, devletin silahlı grupların tehdidi altında nüfusa güvenlik sağlayamaması durumu; ve meşruiyet, "siyasi elitlerin ve toplumun önemli bir bölümünün güç ve servet birikimi ve dağıtımını düzenleyen kuralları reddetmesi" durumu.[10][13]

Bir devletin başarısızlık derecesini niceliksel olarak belirlemeye çalışmak yerine, eksiklik çerçevesi, devletlerde hükûmet ile toplum arasındaki etkileşimi daha analitik bir şekilde analiz etmek için kullanışlı olan üç boyutlu bir kapsam sağlar. Call, üç eksiklikle karşılaşan devletlerin başarısız devletler olarak tanımlanması gerektiğini önermez, ancak çerçeveyi tüm devlet başarısızlığı kavramına alternatif bir şekilde sunar. Call, eksiklik kavramının kendisinin sınırları olduğunu kabul etmesine rağmen, çoğu kez devletlerin iki veya daha fazla eksiklik zorluklarıyla karşılaştığı gerçeğini tanır. Kavramsal önerisi, bir toplum içindeki zorlukları daha kesin bir şekilde belirleme ve dış ve uluslararası aktörlerin uygulamak için daha etkili olabilecek politika önerilerini belirleme konusunda faydalı bir yol sunar.[10]

Morten Bøås ve Kathleen M. Jennings'in araştırmasında, "başarısız devlet" kavramının anlaşılma ve ulusal ve uluslararası politika kararlarına yol gösterme şekilleri eleştirilmektedir. Afganistan, Somali, Liberya, Sudan ve Nijerya'nın Niger Delta bölgesi gibi beş örnek olayı kullanarak Bøås ve Jennings, "başarısız devlet" etiketinin kullanımının temelde politik olduğunu ve batılı güvenlik ve çıkarlara dayandığını savunmaktadır. Batılı politika yapıcıların, "gerileme ve devletin gayriresmileşmesinin batılı çıkarlara tehdit olarak algılandığı" devletlere "başarısız" etiketini atadığını öne sürerler. Ayrıca, bu durum batılı politika yapıcılarda bir çifte standart olduğunu gösterir: bazı devletlerin başarısız olarak adlandırılmasına yol açan algılanan işlev bozuklukları, aynı işlev bozukluklarının batılı çıkarlara faydalı olduğu diğer devletlerde kayıtsızlıkla karşılanır veya bilinçli olarak hızlandırılır. Aslında, "devletin işleyişindeki bu özellik, sadece kabul edilmez, aynı zamanda belirli bir dereceye kadar kolaylaştırılır, çünkü iş dünyası ve uluslararası sermaye için uygun bir ortam yaratır. Bu durumdaki devletler 'başarısız devletler' olarak etiketlenmez.[14]

Ölçüm değiştir

Devlet başarısızlığının ölçüm yöntemleri genellikle nicel ve nitel yaklaşımlar olarak ayrılmaktadır.

Nicel yaklaşım değiştir

Devlet başarısızlığının nicel ölçümü, endekslerin ve sıralamaların oluşturulması özellikle önemlidir. Bununla birlikte, genellikle devletin gelişim düzeyine odaklanan diğer endeksler de devlet zayıflığını tanımlamak için kullanılır (örneğin, Freedom House Endeksi (FHE), İnsani Gelişme Endeksi (İGE) veya Dünya Bankası Yönetişim Göstergeleri). Ayrıca, bölgesel değerlendirme, Latin Amerika'daki demokrasi düzeyi gibi somut ayrıntılar sağlayabilir, örneğin Latin Amerika Demokratik Gelişme Raporu (Informe de desarrollo democrático de América Latina).[15]

Kırılgan devletler endeksi değiştir

 
2023 Kırılgan Devletler Endeksi'ne göre ülkeler
  Çok yüksek uyarı (111-120)
  Yüksek uyarı (101-110)
  Uyarı (91-100)
  Yüksek uyarı (81-90)
  Yükseltilmiş uyarı (71-80)
  Uyarı (61-70)
  Daha az kararlı 51-60)
  Kararlı(41-50)
  Daha kararlı (31-40)
  Sürdürülebilir (21-30)
  Çok sürdürülebilir (0-20)
  Data unavailable

Kırılgan Devletler Endeksi 2005 yılındaki ilk yayınlanmasından bu yana görece daha fazla dikkat çekmiştir. Foreign Policy dergisi tarafından düzenlenen bu sıralama, Peace Fund için Analitik Araştırma Çatısı (Conflict Assessment System Tool - CAST) üzerine dayanarak 178 ülkeyi inceler.[16]

Kırılgan Devletler Endeksi, 2015 yılında Fund for Peace tarafından hazırlanan ve Foreign Policy tarafından yayınlanan on birinci yıllık raporunu yayınladı. Endeks, her bir kategoride farklılık gösteren dört kategorideki ülkeleri sınıflandırır. Koyu kırmızı renkte Alert (Uyarı), turuncu renkte Warning (Uyarı), sarı renkte Stable (Kararlı) ve yeşil renkte Sustainable (Sürdürülebilir) kategorileri bulunur.

KDE toplam puanı 120 üzerinden hesaplanır ve 2015 yılında sıralamada 178 ülke bulunmaktadır. Başlangıçta KDE sadece 2005 yılında 75 ülkeyi sıralıyordu.KDE, listede yer alması için bir ülkenin iki kriteri kullanır: ilk olarak, ülkenin Birleşmiş Milletler üye devleti olması gerekir ve ikincisi, o ülke için anlamlı analizlere izin vermek için önemli miktarda içerik ve veri örneği bulunmalıdır. Sosyal, ekonomik ve siyasi olmak üzere toplamda on iki gösterge bulunan üç gruplama vardır.[17]

Sosyal indikatörler:

  • Demografik baskı
  • Mülteciler
  • Grup şikayeti
  • Beyin göçü

Ekonomik indikatörler

  • Düzensiz ekonomik gelişme
  • Yoksulluk ve ekonomik gerileme

Siyasi ve askeri indikatörler:

  • Devlet meşruiyeti
  • Kamu hizmetleri
  • İnsan hakları ve hukukun üstünlüğü
  • Güvenlik
  • Hizipleşmiş gruplar
  • Dış müdahale

Her bir gösterge 10 puan üzerinden değerlendirilir ve toplamda 120 puana ulaşır. Ancak, 120 puana ulaşmak için gösterge puanları ondalık bir basamağa yuvarlanır. 2015 Endeksinde, Güney Sudan birinci sırada, Somali ikinci sırada ve Orta Afrika Cumhuriyeti üçüncü sırada yer aldı. Finlandiya şu anda listede en istikrarlı ve sürdürülebilir ülke olarak kabul edilmektedir.[18][19]

KDE'nin birçok araştırmada kullanılması ve devletlerin sınıflandırılmasını daha pragmatik hale getirmesi önemli olsa da, çeşitli nedenlerden dolayı sık sık eleştirilmektedir. İlk olarak, KDE, nihai puanı elde etmek için İnsani Gelişme Endeksi'ni içermemekte, bunun yerine kurumları odak noktası olarak alarak genellikle kalkınmanın insani yönleri olarak kabul edilenleri ölçmektedir. İkinci olarak, KDE, devletlerin kırılganlığını veya savunmasızlığını kalkınmayla paralel bir şekilde değerlendirir. Bu karşılaştırma, öncelikle kalkınmamışlık (ekonomik) durumunun savunmasızlığa neden olduğunu varsaymaktadır, dolayısıyla "gelişmiş" bir devletin istikrarlı veya sürdürülebilir olduğunu varsaymaktadır. Üçüncü olarak, KDE, 12 gösterge alanının dışında diğer alanlardaki ilerlemeyi içermeksizin bir devletin başarısızlığını (veya başarısını) ölçer, bu da çocuk ölüm oranlarının azalması, temiz su kaynaklarına ve ilaçlara erişimin artması gibi kalkınmanın önemli ölçümlerini dışarıda bırakmaktadır. Bununla birlikte, başarısız devletler hakkında konuşulurken, KDE'nin sadece hükûmetler, kuruluşlar, eğitimciler ve analistler tarafından kullanılması değil, aynı zamanda hem içeride hem de uluslararası alanda tehditlere neden olan sorunları ele almaya çalışan bir değerlendirme ölçüsü sağlaması nedeniyle de bahsedilmesi önemlidir.

Niteliksel yaklaşım değiştir

Niteliksel yaklaşım teorik çerçeveleri benimser. Genellikle bu tür ölçümler, devletlerin sınıflandırılmasına izin vermek için aşama modellerini uygular. Üç ila beş aşamada, araştırmacılar devlet başarısızlığını bir süreç olarak gösterir. Robert I. Rotberg ve Ulrich Schneckener gibi dikkate değer araştırmacılar, Anglo-Amerikan ve Alman alanlarında yer alırlar.

Ulrich Schneckener'in (2006) aşama modeli, şiddetin tekelini, meşruiyeti ve hukukun üstünlüğünü üç temel unsura dayandırır. Bu tipoloji, güvenlik odaklı mantığı temel alır ve bu nedenle diğer ikisine kıyasla şiddetin tekelinin önemini gösterirken aynı zamanda işleyen bir devlet için önkoşul olarak da hareket eder. Dört devlet tipi vardır: (1) konsolide ve konsolidasyon içinde olan devletler, (2) zayıf devletler, (3) başarısız olan ve (4) çökmüş / başarısız devletler. İlk tip işlevsel devletlere yöneliktir; devletin tüm temel fonksiyonları uzun vadeli olarak işlev göstermektedir. Zayıf devletlerde şiddet tekelinin hala korunduğu, ancak diğer iki alanın ciddi eksiklikler gösterdiği görülür. Başarısız devletlerde şiddet tekelinin eksik olduğu, diğer alanların en azından kısmen işlediği görülür. Son olarak, çökmüş veya başarısız devletler, iç düzende belirli bir düzen yaratmaya çalışan aktörler tarafından karakterize edilen parastatal yapılar tarafından yönetilir, ancak devlet üç temel unsuru yeterince yerine getiremez.[20]

Her iki araştırma yaklaşımı da bazı düzensizlikleri göstermektedir. Nicel yaklaşım, göstergeleri ve ülkelerin değerlendirme sürecinde dengelemelerini açıklık eksikliği gösterirken, nitel yaklaşım farklı odak noktalarının çeşitliliğini ortaya koymaktadır. Temel bir uyumsuzluk, tüm aşamaların sürekli olarak alınması gerekip gerekmediği veya bir devletin bir aşamayı atlayıp atlamayacağı sorusudur. Schneckener, modelinin aslında bir aşama modeli olarak yorumlanmaması gerektiğini vurgular, çünkü devletlerin her aşamayı zorunlu olarak geçirmediği düşüncesindedir. Robert I. Rotberg'un modeli sıralı bir mantığa dayanır ve bu nedenle devlet başarısızlık sürecinin bir kronolojik aşama zinciri olduğunu ima eder.[21]

Devlet gelişimi ile ilgili teorik mekanizmalar değiştir

Savaş yoluyla devlet gelişimi değiştir

Charles Tilly (1985), Avrupa'da devlet gelişiminin vazgeçilmez bir yönünün savaş yapma olduğunu şu birbirine bağımlı fonksiyonlar aracılığıyla savundu:

  1. Savaş yapma - yöneticiler dış rakipleri ortadan kaldırır (askerî güçler ve destekleyici bürokrasi oluşturmayı gerektirir)
  2. Devlet yapma - yöneticiler iç rakipleri ortadan kaldırır ve toprakları üzerinde kontrol sağlar (polis kuvvetleri ve bürokrasi oluşturmayı gerektirir)
  3. Koruma - yöneticiler, müşterilerine dış rakipleri ortadan kaldırarak ve haklarını garanti altına alarak fayda sağlar (mahkemeler ve temsilci meclisler oluşturmayı gerektirir)
  4. Tahsilat - yöneticiler, halkından daha fazla vergi tahsil eder (vergi toplama aparatları ve hazineler oluşturmayı gerektirir)

Tilly, bu bağlantıyı "Savaş devleti yaptı, devlet savaş yaptı" şeklinde ünlü bir şekilde özetledi.

Benzer şekilde, Herbst (1990) bir savaşın, ekstra gelir için politik hayatlarını riske atmaya ve vatandaşların daha fazla vergi ödemeyi kabul etmeye zorlaması nedeniyle tahsilat yeteneğini güçlendirmek için tek şans olabileceğini ekledi. Ayrıca, artan gelirin savaşların sona ermesinden sonra bile eski seviyesine dönmemesi devlet gelişimi için önemlidir. Bununla birlikte, Avrupa devletlerinin aksine, çoğu Üçüncü Dünya devletinin dış tehditlerden yoksun olduğunu ve uluslararası savaşlar yapmadığını belirtti, bu da bu devletlerin benzer adımları gelecekte atma olasılığının düşük olduğunu ima etmektedir.[22]

"Ulus İnşası" değiştir

Steward ve Knaus (2012), "müdahale işe yarayabilir mi?" sorusunu ele aldı ve "ülkelerin kendilerini inşa etmelerine yardımcı olabiliriz" sonucuna vardılar. Savaşa son verme ve "iyi kaynaklanmış insani müdahaleler" sağlayarak ulus inşası konusundaki politika yapıcıların aşırı güvenine eleştiri getirdiler. Bosna (1995) ve Kosova (1999) gibi başarılı müdahalelerle karşılaştırıldığında, Irak (2003) ve Afganistan'da (2001-2021) ulus inşası girişimlerinin başarısız olduğunu belirttiler. Bu süreçte ABD on yıl boyunca binlerce insanını kaybetti ve ulus inşa etme ana hedefini gerçekleştirmek için trilyonlarca dolar harcadı.[23] Bir sözde başarısız bir ulus-devlet iç şiddet veya bozulma tarafından ezildiğinde ve dolayısıyla sakinlerine olumlu siyasi değerleri sunamaz duruma geldiğinde, gelişmiş devletler müdahale etme ve onları yeniden inşa etmede yardımcı olma sorumluluğunu hissederler.[24] Ancak, müdahale her zaman olumlu olarak algılanmaz, çünkü örneğin ABD hükûmeti tarafından geçmişte yapılan müdahalelerden dolayı, bilim insanları başarısız devlet kavramının, güçsüz devletlere gelişmiş devletlerin çıkarlarını dayatmak için uydurulmuş bir gerekçe olduğunu savunmaktadır.[25]

Somali, Afganistan, Liberya veya Sudan gibi devletlerin "başarısız devletler" olarak adlandırılması, Batı ülkelerine istikrarlı bir ulus-devlet fikrini dayatma meşruiyeti sağlar. Genellikle, ulus inşası veya sorunlu/deviant devletlere uluslararası tepki geç veya hızlı bir şekilde gerçekleşir, bu da yetersiz analiz veya siyasi irade eksikliğinden kaynaklanır. Bununla birlikte, gelişmiş uluslar ve yardım kuruluşları birçok başarısız devlet üzerinde olumlu bir etkiye sahip olmuştur. Ulus inşası bağlamsal bir süreçtir ve bu nedenle bir ülkenin kültürel-politik ve sosyal çevresi, yabancı bir devlet olarak müdahale edilmeden önce dikkatlice analiz edilmelidir.[26] Batı dünyası başarısız devletler konusunda giderek endişelenmekte ve onları güvenlik tehdidi olarak görmektedir. Başarısız devlet kavramı daha sonra genellikle Batı'nın politika müdahalelerini savunmak için kullanılır. Ayrıca, Chesterman ve Ignatieff gibi isimlerin belirttiği gibi, gelişmiş devletler ve uluslararası kuruluşlar tarafından gerçekleştirilen uluslararası eylemlerin süresi konusunda merkezi bir sorun, bir krizin zaman odaklı olmasıdır, oysa bir devletin yeniden yapılanma ve kurumlarını oluşturma süreci yıllar veya onyıllar alır. Bu nedenle, etkili bir devlet inşası süreci yavaş ilerler ve bu gerçeği iç kamuoyuna farklı şekilde sunmak samimiyetsiz olur.[27]

Dış yardım yoluyla kalkınmayı teşvik etmek değiştir

Pritchett, Woolcock ve Andrews (2013), başarısız devletlerin kalkınması konusundaki sistematik başarısızlığı analiz etmiştir. "Uygulama için devlet idari yeteneği"ni devlet gelişiminin temel unsuru olarak tanımlamış ve onlarca yıllık kalkınma çalışmaları, harcanan milyarlarca dolar ve ileri sürülen "ilerleme"ye rağmen başarısız devletlerin takıldığı mekanizmayı bulmuşlardır. Bu ülkeler aşağıdaki teknikleri benimsemişlerdir, bu da onun zayıflamasına neden olmuştur:

  1. sistematik izomorfik taklit - işlevsel devletlerin görüntüsünü taklit ederek devletlerin işlevsizliğini gizlemek.
  2. erken yükleme - sınırlı kapasiteli devletlerin "gerçekçi olmayan beklentilerle" aşırı yüklendiği durumlar.

Bu ülkelerin gelişmiş ülkelerin devlet yeteneklerine ulaşması olası bir şekilde yüzyıllar alacağı gerçeğini göz önünde bulundurarak, "bağlamsal özelliklere uygun kurumlar" yaratılmasını, "aşamalı reform sürecinin" teşvik edilmesini ve "gerçekçi beklentilerin" belirlenmesini önermişlerdir.[28]

Yabancı yardım, devletin kurumsal kapasitesini geliştirmek için kullanıldığında birçok istenmeyen sonuç ortaya çıkarır. Bağışçılar genellikle en çok ihtiyacı olanları ve nasıl en iyi şekilde harcanabileceğini belirlemek için bilgi veya kapasiteye sahip olmadıklarından yardım harcamalarını alıcı hükûmetlere devrederler.[29] Bu durumun olumsuz yanı, alıcı hükûmetler tarafından ele geçirilebilir ve ya mevcut elitlerin kendi zenginliklerini artırmak için ya da iktidarda kalmalarını sağlamak için müşterek ilişkiler ağı kurmak için yönlendirilebilir. Örneğin Kenya'da, yardım tahsisatı iktidardaki partinin yüksek oy payına sahip seçim bölgelerine eğilimlidir, bu nedenle yardımın coğrafi dağılımı rejim değişikliği sonrasında destekçilerine yönelir.[30] Ayrıca, yardım da devletin şiddet tekeline zarar vererek devlet dışı aktörlere yönlendirilebilir. Örneğin, 1990'lar ve 2000'lerde Kolombiya'da, ABD'nin Kolombiya ordusuna yönelik yardımları ordu tarafından paramiliter gruplara yönlendirildi ve askeri üslerin yakınındaki belediyelerde paramiliter şiddet önemli ölçüde arttı.[31] Bu durumda, yabancı yardım, hem mevcut elitlerin yolsuzluğunu besleyerek hem de devlet dışı grupları güçlendirerek devleti zayıflatabilir.

Moss, Todd, Gunilla Pettersson ve Nicolas Van de Walle (2006), son yıllarda gelişen yabancı yardım etkisi tartışmasını kabul etti. Uluslararası toplum tarafından Afrika'ya büyük ölçekli yardım çabalarının artırılmasının talep edilmesine rağmen, bu durumun aslında "yardım-kurumlar paradoksu" yaratacağını iddia ettiler.[32] Bu paradoks, Batılı ülkelerin Afrika ülkelerine yaptığı büyük miktardaki nakdi katkılar nedeniyle oluşmuştur ve bu durum, "vatandaşlarına karşı daha az sorumlu ve popüler meşruiyeti sürdürmek için daha az baskı altında olan kurumlar" yaratmıştır.[32] Araştırmacılar, yardımın kademeli olarak azaltılmasının uzun süreli kurumların gelişmesine yardımcı olabileceğini belirtmektedirler ve bunun Soğuk Savaş sonrası Kore'de Amerika Birleşik Devletleri'nin çabalarıyla kanıtlandığını ifade etmektedirler.

Berman, Eli, Felter, Shapiro ve Trolan (2013) da benzer kanıtlar bulmuş ve paradoksu destekleyen deliller sunmuşlardır. Afrika tarımına yönelik büyük çaplı ABD yardım girişimlerinin sadece vatandaşlar arasında daha fazla çatışmaya neden olduğunu belirtmişlerdir. Özellikle, okullar için yapılan küçük yatırımların şiddeti azaltmada büyük yatırımlara kıyasla daha etkili olduğu, büyük yatırımların ise "ekonomik rantları şiddet yoluyla ele geçirme teşvikleri" oluşturduğu görülmüştür.[33]

Ayrıca, Binyavanga Wainaina (2009), Batı yardımlarını sömürgeciliğe benzetti ve ülkelerin Afrika ekonomisini canlandırmak için yapılan büyük nakdi katkıların siyasi gelişme ve şiddeti azaltma konusunda etkili olacağına inandığını belirtti. Gerçekte, bu nakdi katkılar Afrika'nın ekonomik, siyasi ve en önemlisi sosyal olarak büyümesine yatırım yapmamaktadır.[34]

Yeni vesayet değiştir

James Fearon ve David Laitin, "Neotrusteeship and the Problem of Weak States" adlı çalışmalarında, başarısız devletlerin sorununun "neotrusteeship" adı verilen bir sistemle ele alınabileceğini önermektedirler ve bunu "postmodern emperyalizm" ile kıyaslamaktadırlar.[35]

Fearon ve Laitin'in neotrusteeship fikri, uluslararası ve yerel kuruluşların bir araya gelerek devletleri yeniden inşa etmeyi amaçladığı bir kombinasyonu içermektedir. Fearon ve Laitin, başarısız devletlerin kolektif eylem sorununu oluşturduğu varsayımından yola çıkarlar. Başarısız devletler, savaş nedeniyle yerinden edilen mülteciler gibi uluslararası sistemdeki diğer ülkelere negatif dışsallıklar yaratır. Başarısız devletleri geliştirmek ve yeniden inşa etmek üzere ülkelerin çalışması uluslararası sistem için net bir iyilik olacaktır. Ancak müdahale maliyetlidir ve hiçbir tek bir ulus, başarısız bir devletin sorununu çözmek için yeterince güçlü bir teşviklere sahip değildir. Bu nedenle, bu kolektif eylem sorununu çözmek için uluslararası işbirliği gereklidir.

Fearon ve Laitin, başarısız devletlere müdahale etmek için kolektif eylemi gerçekleştirmenin dört temel sorununu belirlemişlerdir:

  1. Katılım - ülkeleri müdahalelere katılmaya ve ödemeye ikna etmek
  2. Koordinasyon - barışı koruyan tüm ülkeler arasında iyi iletişim sağlamak
  3. Hesap verebilirlik - insan hakları ihlallerinde bulunan barışı koruyan ülkelerin sorumlu tutulmasını sağlamak
  4. Çıkış - barışı koruyan ülkelerin geri çekilmeleri için bir mekanizma bulunması

Fearon ve Laitin bu sorunlara bazı çözümler önermektedir. Katılım sorununu çözmek için, başarısız devletle güvenlik çıkarları olan güçlü bir devletin barışı koruma operasyonlarında liderlik yapmasını ve bir nokta rolü üstlenmesini savunurlar. Barışı koruma operasyonunda tek bir devletin liderlik etmesi aynı zamanda koordinasyon sorununu da çözmeye yardımcı olacaktır. İnsan hakları ihlallerini araştırmak için BM organının yetkilendirilmesi, hesap verebilirlik sorununu çözecektir. Son olarak, barışı koruyan ülkelerin çıkış teşviklerini azaltmak için başarısız devletin birkaç yıl boyunca barışı koruma operasyonlarına katkıda bulunması gerekmektedir. Fearon ve Laitin, yukarıda belirtilen dört kolektif eylem sorununu çözen çok taraflı müdahalelerin, neotrusteeship aracılığıyla başarısız devletleri daha etkili bir şekilde yeniden inşa edeceğine inanmaktadır.[35]

Otonom kurtarma değiştir

Jeremy Weinstein, barışı korumanın başarısız devletleri yeniden inşa etmek için gerekli olmadığı konusunda farklı bir görüşe sahiptir ve genellikle başarısız devletlerin kendi kendilerini iyileştirmelerine izin vermenin daha iyi olduğunu savunur. Weinstein, uluslararası müdahalenin bir devletin güçlü iç kurumlar ve yetenekler geliştirmesini önleyebileceğinden endişe duyar. Weinstein'ın temel argümanlarından biri savaşın barışa yol açtığıdır. Bu, uluslararası toplum tarafından dayatılan barış anlaşmalarının genellikle gerçeği yansıtmayan güç dengelerini dondurduğunu ve böyle bir durumun bir devleti gelecekteki savaş için uygun hale getirdiğini ifade etmektedir. Weinstein, eğer savaşın bir tarafın kesin bir şekilde zafer kazanması için oynanmasına izin verilirse, gelecekteki savaşın çok daha az olası olacağını düşünmektedir. Weinstein ayrıca savaşın güçlü devlet kurumlarının gelişimine yol açtığını iddia eder. Bu argümanı desteklemek için Charles Tilly'den faydalanır ve savaşların devlet yeteneklerinde büyük genişlemeler gerektirdiğini belirtir, bu nedenle daha istikrarlı ve yetenekli devletler savaşları kazanacak ve doğal seçilim süreciyle uluslararası sistemde hayatta kalacaklardır. Weinstein, Uganda'nın gerilla zaferini takiben başarılı bir iyileşmeyi, Eritre'nin Etiyopya'dan zorlu bir şekilde ayrılmasını ve Somali'nin özerk bölgeleri olan Somaliland ve Puntland'deki gelişmeyi desteklemek için kanıtlardan yararlanır. Weinstein, dış müdahalenin eksikliğinin kitlesel katliamlara ve diğer vahşetlere yol açabileceğini belirtse de, kitlesel katliamların önlenmesinin uzun vadeli devlet kapasitesinin kaybedilmesiyle tartışılması gerektiğini vurgular.[36]

Yetenek tuzakları değiştir

Yetenek tuzağı, ülkelerin çağdaş dünyada devlet kapasitesi genişletme konusunda çok yavaş ilerleme kaydettikleri anlamına gelir ve bu aynı zamanda başarısız devletlerin temel sorunudur.[28] Birçok ülke, "yoksulluk tuzağı" olarak adlandırılan düşük verimlilik koşullarında sıkışıp kalmaktadır. Ekonomik büyüme, kalkınmanın sadece bir yönüdür; kalkınmanın diğer önemli boyutu ise devletin idari yeteneğinin genişlemesidir, yani hükûmetlerin politikaları ve programları uygulayarak olayların seyrini etkileme kapasitesidir.[37] Yetenek tuzağı, başarısız devletlerin değerlendirilmesinin temeli olarak sabit en iyi uygulama gündemlerini belirleyerek, yenilik için alanı kapatır. Yerel aktörler bu süreçten dolayı kendi devletlerini inşa etme sürecinden dışlanır ve dolaylı olarak yerel liderlerin ve saha çalışanlarının değer yaratma fikirleri zayıflatılır.

Harvard Kennedy School of Government'dan Matt, Lant ve Woolcock, yetenek tuzağından kaçmak için "Sorun Odaklı Yinelemeli Uyarlama (PDIA)" adlı bir yaklaşım önerdi.[38] Birçok kalkınma girişimi, izomorfik taklitçilik teşvik ettiği için performansı iyileştirmekte başarısız olurken, PDIA, başarısız devletlerin yerel olarak belirlenen ve önceliklendirilen performans sorunlarını çözmeye odaklanır. Uygulamada desteklenebilir ve politik olarak uygulanabilir reformları sağlamak için geniş bir yerel aktör grubunu dahil eden kalkınma müdahalelerini içerir.

Başarısız devletler birçok mültecinin kaynağı olsa da, BM düzenlemeleri ve açık sınır politikalarının izin verdiği kaotik göç, beyin göçü olarak adlandırılan insan sermayesi kaybına katkıda bulunmuştur. Doktorlar, hemşireler, biyologlar, mühendisler, elektrikçiler gibi yeterli mesleki ve yetenekli çalışan olmaması başarısız devletlerin ciddiyetini artırma eğilimindedir, bu da daha fazla göçe neden olur. Benzer şekilde, üçüncü ülkede yerleşim gerektirmeyen politikalar, savaş, kıtlık veya siyasi çöküşten sonra ev ülkelerine dönüşün mesafe, maliyet ve rahatsızlığıyla artması nedeniyle, yerleşim olasılığını daha da azaltır. Somali, Afganistan ve Yemen gibi ülkelerde, etkili mülteci yerleştirme programları olmadığında reform hareketleri ve modernleşme çabaları zayıflar.

Başarısız devletlerde iyi yönetimi teşvik değiştir

Terörizm ve uluslararası suç değiştir

ABD Adalet Bakanlığı Dava Avukatı Dan E. Stigall'a göre, "uluslararası toplum, bir ülkede işlenen suçların başka bir ülkede veya hatta birkaç başka ülkede etkisi olan artan düzeyde transnasyonal suçlarla karşı karşıyadır. Uyuşturucu kaçakçılığı, insan ticareti, bilgisayar suçları, terörizm ve bir dizi diğer suç, faillerin bir ülkenin sınırları dışında faaliyet göstermesini içerebilir. İlgili faaliyeti önlemek ve faili yargılamak konusunda önemli bir çıkarı olabilecek bir ülke".[39]

Cligendael Stratejik Araştırmalar Merkezi'nin bir çalışması, başarısızlığa uğrayan devletlerin terör örgütleri için sığınaklar (planlama, icra, destek ve finansman faaliyetleri için kullanılan alanlar) olarak hizmet etmesinin nedenini açıklar. Hükûmet, örgütün varlığından haberdar değilse veya örgütü zayıflatamaz veya ortadan kaldıramazsa, bu sığınak "Terörist Kara Delik" olarak adlandırılır. Bununla birlikte, devletin zayıflığı yanında bir bölgenin "Terörist Karşılaştırmalı Avantajları" da bulunmalıdır ki bölge bir "Terörist Kara Delik" olarak kabul edilsin. Çalışmaya göre, sosyal gerilimler, iç savaş mirası, coğrafya, yolsuzluk ve politika başarısızlığı ile dış etkenler hükûmetin zayıflığına katkıda bulunur. Karşılaştırmalı avantajlar ise din ve etnisite, iç savaş mirası, coğrafya, ekonomik fırsatlar, ekonomik geri kalmışlık ve bölgesel uyaranlardır. Sadece bu iki faktörün kombinasyonu (hükûmetin zayıflığı ve Terörist Karşılaştırmalı Avantajlar) teröristlerin hangi bölgeleri sığınak olarak kullandığını açıklar.[40]

Pennsylvania State Üniversitesi'nden James Piazza'nın araştırması, devlet başarısızlığı etkisi altındaki ülkelerin daha fazla terör saldırısı yaşadığını ve gerçekleştirdiğini gösteren kanıtlar buluyor.[41] Günümüzdeki uluslararası suçlar, "küreselleşmeden, ticaretin serbestleşmesinden ve patlayan yeni teknolojilerden faydalanarak çeşitli suçlar işlemekte ve şiddeti politik amaçlarla gerçekleştirmek amacıyla anında para, mal, hizmet ve insan hareketi sağlamaktadır".[42]

Tiffiany Howard, Sub-Saharan Afrika'dan elde edilen kanıtlara dayanarak, devletin başarısızlığı ile terörizm arasındaki bağlantının farklı bir boyutuna bakarak, "başarısız devletlerin vatandaşları, bu tür devletlerdeki kötüleşen koşullar nedeniyle siyasi şiddete ilgi duymaktadır" şeklinde bir argüman ortaya koymaktadır.[43] Bireysel vatandaşların karar verme modellerine odaklanan bu çalışmada, "başarısız devletlerde yaşayan bireyler, sistem bozulduğu için siyasi şiddete ilgi duymaktadır - devlet görevini yerine getirememiştir" şeklinde bir öneri sunulmaktadır. Bu bulgular, barometre anket verileri kullanılarak elde edilen deneysel kanıtlara dayanmaktadır. Bu bireysel düzeydeki yaklaşım, teröristler ve isyancılar için başarısız devletlerin cazibesine odaklanan önceki araştırmalardan farklılık göstermektedir ve "başarısız devletler bireylerin hayatta kalmasını tehdit eder, bu da onları somut siyasi ve ekonomik kaynaklara diğer yöntemlerle ulaşmaya yönlendirir, bu da siyasi şiddetin kullanılması da dahil olmak üzere" şeklinde sonuçlanmaktadır. Bu bulgu, uluslararası toplum için önemli sonuçlar doğurmaktadır, örneğin, "bu yoksunluk modeli, bu devletlerdeki bireyleri uluslararası destekli terör örgütlerinin etkisine daha yatkın hale getirir. Sonuç olarak, başarısız devletler teröristlerin yetiştiği yerlerdir ve ardından radikal ideolojilerini dünyanın diğer bölgelerine ihraç ederek küresel düzeyde terör tehditleri oluştururlar."[43][44][45]

Ancak, devlet başarısızlığı (ve özelliklerinin) ile terörizm arasındaki bağlantı akademik literatürde tartışmalı bir konudur. Ülke düzeyinde terörizm belirleyicilerine bakan Alberto Abadie'nin araştırması, "terörizm riskinin, diğer ülke özgü özelliklerinin etkileri göz önüne alındığında daha yoksul ülkelerde belirgin şekilde daha yüksek olmadığını" önermektedir. Aslında, argüman şöyle ilerlemektedir: "siyasi özgürlük terörizmi açıklamaktadır, ancak bu durum tekdüze bir şekilde gerçekleşmemektedir: bazı orta düzeyde siyasi özgürlüğe sahip ülkeler, yüksek düzeyde siyasi özgürlüğe sahip ülkelerden veya otoriter rejimlere sahip ülkelerden daha fazla terör eğilimine sahiptir."[46] Yoksulluk ve düşük düzeyde siyasi özgürlük, başarısız devletlerin ana özellikleri olmasa da, yine de önemli olanlardır.[47] Bu nedenle, Abadie'nin araştırması, devlet başarısızlığı ile terörizm arasında bir bağlantı olduğu fikrine güçlü bir eleştiriyi temsil etmektedir. Bu bağlantı, Corinne Graff gibi diğer bilim insanları tarafından da sorgulanmaktadır. Graff, "yoksulluk ile terörist saldırılar arasında sağlam bir ampirik ilişki bulunmadığını" savunmaktadır.[48]

Ayrıca, "zayıflamış devletlerin sorunları ve uluslararası suç, eşsiz zorluklar oluşturan bir birleşim yaratır. Bir suçlu, saldırıya uğrayan bir devletin toprakları dışında faaliyet gösterdiğinde, saldırıya uğrayan devlet genellikle suçlunun faaliyet gösterdiği devlete başvurabilir ve suçlunun yerel olarak yargılanması veya saldırıya uğrayan devlette cezalandırılması için suçluyu iade etmesini talep edebilir. Bununla birlikte, bir hükümetin bir suçlunun tutuklanması veya yargılanmasına işbirliği yapamadığı (veya isteksiz olduğu) durumlarda, saldırıya uğrayan devletin çok az seçeneği vardır."[39]

Örnekleri değiştir

Jack Goldstone'ın 2008 tarihli "Devlet Başarısızlığına Giden Yollar" adlı makalesi, başarısız devletler ve onların özellikleri alanına önemli bir katkı sağlamıştır. O bir başarısız devleti, etkinlik ve meşruiyetini yitirmiş bir devlet olarak tanımlar. Etkinlik, güvenlik sağlama veya vergi toplama gibi devlet fonksiyonlarını yerine getirme yeteneği anlamına gelir. Meşruiyet ise önemli toplum gruplarının desteği anlamına gelir. Bu iki özellikten birini koruyan bir devlet aslında başarısız değildir; ancak, bir şey yapılmazsa yakın bir zamanda başarısızlık tehlikesiyle karşı karşıya kalır. O, devlet başarısızlığına giden beş olası yol belirler:

  1. Toplumsal grupların (etnik veya dini) çatışmalarının tırmanması. Örnekler: Ruanda, SFR Yugoslavya.
  2. Devletin yağmalanması (başka grupların maliyetine kaynakların yolsuz veya dostane şekilde ele geçirilmesi). Örnekler: Nikaragua, Venezuela ve Belarus.
  3. Bölgesel veya gerilla isyanı. Örnekler: Latin Amerika ve Afrika'nın büyük bir bölümü.
  4. Demokratik çöküş (iç savaş veya darbe ile sonuçlanması). Örnekler: Nijerya, Nepal.
  5. Otoriter devletlerde halef veya reform krizi. Örnekler: Suharto döneminde Endonezya, Gorbaçov döneminde Sovyetler Birliği.[49]

Larry Diamond, 2006 tarihli "Çatışma Sonrası ve Başarısız Devletlerde Demokrasiyi Teşvik Etmek" adlı makalesinde, zayıf ve başarısız devletlerin demokrasi teşviki için özel sorunlar oluşturduğunu savunur. Bu devletlerde, zorluk yalnızca otoriter devlet liderlerini iktidardan vazgeçmeye zorlamak değil, aynı zamanda meşru iktidarı yeniden nasıl oluşturacaklarını bulmaktır. Temel olarak iki farklı türde durum vardır ve her biri iyi yönetişimi teşvik etmek için belirli stratejilere ihtiyaç duyar:

  1. Dış veya iç savaştan çıkan çatışma sonrası devletler. Bu ülkelerin birçoğu Afrika'da bulunmaktadır - Güney Afrika, Mozambik, Sierra Leone, Somali. Bazıları Latin Amerika'da (Nikaragua, El Salvador ve Orta Amerika'nın büyük bir kısmı), Asya'da (örneğin Kamboçya) ve Orta Doğu'da (Lübnan, Cezayir ve Irak) yer almaktadır.
  2. İç savaş veya süregelen şiddetli çatışmanın ortasında olan, merkezi devlet otoritesinin büyük ölçüde çöktüğü ülkeler, örneğin Kongo Demokratik Cumhuriyeti.

Genel olarak, demokrasi teşvikinde en önemli önkoşul düzendir ve çatışma sonrası devlet inşasını teşvik etmek için özellikle seçimler gibi formel demokratik mekanizmalara ağırlık verir. Etkili bir devletin olmadığı durumlarda temelde üç olasılık bulunmaktadır. İlk olarak, eğer bir iç savaş yaşanmışsa ve isyancı bir güç sonunda zafer kazanmışsa, boşluk isyancı ordu ve siyasi hareket tarafından devlet üzerinde kontrol kurulmasıyla doldurulabilir. İkinci olarak, savaş ağaları ve orduların bir yama işi olabileceği, gerçek anlamda merkezi bir devletin olmadığı (Somali gibi) veya çok zayıf olduğu bir durum olabilir. Bu durumda çatışma gerçekte sona ermez, ancak Afganistan'da olduğu gibi merkezi olmayan bir şekilde artar ve azalır. Üçüncü olasılık, uluslararası bir aktörün veya aktör koalisyonunun geçici olarak politik ve askeri otorite oluşturmasıdır. Bu bir ülke, bir koalisyon, bir koalisyonun ince bir kabuğu altındaki bir ülke veya Birleşmiş Milletler, BM çatışma sonrası misyonunun resmi mimarisi aracılığıyla hareket eden birleşik bir uluslararası aktör olabilir.[50]

Bertelsmann Dönüşüm Endeksine göre başarısız devletler[51]
Devlet '22 '20 '18 '16 '14 '12 '10 '08 '06
  Afganistan[a]            
  Orta Afrika Cumhuriyeti                  
  Çad  
  Kongo DC                  
  Haiti          
  Irak    
  Fildişi Sahili    
  Libya        
  Somali                  
  Güney Sudan      
  Sudan    
  Suriye          
  Yemen        

Eleştiriler değiştir

"Başarısız devlet" terimi, eleştirilere iki ana hat üzerinden maruz kalmıştır. İlk olarak, terimin farklı ülkeler arasında çeşitli yönetişim sorunlarını bir araya getirerek aşırı genelleme yapmaya yatkın olduğu ve devletler içindeki yönetişim farklılıklarını hesaba katmadığı iddia edilir. İkinci olarak, terimin siyasi uygulaması, Batı'nın devlet modeline dayalı askeri müdahaleleri ve devlet inşasını meşrulaştırmak için kullanıldığı konusunda endişeler vardır.[52][53]

Olivier Nay, William Easterly ve Laura Freschi, devlet başarısızlığı kavramını tutarlı bir tanımının olmaması nedeniyle eleştirmişlerdir. Devlet performansının çeşitli göstergelerini keyfi olarak ağırlıklandıran endekslerin belirsiz ve genelleştirilmiş devlet kırılganlığı ölçümleri elde etmek için kullanıldığını belirtmişlerdir.[54] Charles T. Call, "başarısız devlet" etiketinin o kadar yaygın bir şekilde kullanıldığını savunur ki etiket etkisiz hale getirilmiştir.[55] Başarısız devletleri tanımlamak için genel olarak kullanılan özellikler, insan hakları ihlalleri, yoksulluk, yolsuzluk ve demografik baskı gibi birçok farklı ve çeşitli unsurdur.[56] Bu durum, oldukça farklı olan birçok devletin başarısız (veya başarısızlık eşiğinde) devletler olarak sınıflandırılmasına neden olur. Bu, bireysel devletlerde belirlenen özel zayıflıkların karmaşıklığını gizleyebilir ve genellikle devletin düzen için kapasitesini güçlendirmeye odaklanan tek tip bir yaklaşımın ortaya çıkmasına yol açabilir. Ayrıca, 'başarısız devlet' terimi, bazı yabancı güçler tarafından bir ülkeyi işgal etme veya belirli bir dış politika hedefleri kümesini belirleme gerekçesi olarak kullanılmıştır. Call, 2001'den sonra ABD'nin, zayıf veya hiç olmayan devlet kurumlarına sahip bir ülkenin teröristlere güvenli bir sığınak sağlayacağı ve aşırılıkların yetişmesine zemin hazırlayacağı varsayımına dayanarak, başarısız devletlerin ülkenin karşı karşıya olduğu en büyük güvenlik tehditlerinden biri olduğunu ifade ettiğini belirtmektedir.

Call, başarısız devletler yerine, ülkelerin daha ilgili ve anlaşılabilir terimlerle kategorize edilebileceğini önermektedir.[13] Örneğin, "çökmüş bir devlet" terimi, devlet aygıtının tamamen çöküp birkaç ay boyunca var olmadığı bir ülkeyi ifade eder. Bu sadece devletin hiçbir temel işlevinin çalışmadığı ve devlet dışı aktörlerin bu görevleri yerine getirdiği bir ülkeye uygulanabilir. "Zayıf bir devlet" terimi ise, resmi devlet kurumları yerine gayri resmi kurumların kamu hizmetlerini ve mal dağıtımını daha fazla üstlendiği devletler için kullanılabilir. "Savaşın etkilediği bir devlet" işlevsiz olabilir, ancak bu mutlaka çökmüş bir devlet olduğu anlamına gelmez. Rotberg, başarısız devletlerin hepsinin bir tür silahlı çatışma yaşadığını savunmuştur. Ancak devletin karşılaştığı zorluklar, silahlı çatışmanın türüne ve ülkenin tamamını veya belirli bir bölgesel alanı kapsayıp kapsamadığına bağlı olarak çok farklı olabilir. "Başarısız devlet" terimi altında geleneksel olarak kategorize edilen başka bir tür devlet ise "otoriter bir devlet" olabilir. Otoriter liderler şiddet yoluyla iktidara gelebilir, ancak iktidarda olduklarında muhalefeti savuşturabilir ve böylece rejimleri içinde az şiddet olduğunu sağlayabilir. Call, bu tür rejimlerde devlet kurma sürecinin karşılaştığı koşulların, iç savaşın yaşandığı bir devletteki durumdan çok farklı olduğunu savunmaktadır. Bu dört alternatif tanım, "başarısız devlet" terimi altında kategorize edilen devletleri yönlendiren birçok farklı durumu vurgulamakta ve çok farklı durumlara tek tip politika yaklaşımlarının benimsenmesinin tehlikesini ortaya koymaktadır. Bu taksonomik zorluklar nedeniyle, Wynand Greffrath, niteliksel teorik analizi vurgulayan bir "devlet işlev bozukluğu" yaklaşımını öne sürmüştür.[57]

Ayrıca bakınız değiştir

Not listesi değiştir

  1. ^ Previously the Islamic Republic of Afghanistan, until 2021.

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Fragile States FAQ Number 6: What Does 'State Fragility' Mean?". the Fund for Peace. 4 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2015. 
  2. ^ Patrick, Stewart (2007). "'Failed' States and Global Security: Empirical Questions and Policy Dilemmas". International Studies Review. 9 (4): 644-662. doi:10.1111/j.1468-2486.2007.00728.x. 1079-1760. 
  3. ^ Braathen, Einar: Brazil: Successful country, failed cities? (NIBR International Blog 24.01.2011 30 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.).
  4. ^ Nay, Olivier (2013). "Fragile and Failed States: Critical Perspectives on Conceptual Hybrids". International Political Science Review. 34 (3): 326-341. doi:10.1177/0192512113480054. 
  5. ^ Bates, Robert H. (2008). "State Failure". Annual Review of Political Science. 11: 1-12. doi:10.1146/annurev.polisci.11.060606.132017. 
  6. ^ Patrick, S. (2007). "'Failed' States and Global Security: Empirical Questions and Policy Dilemmas". International Studies Review. 9 (4): 644-662. doi:10.1111/j.1468-2486.2007.00728.x. 
  7. ^ Gros, J.-G. (1996). "Towards a taxonomy of failed states in the New World Order: Decaying Somalia, Liberia, Rwanda and Haiti". Third World Quarterly. 17 (3): 455-472. doi:10.1080/01436599615452. 
  8. ^ Levitt, S. (2012). Why Nations Fail? The Origins of Power, Prosperity and Poverty. Birleşik Krallık: Profile Books. 
  9. ^ Rotberg, R. (2004). When States Fail. Causes and Consequences. US: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-11671-6. 
  10. ^ a b c Call, C. T. (2011). "Beyond the 'failed state': Toward conceptual alternatives". European Journal of International Relations. 17 (2): 303-326. CiteSeerX 10.1.1.1031.8635 $2. doi:10.1177/1354066109353137. 
  11. ^ Kaplan, S. (2008). Fixing Fragile States. A new paradigm for development. US: Praeger Security International. ISBN 978-0-275-99828-8. 
  12. ^ Taylor, A. (2013). State Failure. Global Issues. Birleşik Krallık: Palgrave MacMillan. 
  13. ^ a b Call, C. T. (2008). "The Fallacy of the 'Failed State'". Third World Quarterly. 29 (8): 1491-1507. doi:10.1080/01436590802544207. 
  14. ^ Bøås, M.; Jennings, K. M. (2007). "'Failed states' and 'state failure': Threats or opportunities?". Globalizations. 4 (4): 475-485. doi:10.1080/14747730701695729. 
  15. ^ see: Konrad-Adenauer-Foundation & Polilat 2013, see Report for Latin America 4 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  16. ^ Fund for Peace (FFP), 'The Methodology Behind the Index', Methodology 10 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  17. ^ "Indicators | The Fund for Peace". fsi.fundforpeace.org. 13 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2016. 
  18. ^ "The Fund for Peace". 27 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2016. 
  19. ^ "Fragile States Index FAQ". 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
  20. ^ Schneckener, Ulrich (2004) 'States at Risk – zur Analyse fragiler Staatlichkeit. Welcome back – Staatszerfall als Problem der internationalen Politik', in Schneckener, Ulrich, (2004), ed., States at Risk. Fragile Staaten als Sicherheits- und Entwicklungsproblem, SWP Studie Berlin, http://www.swp-berlin.org/fileadmin/contents/products/studien/2004_S43_skr_ks.pdf 24 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  21. ^ Rotberg, Robert I. (2004). "The Failure and Collapse of Nation-States: Break-down, Prevention, and Repair" (PDF). Rotberg, Robert I. (Ed.). When States Fail: Causes and Consequences. Princeton: Princeton University Press. 
  22. ^ Herbst, Jeffrey (1990). "War and the State in Africa". International Security. 14 (4): 117-139. doi:10.2307/2538753. JSTOR 2538753. 
  23. ^ Knaus, Gerald (2012). Can intervention work?. ISBN 978-0-393-34224-6. OCLC 916002160. 
  24. ^ Rotberg, I Robert; Failed States, Collapsed States, Weak States (Available at: https://www.wilsoncenter.org/sites/default/files/statefailureandstateweaknessinatimeofterror.pdf 21 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  25. ^ Ross, Elliot (28 Haziran 2013). "Failed states are a western myth". The Guardian. 5 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2023. 
  26. ^ Bøås, Morten; Jennings, Kathleen M. (December 2007). "'Failed States' and 'State Failure': Threats or Opportunities?". Globalizations. 4 (4): 475-485. doi:10.1080/14747730701695729. 
  27. ^ Simon Chesterman, Michael Ignatieff, and Ramesh Thakur (2004), International Peace Academy, United Nation University
  28. ^ a b Pritchett, Lant; Woolcock, Michael; Andrews, Matt (January 2013). "Looking Like a State: Techniques of Persistent Failure in State Capability for Implementation" (PDF). Journal of Development Studies. 49 (1): 1-18. doi:10.1080/00220388.2012.709614. 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Haziran 2023. 
  29. ^ Jablonski, Ryan S. (2014). "How Aid Targets Votes: The Impact of Electoral Incentives on Foreign Aid Distribution" (PDF). World Politics. 66 (2): 301. doi:10.1017/S0043887114000045. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Haziran 2023. 
  30. ^ Jablonski, Ryan S. (2014). "How Aid Targets Votes: The Impact of Electoral Incentives on Foreign Aid Distribution" (PDF). World Politics. 66 (2): 294-295. doi:10.1017/s0043887114000045. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Haziran 2023. 
  31. ^ Dube, Oeindrila; Naidu, Suresh (2015). "Bases, Bullets, and Ballots: The Effect of US Military Aid on Political Conflict in Colombia". The Journal of Politics. 77 (1): 249-250. doi:10.1086/679021. 23 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2019. 
  32. ^ a b Moss, Todd; Gunilla Pettersson; Nicolas Van de Walle (2006). An aid-institutions paradox? A review essay on dependency and state-building in sub-Saharan Africa (PDF). Center for Global Development Working Paper. 74. ss. 1, 2, 3, 19. 5 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Haziran 2023. 
  33. ^ Eli Berman; Joseph H. Felter; Jacob N. Shapiro; Erin Troland (2013). "Effective Aid in Conflict Zones". VoxEU.org. 23 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2023. 
  34. ^ Binyavanga, Wainaina (27 Ağustos 2009). "The Ethics of Aid: One Kenyan's Perspective". On Being. 1 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2017. 
  35. ^ a b Fearon, James D.; Laitin, David D. (2004). "Neotrusteeship and the Problem of Weak States". International Security (İngilizce). 28 (4): 5-43. doi:10.1162/0162288041588296. 
  36. ^ "Autonomous Recovery and International Intervention in Comparative Perspective - Working Paper 57". Center For Global Development (İngilizce). 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2017. 
  37. ^ Migdal, Joel S. (1988). Strong societies and weak states: state-society relations and state capabilities in the Third World. Princeton University Press. ISBN 9780691010731. 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2023. 
  38. ^ Andrews, Matt; Pritchett, Lant; Woolcock, Michael (November 2013). "Escaping Capability Traps Through Problem Driven Iterative Adaptation (PDIA)" (PDF). World Development. 51: 234-244. doi:10.1016/j.worlddev.2013.05.011. 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Haziran 2023. 
  39. ^ a b Dan E. Stigall, Ungoverned Spaces, Transnational Crime, and the Prohibition on Extraterritorial Enforcement Jurisdiction in International Law 19 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. February 3, 2013. The Notre Dame Journal of International and Comparative Law 1 (2013)
  40. ^ Korteweg, Rem; Ehrhardt, David (2006). Terrorist Black Holes: A study into terrorist sanctuaries and governmental weakness. (2nd ed.). Den Haag: Clingendael Centre for Strategic Studies. 
  41. ^ James A. Piazza,Incubators of Terror: Do Failed and Failing States Promote Transnational Terrorism? 11 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., International Studies Quarterly, 2008, 3: 469-488, p. 470: "States rated highly in terms of state failures, irrespective of the type of state failure experienced, are more likely to be targeted by terrorist attacks, more likely to have their nationals commit terrorist attacks in third countries, and are more likely to host active terrorist groups that commit attacks abroad."
  42. ^ Bruce Zagaris, Revisiting Novel Approaches to Combating the Financing of Crime: A Brave New World Revisited 24 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Villanova Law Review. Volume 50. Issue 3 (2005), p. 509.
  43. ^ a b Howard, T., 2010. Failed states and the spread of terrorism in Sub-Saharan Africa. Studies in Conflict & Terrorism, 33(11), pp. 960-988
  44. ^ Newman, Edward. 2007. Weak states, state failure, and terrorism 5 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Terrorism and Political Violence 19(4): 463–488
  45. ^ Freedman, Lawrence, ed. 2002. Superterrorism: Policy responses. Oxford, UK: Blackwell Publishing
  46. ^ Abadie, Alberto (2005). "Poverty, Political Freedom, and the Roots of Terrorism" (PDF). American Economic Review. 95 (4): 50-56. doi:10.1257/000282806777211847. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Haziran 2023. 
  47. ^ "Failed States". Globalpolicy.org. 6 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2018. 
  48. ^ Graff, C., 2010. Poverty, Development and Violent Extremism in Weak States. Confronting Poverty: Weak States and US National Security, pp. 42-89. https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2016/06/2010_confronting_poverty.pdf 22 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  49. ^ Goldstone Jack (2008) "Pathways to State Failure" 8 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Conflict Management and Peace Science v.25, n.4, pp. 285-296
  50. ^ Diamond, Larry (2006). "Promoting democracy in post-conflict and failed states". Taiwan Journal of Democracy. 2 (2): 93-116. 28 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2023. 
  51. ^ "BTI 2022". Bertelsmann Transformation Index (İngilizce). Gütersloh: Bertelsmann Stiftung. 14 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2023. 
  52. ^ Grimm, Sonja; Lemay-Hebert, Nicolas; Nay, Olivier (2016). The Political Invention of Fragile States: The Power of Ideas. Routledge. 
  53. ^ Woodward, Susan (2017). The Ideology of Failed States. Cambridge University Press. 
  54. ^ Nay Olivier. "Fragile and Failed States: Critical Perspectives on Conceptual Hybrids", International Political Science Review 33.1 (2013): 326-341, Poverty, From (13 Ocak 2010). "Top 5 reasons why "failed state" is a failed concept". Aidwatchers.com. 17 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2011. 
  55. ^ Charles T. Call (2008) The Fallacy of the Failed State
  56. ^ "The Failed States Index 2013". 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
  57. ^ Greffrath, Wynand Neethling (2015). State dysfunction : the concept and its application to South Africa (Thesis tez) (İngilizce). 31 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2023. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Başarısız_devlet&oldid=32491837" sayfasından alınmıştır