Azerbaycan'da LGBT hakları
Azerbaycan'da LGBT hakları, Azerbaycan sınırları içerisindeki eşcinsel bireylerin yaşam biçimidir. Azerbaycan'da LGBT bireyler için hiçbir yasal güvence bulunmamakla birlikte ülke genelinde homofobik yaklaşım bulunmaktadır.
 Azerbaycan LGBT hakları | |
|---|---|
 Azerbaycan'da LGBT hakları konumu (yeşil) | |
| Statü | 2000'den beri yasal[1] |
| Cinsiyet ifadesi | – |
| Askerlik | Hayır |
| Ayrımcılık karşıtı yasa | Hayır |
| Birlikteliklerin tanınması | Eşcinsel birliktelikler tanınmıyor |
| Evlat edinme | Hayır |
Azerbaycan'da kadınlar arası cinsel ilişki Azerbaycan topraklarında hiçbir zaman suç olmamışken erkekler arası cinsel ilişki, Eylül 2000'de ceza kanununun içerisinde kabul edilmiş ve Ocak 2001'de yürürlüğe girmesi ile yasaktan kaldırılmıştır.[2] Buna rağmen LGBT kişiler hâlâ baskı ve tacize maruz kalmaktadırlar. Mevcut durumda yasal korunmaya tâbi olmayıp hemcins çiftler evlenememektedir.[3] Cinsiyet kimliğinin yasal tanınması konusunda trans kişilere hiçbir idari usul mevcut değildir.[4] Hemcins çiftler, çocuklar evlat edinemez; nefret söylemi ya da nefret suçu ile ilgilenen yasalar, ne cinsel yönelim ne de cinsiyet kimliğini kapsamaktadır.[5]
Heteroseksüel olmayan ya da cinsiyet uyumsuzluğu gösteren kişilere karşı "mavi" ya da Rusçadan alınmış "goluboy" (голубой)[dipnot 1] terimleri kullanılmaktadır.[6]
Avrupa ülkelerini LGBT hakları açısından listeleyen Rainbow Europe Map and Index'in 2021 versiyonuna göre Azerbaycan LGBT hakları konusunda 49 Avrupa ülkesi arasında son sırada yer almıştır.[7]
Ayrımcılık ve şiddet değiştir
Azerbaycan'da eşcinsellik iddiaları politik bir silah olarak kullanılmaktadır. Hükûmet, geçmişte muhalefet üyelerinin saygınlığını sarsmak amacıyla onları eşcinsellikle suçlamıştır. Muhalefet Azerbaycan Halk Cephesi başkanı Ali Kerimli'nin kendisi eşcinsellikle suçlanıp siyasetçi olmaya elverişsiz olduğu iddia edilmiştir.[8]
Azerbaycanlı yazar Alekper Aliyev'in 2009'da yayımladığı Artuş ve Zaur isimli romanı, Artuş isimli bir Ermeni ile Zaur isimli bir Azeri'nin arasındaki aşk hikâyesini anlatıp Azerbaycan toplumunun hem Ermeniler hem de eşcinselliğe ilişkin tabularına değinmiş ve sert bir biçimde karşılanmıştır. Yazarın Hürriyet gazetesi ile yaptığı bir görüşmede söylediğine göre romanın piyasaya çıkmasından bir ay sonra Azerbaycanlı polisler kitap dükkânlarını tek tek dolaşıp roman kopyalarını toplamıştır, ancak bir İçişleri Bakanlığı sözcüsünün iddiasına göre polisler kitap satışını hiçbir şekilde engellememiştir. Yazarın kendi iddiası üzerine ayrıca kendisine karşı tehditler yapılmıştır.[9][10]
Sanatçı Babi Badalov kendi memleketinde cinsel yöneliminden dolayı hayatını tehlikeye sokan tehditlere uğradıktan sonra yurtdışında iltica teşebbüslerinde bulunup 2011'de sığınmacı olarak Paris'e yerleşmiştir.[11]
Hukuk değiştir
Avrupa Konseyi üye devletlerinde eşcinsel evliliğin olasılıkla yasallaştırılması dahil olmak üzere cinsel yönelim ile cinsiyet kimliğine dayalı ayrımcılığa ilişkin Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi'nin düzenlediği tartışmalar hem Azerbaycanlı milletvekilleri hem de dini liderler tarafından sert karşılandı. Azerbaycan delegasyonu üyeleri Gültekin Hacıbeyli ile Sabir Hacıyev, tartışmalara katılmayacaklarını bildirdiler. Ayrıca Milli Meclis'in Sosyal Siyaset Komitesi Başkanı Hadı Recebli, milli ve kültürel değerlerinin korunmasını gerekçe olarak göstererek tartışmalara olumsuz göz ile baktığını ifade etti.[12]
Aktiviteler değiştir
Bu ana kadar Azerbaycan'da hiçbir LGBT Onur etkinliği yer almamıştır.[5] Özellikle Bakü'de düzenlenen 2012 Eurovision Şarkı Yarışması'ndan önceki aylarda, yarışmanın yer aldığı günlerde eşcinsel bir geçit törenin yer alacağı rivayetlerin yayılması ile bu konu Azerbaycan'da tartışılmaya başladı. Pink News sitesinin Mayıs 2012'de yayımladığı habere göre sözde "The Devotees of Azerbaijan" ("Azerbaycan'ın Esirleri") isimli bir hacker grubu esctoday.com ile resmî Eurovision sitesi başta olmak üzere yarışmaya ilişkin sitelere saldırarak olası bir "gey geçit töreni'ne tepki göstermiştir.[13] Bu geçit törenine ilişkin rivayetlerin ayrıca İran'a ulaşmasının ardından İran hükûmeti Bakü'deki büyükelçisini geri çağırmıştır.[14]
Kültür değiştir
Sanal alemde gay.az sitesi, LGBT bireylere yönelik bir forum ve "bilgilendirici-eğlendirici bir kaynak" olarak mevcuttur.[15]
Olaylar değiştir
Azerbaycan vatandaşı 20 yaşındaki LGBT aktivisti İsa Şahmarlı, kendisini gökkuşağı bayrağıyla asarak intihar etmiştir.[16]
Özet tablosu değiştir
| Eşcinsellik legal mi? |  (2000’den itibaren)
|
| Onaylı yaş sınırı | (2000’den itibaren)
|
| Çalışma yerinde ayrımcılık karşıtlığı kanunu | 
|
| Mahsul ve hizmet sahnesinde ayrımcılık karşıtlığı |
|
| Diğer sahnelerde ayrımcılık karşıtlığı |
|
| Nefret cinayeti kanunu |
|
| Eşcinsel evlilik |
|
| Eşcinsel çiftlerin tanınması |
|
| Eşcinsel çiftlerin evlatlık edinmesi |
|
| Eşcinsellerin birliğinin kabulu |
|
| Gay ve Lezbiyenlerin orduda açık hizmeti |
|
| Cinsiyet değişme | [17]
|
| Lezbiyenler içim IVF |
|
| Gay çiftler için para karşılığında doğurma |
|
| Gay çiftler için kan bağışı |
|
Ayrıca bakınız değiştir
Dipnotlar değiştir
- ^ Bu sözcüğün asıl anlamı da "mavi" ve Rusçada da geyleri tanımlamak için kullanılır.
Kaynakça değiştir
- ^ "State-sponsored Homophobia A world survey of laws prohibiting same sex activity between consenting adults" (PDF). 19 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2016.
- ^ Veur 2007, s. 24.
- ^ Geen, Jessica (16 Mayıs 2011). "Concerns over Eurovision 2012 host Azerbaijan's gay rights record" (İngilizce). PinkNews. 14 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2012.
- ^ Leysan, Leyla (15 Ocak 2010). "Azeri Transsexuals Face Social Stigma" (İngilizce). Institute for War & Peace Reporting. Erişim tarihi: 28 Ocak 2012.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b "Azerbaijan / Country-by-country / Guide to Europe" (İngilizce). ILGA-Europe. 22 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2012.
- ^ Veur 2007, s. 6.
- ^ "Rainbow Europe Map and Index". Rainbow Europe. 5 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2022.
- ^ Langer, Annette (25 Mayıs 2012). "Gays Face Rampant Homophobia in Azerbaijan" (İngilizce). Bakü: Spiegel Online. 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2012.
- ^ Başaran, Ezgi (24 Mayıs 2009). "Eşcinsel bir Ermeni ile Azeri'nin aşkını yazan imam hatipli yazar". Hürriyet. Erişim tarihi: 24 Haziran 2012.
- ^ "Ermeni Artuş ile Azeri Zaur'un eşcinsel aşkı". CNNTürk. 13 Mart 2009. 1 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2012.
- ^ Newman, Dina (15 Eylül 2011). "Eurovision 2012: Azerbaijan's gays not welcome at home" (İngilizce). Paris: BBC News. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2012.
- ^ "Azerbaijani MPs not to attend European debates on same-sex marriage" (İngilizce). News.az. 22 Ocak 2010. 8 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2012.
- ^ Gray, Stephen (17 Mayıs 2012). "Popular Eurovision website hacked in response to 'parade of homosexuals'" (İngilizce). PinkNews. 26 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2012.
- ^ "Iran recalls Azerbaijan ambassador over Eurovision 'gay parade'" (İngilizce). The Telegraph. 22 Mayıs 2012. 2 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2012.
- ^ Demir, Aylime Aslı (8 Aralık 2011). "Azeri LGBT'lerin Sanal Forumu". Kaos GL. 29 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2013.
- ^ "Azerbaycan'da LGBT aktivisti intihar etti". CNNTÜRK. 23 Aralık 2014. 7 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2014.
- ^ "Какие документы нужно будет предъявить для смены поля в Азербайджане?". SİA - Səs İnformasiya Agentliyi. 17 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2013.
Dış bağlantılar değiştir
- YouTube'da Life on the margins for Azerbaijan's gays, Agence France-Presse (İngilizce)