Atalar, Şavşat
Atalar, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.
| Atalar | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Atalar Atalar'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Şavşat |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 12 km² |
| Rakım | 1788 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 53 |
| • Yoğunluk | 4.42/km² |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08700 |
Tarihçe değiştir
Atalar köyünün eski adı Tzitveti'dir. Gürcüce bir yer adı olan Tzitveti (წითვეთი), "çeyiz" anlamındaki "tzitvi" (წითვი) kelimesinden türemiş ve "çeyizlik" anlamına geliyor olabilir.[3][4] Bu yer adı Türkçeye Zitvet olarak girmiştir. Nitekim 1835 tarihli Osmanlıca nüfus defteri ile Artvin vilayeti üzerine 1927 tarihli bir kaynakta Zitvet (زیتوەت) olarak yer alır.[5][6]
Tzitveti, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'nin köylerinden biridir. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Bir köy kilisesi olan Tzitveti Kilisesi bu dönemdem kalmış olmalıdır.[3]
Zitvet, Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi belirleme amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği 1835 yılında Çıldır Eyaleti'ne bağlı Mirhev (İmerhevi) sancağının köylerinden biriydi. Bu tarihte Tzitveti köyünde 38 hanede 115 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 230 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[7]
Tzitveti, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Tsitvet (Цитветъ) olarak kaydettiği köy, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Garkloba nahiyesinin 10 köyünden biriydi. 1886 yılında yapılan tespite göre köyde, 229'u erkek ve 195'i kadın olmak üzere, 55 hanede 424 kişi yaşıyordu. İki hane hariç nüfusun tamamı Gürcülerden oluşuyordu. İki nanede ise, 3'ü erkek ve 4'ü kadın olmak üzere 7 Türk yaşıyordu. Bu nüfus tespiti sırasında Tzitveti köyü, “Berek-ogli” (Berekidze), “Demurçi-ogulari”, “Duğabidze”, “Hilvadze” ve "Lasuridze" mahallelerini kapsıyordu.[8] Köyde Duğabidze (დუღაბიძე), Lasuridze (ლასურიძე), Mçedlidze (მჭედლიძე) gibi kişi adlarından türemiş yer adları da buranın eski bir Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir.[9]
Tzitveti veya Zitvet, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya Artvin sancağını Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin Tiflis hükûmetine verdiği ültimatom üzerine Gürcü idaresinin çekilmesinin ardından Tzitveti köyü fiilen Türkiye'ye katıldı. Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla bu köyü de kapsayan Artvin bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.[10][11]
1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespitinde "Zizvet" adıyla kaydedilmiş olan köy, Artvin livasının Şavşat kazasında, Merya nahiyesinin 15 köyünden biriydi. Köydeki 73 hanede, 223'ü kadın ve 245'i erkek olmak üzere 468 kişi yaşıyordu. Bu tespitte nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir.[12] Tzitveti veya Zitvet, Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Atalar olarak değiştirildi.[13] Atalar, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Şavşat kazasına bağlı Merya nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 440 kişiden oluşuyordu.[14] 1965 yılına gelindiğinde köyde yaşayan insan sayısı 541 kişiyi bulmuştu ve bu nüfus içinde 251 kişi okuma yazma biliyordu.[15]
Tzitveti köyünde bir kilisenin varlığı bilinmektedir. Köyün güney kesiminde bulunan Tzitveti Kilisesi'nden geriye duvar parçası ve birkaç yapı taşı kalmıştır.[3]
Coğrafya değiştir
Atalar köyü, Artvin il merkezine 91 km, Şavşat ilçe merkezine 26 km uzaklıktadır.[16]
Nüfus değiştir
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 52[2] |
| 2020 | 53[2] |
| 2019 | 55[2] |
| 2018 | 59[2] |
| 2017 | 37[2] |
| 2016 | 45[2] |
| 2015 | 51[2] |
| 2014 | 61[2] |
| 2013 | 42[2] |
| 2012 | 34[2] |
| 2011 | 36[2] |
| 2010 | 35[2] |
| 2009 | 32[2] |
| 2008 | 28[2] |
| 2007 | 17[2] |
| 2000 | 85[16] |
| 1990 | 168[16] |
| 1985 | 191[16] |
Kaynakça değiştir
- ^ a b "Atalar Köyü (Çisvet)". savsat.bel.tr. 19 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2023. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "FALL" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Şavşat Atalar Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 31 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ ""წიწვი" - Universal Ansiklopedik Sözlük (Gürcüce: უნივერსალური ენციკლოპედიური ლექსიკონი), Tiflis, 2006, 3 Cilt". 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021.
- ^ "Hasan Hüseyin Alemdar - Çıldır Eyaleti İmerhev Sancağı 2771 Numaralı Nüfus Defteri'nin Çevirisi ve Değerlendirmesi, Rize, 2020, s. 20". 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2021.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 161". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021.
- ^ "Hasan Hüseyin Alemdar - Çıldır Eyaleti İmerhev Sancağı 2771 Numaralı Nüfus Defteri'nin Çevirisi ve Değerlendirmesi, Rize, 2020, s. 83". 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2021.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1439". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2023.
- ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 318. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2023.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci basım 1927), s. 188, ISBN 978-9944-197-52-6.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 169.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 88.
- ^ a b c d "Atalar Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.