Arnavut Abdurrahman Abdi Paşa
Arnavut Abdurrahman Abdi Paşa (1616 - 2 Eylül 1686), Osmanlı asker ve devlet adamı. Son Budin beylerbeyidir.
| Arnavut Abdurrahman Abdi Paşa | |
|---|---|
| |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1616 |
| Ölüm | 2 Eylül 1686 (70 yaşında) Budin |
Arnavut kökenli olan Abdurrahman Abdi Paşa yeniçerilikten yetişmiş bir askerdir. Girit Savaşı'na kul kethüdalığı akabinde 1669 yılı Mayıs itibarıyla de yeniçeri ağalığı göreviyle katıldı. Kandiye Kuşatması'nda gösterdiği başarıların akabinde 1672 yılında başlanan Lehistan Seferinde de Kamaniçe ve Bucaş'ın alınmasında gösterdiği yararlılık üzerine vezirlik rütbesine terfi ettirilerek Haziran 1674'te Bağdat valisi oldu. Sonrasında Mart/Nisan 1676'da Mısır valisi olan Abdurrahman Paşa, 1680 yılında görevinden alındı. Mayıs 1681'de Bosna valisi oldu. 1682'de Kamaniçe muhafızı görevine getirildikten sonra 1684 yılı Kasım ayında Budin valisi oldu. 1685 yılında Halep valiliği unvanıyla birlikte Macaristan serdarı olsa da yerine Sarhoş Ahmed Paşa'nın getirilmesiyle sadece Budin valiliği göreviyle uğraştı.[1]
Budin valisiyken az bir kuvvetle 1686 yılında doksan bin kişilik Haçlı ordusunun kuşatmasına karşı durdu. Üç buçuk aylık kuşatma süresince Haçlı ordularının art arda on sekiz taarruzunu püskürttü ve düşmanın teslim tekliflerini de geri çevirdi. Gittikçe azalan kuvvetlerine şehre hakim tepeleri ele geçiren Kutsal İttifak ordusu yüzünden yardımcı kuvvet de alınamıyordu. Savaş sırasındaki talihsizliklere, 1500 Osmanlı askerini aynı anda öldüren cephanelik patlaması da eklenince savunma zorlaştı. Abdi Paşa askerleriyle birlikte ön saflarda çarpışmaya katıldı. 2 Eylül 1686 günü Kutsal ittifak birlikleri altı koldan genel taarruza geçti. Abdurrahman Abdi Paşa Beç Kapısı'nda öldü. Öldüğünde 70 yaşındaydı.
Şehre daha sonra yerleşen Macarlar ise Abdi Paşa’nın kahramanlıklarını asırlar boyunca unutmadılar ve hayatını kaybettiği yere çok daha sonraları üzerinde şu ifadelerin yazılı olduğu bir mezartaşı diktiler.
Bu taşta "145 yıllık Türk egemenliğinin son Buda Valisi Abdurrahman Abdi Arnavut Paşa, bu yerin yakınında 1686 Eylül ayının 2. günü öğleden sonra yaşamının 70. yılında maktul düştü. Kahraman düşmandı, rahat uyusun!" yazılıdır.
Mezar taşındaki Osmanlı Türkçesi ibare şu şekildedir: "Bûdîn vilâyeti son vâlîsi Vezîr Arnavud 'Abdurrahman 'Abdî Paşa 1686 senesi eylülünün ikisinde ba'de zuhr işbu mahall civârında şehîd olmuştur. Rahmetullâhi 'aleyh" [2]
Eserleri değiştir
Kandiye'nin Osmanlı güçlerince ele geçirilmesinden sonra, savaşlardan hasar gören yerleşimin yeniden ihyasına girişilmiştir. Savaşın son zamanlarında Girit'e gelen Evliya Çelebi seyahatnamesinde Kandiye'de o sırada Yeniçeri Ağası görevinde bulunan Abdurrahman Abdi Paşa adına bir cami, çeşme, Bektaşi tekkesi ve çarşının varlığından bahsetmiştir.[3] 17 Şubat 1810 tarihinde yaşanan depremde cami hasar görmüş ve minaresi de yıkılmıştır. 1856 yılında yaşanan deprem kayıtlarına göre Kandiye'de, Abdurrahman Paşa Cami Mahallesi bulunmaktaydı.[4] Abdurrahman Paşa, 1666/67 yılında Arnavutluk'un Peklin şehrinde Peklin Camiisini inşa ettirmiştir.
Kaynakça değiştir
- ^ Özcan, Abdülkadir (2015). "Macarların Kahraman Düşmanı Son Budin Valisi Abdurrahman Abdi Paşa". FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 5. DergiPark. ss. 442-453. 10 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021.
- ^ "Macarlardan son Osmanlı valisine 'kahraman düşman' övgüsü". Zaman. 4 Eylül 2012. Erişim tarihi: 4 Eylül 2012.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Yerasimos, Marianna (2012). Evliya Çelebi Yunanistan'da-Bir Allame-i Cihan Stefanos Yerasimos (1942-2005) I.Cilt (Editör:Edhem Eldem, Aksel Tibet, Ersu Pekin, Çağatay Anadol). FEA/Kitap Yayınevi. s. 59. ISBN 978-605-105-093-5. 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.
- ^ Adıyeke, A. Nükhet; Adıyeke, Nuri (2012). "1856 Girit Depremi". Tarih Araştırmaları Dergisi. 31 (51). DergiPark. ss. 3,9,11,15. 2 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.