Ahmet Merter
Ahırköylü Ahmet Muhtar Merter (1 Temmuz 1891, İstanbul - 2 Ekim 1959, İstanbul), Türk iş insanı, siyasetçi, Kırkpınar ağası. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Yunan işgaline karşı Trakya direnişinin önde gelenlerinden biridir. İstanbul'daki Merter semtine ismini vermiştir.
Ahmet Merter | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1 Temmuz 1891 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 2 Ekim 1959 (68 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Milliyet | Türk |
| Meslek | İş insanı, siyasetçi |
Yaşamı
değiştirCumhuriyet öncesi
değiştirOsmanlı sarayında hazinedarlık da yapan köklü Merter ailesinden Tahsin Bey ile Zehra Hanım'ın oğlu olan Ahmet Merter, 1891 yılında İstanbul'da doğdu. Ailesine bugün Bahçelievler ve Güngören sınırları içinde bulunan Haznedar bölgesi tımar olarak verildi. Merter Ailesi, Merter Semti'nin de içinde bulunduğu Haznedar Çiftliği 'ni burada kurdu. Aile, benzer bir çiftliği de bugün Yunanistan sınırları içinde kalan Ahırköy'de kurdu.[1]
I. Dünya Savaşı sonrasında Edirne'de işgalleri protesto etmek ve Trakya'nın savunmasını planlamak için Belediye Başkanı Şevket Dağdeviren, Edirne Milletvekili Faik Kaltakkıran, Avukat Şeref Aykut, Tüccar Kasım Yolageldili tarafından 1918 yılında kurulan Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin Merkez Heyeti'nde görev aldı.[2][3][4]
31 Mart - 2 Nisan 1920 tarihinde 67 delege ile toplanan Lüleburgaz Kongresi’nde Edirne delegesi olarak yer aldı. Ahmet Muhtar Merter 9-13 Mayıs 1920 tarihleri arasında yapılan ve 220 üye ile toplanan Trakya (Edirne) kongresine de katıldı.[1][2][3]
Kurtuluş Savaşı'nda Yunan işgalcilere karşı çete savaşı veren Merter, 1. Kolordu içinde Cafer Tayyar tarafından oluşturulan, Edirne, Uzunköprü ve İpsala bölgelerindeki 748 kişilik gönüllü müfreze birliğine 114 silahlı adamı ile katıldı.[2] Merter müfrezesi işgal sonrasında Yunan sevkıyatını durdurmak için Kırklareli demiryolu üzerindeki Katrancı Köprüsü'nü uçurdu.[5]
Trakya bölgesinin Yunan ordusunca işgali üzerine bağımsızlık mücadelesi başlatan Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin etkinlikleri de büyük yara aldı. Cemiyet'in üyesinden bazıları Bulgaristan’ın Filibe ve Sofya şehirlerine geçerken bazıları da Anadolu’ya gitti. Ahırköylü Ahmet Merter ve kayın biraderi Lütfü Bey Filibe ve Sofya’ya giderek Yunanistan işgaline karşı Bulgaristan'da kurulan Trakya İhtilal Komitesi içinde yer aldı.[2]
Trakya Paşaeli Cemiyeti’nden Şakir Bey ile Ahırköylü Ahmet Muhtar, Talat Paşa ile görüşmek üzere Sofya’dan Berlin’e gitti. Talat Paşa ile yapılan ilk görüşmede İttihat ve Terakki ileri gelenlerinin Trakya-Paşaeli Cemiyeti işleriyle uğraşmamaları üzerine mutabık kalındı. Talat Paşa, 16 Mart 1921 günü de Şakir Bey ile Ahırköylü Ahmet Muhtar'ı Hardenbergstrasse’deki evine yemeğe davet etti. Ancak Talat Paşa öğle vakti evinin önünde Ermeni suikastçı Soğomon Tehliryan tarafından vuruldu ve öldü. Ahırköylü Ahmet Muhtar ve Şakir Bey'in Talat Paşa ile görüşmesinden sonra Bulgaristan’da Cemiyet'e bir İttihat ve Terakki müdahalesinin önü kesilmiş oldu.[2][6]
Cumhuriyet sonrası
değiştirMerter Ailesi İstanbul'da Haznedar Yoğurtları şirketi ile Haznedar Tuğla şirketini kurdu. Haznedar Tuğla, miras paylaşımında Merter'in kız kardeşi Naile Sağlam’a kaldı. Naile Sağlam’ın kocası Prof. Dr. Tevfik Sağlam Paşa da eşi veremden öldüğü için Veremle Savaş Derneği ve Vakfını kurup fabrikayı ve bütün mal varlığını oraya bağışladı.[7]
Merter, Eski Londra Asfaltı'na yakın yerlerde iki adet akaryakıt istasyonu açtı ve bir dönem kireç ocağı işletti. 1950’li yıllarda bölgede toplu konut alanları oluşturma çalışması yapan Ahmet Merter, “Yarının modern mahallesi Merter Sitesi” sloganı ile müteahhitliğe başladı. Merter’in bu girişimi sonraki yıllarda Simitaş Blokları’na dönüştü ve 1960’lı yıllarda siteye yerleşim başladı. Merter’deki Simitaş Blokları’nı Keresteciler Sitesi izledi. Ancak kerestecilerin Merter’e ilgi göstermemesi tekstilcilerin önünü açtı.[8]
Kendisi de eski bir güreşçi olan Ahmet Merter 1958-59 yıllarında Kırkpınar Ağalığı yaptı.[1]
Merter'in bir fotoğrafı Anıtkabir müzesinde bulunmaktadır. İstanbul Güngören semtinde ismini Ahmet Merter'den alan 50. Yıl Ahmet Merter İlkokulu bulunmaktadır.
Ahmet Merter 2 Ekim 1959'da İstanbul'da öldü.[6]
Ailesi
değiştirMihrinüsa Hanım'la olan evliğinden Hasan Tahsin, Sofi Hanım'la evliliğinden Mehmet Rauf isminde çocukları ve Mehmet Berke, Nesip Mustafa, Ahmet Attila, Yasemin, Kurt ve Ayşe Neda isminde torunları vardır.[6]
Kaynakça
değiştir- ^ a b c Kırtaş, Bayram. "Haznedar ve Merter Çiftliği'nden Osmaniye'ye Bahçelievler..." 2 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2018.
- ^ a b c d e Bıyıklıoğlu Tevfik, Trakya'da Milli Mücadele Cilt 1 Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları 1992 Ankara
- ^ a b Güner Zekai, Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin Kuruluşu ve Faaliyetleri (1 Aralık 1918 - 13 Mayıs 1920), Atatürk Araştırma Merkezi S: 11 - 176, 1998 Ankara
- ^ Aykut Mehmet Şeref, Trakya Milli Mücadele Tarihi Malta Hatıratı ve Malta'da Türkler, Alfa Yayınları s:7 - 124, 2010 İstanbul
- ^ Serez, Mehmet, Atatürk ve Milli Mücadele'de Tekirdağ, Tekirdağ Valiliği Yayınları 1988
- ^ a b c Altınel B. Cem Kuruluşunun 100. Yılında Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Derneği Yöneticilerinin Yaşam Öyküleri Edirne Belediye Başkanlığı Yayınları No:30 Edirne 2018 ISBN 978-605-67594-4-4
- ^ "Tarihçe". 30 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2018.
- ^ 7 Eylül 2003, Hürriyet. "Berke Merter'in gözü arazide değil sanayide". 2 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2018.