1999 Kazakistan cumhurbaşkanlığı seçimi
1999 Kazakistan cumhurbaşkanlığı seçimi, 10 Ocak 1999 tarihinde Kazakistan'da yapılmış olan cumhurbaşkanlığı seçimidir. Seçimi mevcut Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev %81'lik oy oranıyla yeniden kazanmış ve 20 Ocak 1999 tarihinde yemin ederek görevine başlamıştır.[1] Çoğu gözlemci, seçimi bariz bir şekilde adaletsiz olarak gördü ve Nazarbayev'in demokratik bir hükûmet sistemini teşvik etmediğini belirtti.[2][3]
 | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||
| Katılım | %87.0  | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
 Bölgelere göre sonuçlar | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
.jpg)
.jpg)
Arka plan değiştir
Kazakistan'da ikinci cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk olarak 1996'da yapılması planlanıyordu. Ancak, 1995 referandumundan sonra tarih Aralık 2000 olarak belirlendi. Bununla birlikte, 1998 sonbaharında yaşanan parlamento eyleminden sonra, seçimin 1999'un başlarında gerçekleşmesine sebep oldu.
7 Ekim 1998'de anayasada yapılan 19 değişiklik Parlamento tarafından kabul edildi ve Cumhurbaşkanı Nazarbayev tarafından yasalaştırıldı. 94. maddede yapılan bir değişiklik şöyledir: "Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının rızasıyla, Cumhurbaşkanının yetkilerinin mevcut süresi, Meclislerinin ortak oturumunda toplam oyların çoğunluğu ile kabul edilen Cumhuriyet Parlamentosu kararı ile azaltılabilir. Böyle bir durumda, Parlamento Meclisi bir ay içinde Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının seçilmesine karar verir."[4]
Bu yeni değişikliğe göre hareket eden Parlamento, ertesi gün Nazarbayev'den mevcut görev süresini kısaltmasını istedi. Nazarbayev bunu kabul etti, ardından Meclis 10 Ocak 1999'u yeni seçimlerin tarihi olarak belirledi.[5]
Ana muhalefet adayı Akejan Kajegeldin'in seçimlere katılması yasaklandı. Bu yasaklama birçok gözlemci tarafından eleştirildi.[2][6] Yakın zamanda çıkarılan bir yasa, bir suçtan hüküm giyen herkesin seçimlere katılmasını yasakladı. Kajegeldin, kısa süre önce resmî olmayan bir seçim mitingine katılmaktan suçlu bulunmuştu ve bu nedenle aday olamaz hale gelmişti.[7]
Seçimin yönetilmesi değiştir
Seçimden önce, Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı (AGİT) gibi gruplar kısa hazırlık ve kampanya dönemiyle ilgili endişelerini dile getirdiler. AGİT, Kazak hükûmetine, tüm adayların kampanya yapmak için yeterli zamana sahip olabilmesi için seçimi ertelemesi için baskı yaptı, ancak değişen bir şey olmadı.[6] Amerika Birleşik Devletleri başkan yardımcısı Al Gore, Kasım 1998'de Nazarbayev'i arayarak yaklaşan seçimlerle ilgili endişelerini dile getirdi.[3]
Kitle iletişim araçlarına adil erişimin olmaması da yine birçok gözlemciyi endişelendirdi. AGİT'e göre, çoğu büyük medya kuruluşu büyük ölçüde Nazarbayev'e odaklandı.[8]
Seçimde ikinci olan Serikbolsyn Abdilin, seçim hilesi olduğuna ve oyların doğru sayılmadığını iddia etti.[9]
ABD Dışişleri Bakanlığı, seçimlerin demokratik olmayan doğasının "ikili ilişkilere gölge düşürdüğünü" söyledi.[3]
Sonuçlar değiştir
Nazarbayev'in Kazakistan Halk Birliği Partisi, seçimlerden iki ay sonra Otan Partisi'ne dönüştürüldü.
| Adaylık | Parti | Oy | % | |
|---|---|---|---|---|
| Nursultan Nazarbayev | Bağımsız | 5.846.817 | 80.97 | |
| Serikbolsın Abdildin | Kazakistan Komünist Partisi | 857.386 | 11.87 | |
| Gani Qasymov | Bağımsız | 337.794 | 4.68 | |
| Engels Gabbasov | Kazakistan Halk Birliği Partisi | 55.708 | 0.77 | |
| Karşıt | 123.703 | 1.71 | ||
| Toplam | 7.221.408 | 100.00 | ||
| Geçerli oy | 7.221.408 | 98.53 | ||
| Geçersiz/boş oy | 107.562 | 1.47 | ||
| Toplam oy | 7.328.970 | 100.00 | ||
| Kayıtlı seçmen/katılım | 8.419.283 | 87.05 | ||
| Kaynak: Nohlen et al. | ||||
Kaynakça değiştir
- ^ Olcott, Martha Brill (2002). Kazakhstan : unfulfilled promise. Washington, D.C.: Carnegie Endowment for International Peace. ISBN 0-87003-189-9. OCLC 48711117.
- ^ a b "Opinion | Kazakhstan's Empty Election". The New York Times (İngilizce). 9 Kasım 1998. ISSN 0362-4331. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2022.
- ^ a b c "KAZAKSTAN'S PRESIDENTIAL ELECTION". web.archive.org. 5 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2022.
- ^ "The Constitution". web.archive.org. 8 Şubat 2008. 8 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2022.
- ^ "KAZAKHSTAN". www.hrw.org. 4 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2022.
- ^ a b "BBC News | Asia-Pacific | OSCE wants Kazakhstan election postponed". news.bbc.co.uk. 4 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2022.
- ^ Olcott, s. 119
- ^ OSCE-ODIHR, s. 12–14
- ^ "RFE/RL Newsline Archive - Radio Free Europe / Radio Liberty". archive.ph. 10 Eylül 2012. 4 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2022.