Vikipedi

1. Târgu Frumos Muharebesi

1. Târgu Frumos Muharebesi, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi (II. Dünya Savaşı)'nde 1. Yaş-Kişinev Taarruzu'nun bir bölümüdür.

1. Târgu Frumos Muharebesi
1. Yaş-Kişinev Taarruzu

Grossdeutschland bölümünün vasıtalar ve panter tankları Romanya'da çalıştırırken, Nisan 1944
Tarih9 - 12 Nisan 1944
Bölge
Doğu Romanya
Sonuç Mihver zaferi[1][2]
Taraflar
 Almanya
 Romanya		  Sovyetler Birliği
Komutanlar ve liderler
Nazi Almanyası Otto Wöhler
Nazi Almanyası Hasso von Manteuffel
Romanya Mihai Racoviţǎ		 Sovyetler Birliği Ivan Konev
Sovyetler Birliği Semen Bogdanov
Sovyetler Birliği F.F. Jmaçenko
Sovyetler Birliği Viktor Trofimenko
Güçler
1 mekanize tümen[3]
2 zırhlı tümen[4]
3 piyade tümeni[5]		 14 piyade tümeni[6]
1 hava indirme tümeni[7]
bir tank ordusuna bağlı birlikler[4]
Kayıplar
? ?

STAVKA (Sovyet Yüksek Komutanlığı) 1944 yılının Nisan ayı başlarında güneybatı Ukrayna'da harekâta katılan iki cephe kuvvetine, Romanya'nın kuzeydoğusunda girişilecek bir stratejik taarruz için emir vermişti. Mareşal Konev komutasındaki 2. Ukrayna Cephesi, 5 Nisan'da Târgu Frumos ve Botoşani bölgesine yaklaşmıştı. Bu birliklerden bir kısmı, 8 Nisan'da Târgu Frumos yönündeki taarruzuna başladı. Bölgeyi savunmakla görevli olan Rumen 4. Ordu'su, Alman 24. Panzer Tümeni'nin zırhlı unsurlarıyla takviye edilmişti ve beklenen Sovyet taarruzunu göğüslemek için savunma hazırlıklarını düzenlemekteydi. Sovyet 27. Ordusu'na bağlı iki tümen, 9 Nisan'da bu kenti sararak savunma mevzilerini kıpırdayamaz hale getirdi. Böylelikle, savunmadaki kuvvetlerini, bir Sovyet saldırısını göğüslemekte yetersiz güçte olduğu ortaya çıkmıştı. Bunun üzerine Alman 8. Ordu'su komutasının hızlı tepkisi, General Hasso von Manteuffel'e emrindeki Großdeutschland Tümeni ile Târgu Frumos'a hareket ederek kenti geri almasını emretmek oldu. Emrin alınmasından 48 saat sonra 10 Nisan akşamı kent Tümen tarafından geri alındı ve bölgede yeni bir savunma düzeni oluşturuldu. Bölgede kalan Sovyet birlikleriyle dağınık çatışmalar 12 Nisan'a kadar devam etti ve bu birlikler tehlikeli biçimde kuşatılma tehlikesi içine düştü.

Çatışmaların sona ermesi ardından Almanlar kentin kuzeybatısında ve kuzeydoğusunda yeni bir savunma hattı kurdular. Ayrıca kenti hemen yakınında ihtiyat olarak bir tank alayı yerleştirildi. Târgu Frumos yenilgisi ardından harekete geçme gereği duyan Mareşal Konev, 2. Tank Ordusu'na, Podu İloaiei kasabasına yönelik bir taarruza 12 Nisan itibarıyla başlama emri verdi.

Harekât öncesi

değiştir

Mareşal Konev'in 2. Ukrayna Cephesi, Ukrayna'da 5 Mart 1944 tarihinde Uman-Botoşani Taarruzu'na başlamıştı. Bu taarruz, Alman Merkez Ordular Grubu ile Güney Ordular Grubu arasına başarı ile girip Kuzey'in 4. Panzer Ordusu ile Güney'in 8. Ordu'sunun bağlantısını 17 Mart'ta kesmişti.[8] Bu ileri hareketle Kızıl Ordu birlikleri savaş öncesi Romanya sınırına ulaşmıştır.[9]

STAVKA Nisan ayı başarında 2. ve 3 Ukrayna Cephesi kuvvetlerine, batı Romanya'da stratejik hedefli bir genel taarruz icra etmeleri için emir verdi.[10] Genel taarruzun stratejik hedefleri, Romanya'nın kuzeyindeki Alman ve Rumen kuvvetlerinin dağıtılması, önemli iki kent olan Yaş ve Kişinev'in alınması ve Romanya'nın derinlerine, olabilirse Ploiești petrol havzasına ve Bükreş'e ulaşmaktı. Mareşal Konev'in kuvvetleri, 5 Nisan'da Dinyester ve Prut geçişlerine ulaştılar, Hotin ve Dorohoy'u alarak Botaşani ve Târgu Frumos bölgelerine, hafif bir Rumen direncini aşarak ulaştılar. Her iki bölgeden Yaş'a, 48 ve 97 km yaklaşmışlardı.[11] Konev 8 Nisan'da 27. ve 40. Ordulara, Târgu Frumos ekseni üzerinden güney yönünde taarruz emri verdi. General Semyon Bogdanov komutasındaki 2. Tank Ordusu da bu iki ordunun birlikte yürüteceği harekâta yakın destek sağlayacaktır.[12] Konev'in bu çevik kuvvetleri Târgu Frumos yönünde ilerlerken, General Konstantin Koroteev'in 52. Ordu'su ile General Andrey Gravçenko'nun 6. Tank Ordusu'nun bazı unsurları,[13] Mareşal Konev'in esas kuvvetlerini desteklemek için Yaş'ın kuzeyinde harekât halindeydiler.[12]

Mareşal Konev'in orduları Târgu Frumos yönünde taarruzları için ilerlerken General Wöhler'in 8. Ordu'su, Alman kuvvetlerini bu bölgeye bağlamaya ve asıl taarruz ekseni olan Târgu Frumos ekseninden uzak tutmaya çalışan iki Sovyet kolordusu ile Yaş'ın 14 km kuzeyindeki bir kasaba içinde ve civarında şiddetli çatışmalara girişmiş bulunuyordu.[14][15] Yaş bölgesinde 52. Ordu'nun yanıltma harekâtlarından yararlanarak Mareşal Konev'in çevik kuvvetlerini oluşturan üç Sovyet ordusu, 8 Nisan sabahı erken saatlerinde güney yönündeki ileri harekâta başladılar.[7] İleri harekât, Yaş'ın kuzeybatısında Prut nehrinin batısına geçince, mevsim dolayısıyla çamur kaplı yollar nedeniyle oldukça yavaş ilerledi.[7]

Sovyet harekât planı

değiştir

Mareşal Konev'in hazırlamış olduğu harekâtın açılış planı, Yaş'ın 48 ve 97 km batısındaki Târgu Frumos, Paşcani ve Târgu Neamt bölgelerine ulaşmak ve bu üç kasabayı, Alman savunmasını ani bastırarak almaktı.[7] 51. Piyade Kolordusu'nun üç tümeni Paşcani'nin güneyinden baskı yapma emri aldı. Kolordu'nun diğer iki piyade tümeni onların ileri harekâtını bölgenin kuzeyinde ve Târgu Neamt'ın kuzeybatısından örtecekti.[7] Daha doğuda, Sovyet 27. Ordu'suna bağlı 33. Piyade Kolordusu ile 35. Muhafız Piyade Kolordusu'nun yedi piyade tümeni, Prut üzerinden güneydoğu yönünde ilerlemeye başlama emri aldı. Bu birliklere verilen görev, Rumen 8. Piyade Tümeni'ni, Târgu Frumos'un 27 km kuzeyindeki Hârlau yönünde çekilmeye zorlamaktı.[16] Bu arada 33. Piyade Kolordusu'nun diğer iki tümeni 2. Tank Ordusu'nun iki kolordusu ile birleşerek Rumen 7. Piyade Tümeni'ni Târgu Frumos yönünde geri atacaktı.

Târgu Frumos bölgesini savunmakla sorumlu Rumen 4. Ordusu'na bağlı 4. Kolordu'su, başka bir hatta yayılmış olan birliklerini Ruginoasa - Strunga - Oteleni hattındaki ileri mevzileri savunmak üzere toplamaya hazırlanıyordu.[16] Sonuç olarak 6. ve 8. Piyade Tümenleri, Târgu Neamt'dan Paşcani'ye uzanan bir hatta birliklerini yayacaktı. Bu arada 1. Muhafız Piyade Tümeni ile 7. Piyade Tümeni de Paşcani'nin doğusu yönünde Târgu Frumos - Podu Iloaiei bölgesinde mevzilenmişti.[16] Daha sonra 8 Nisan'da Alman birlikleri General Maximilian von Edelsheim'in 24. Panzer Tümeni'nden küçük bir muharebe grubuyla takviye edildi.[3]

Savaş

değiştir

General Trofimenko komutasındaki 27. Ordu öncülüğünde General Goriaçev'in 35. Muhafız Piyade Kolordusu, ileri kademede iki piyade tümeni olmak üzere 9 Nisan sabahı güneye yönünde Târgu Frumos'a doğru ileri hareketine başladı.[3] Sovyet piyade birlikleri kasabayı savunan Rumen birliklerini kısa sürede yenilgiye uğrattı. Bir hava indirme tümeni ve bir piyade tümeninden oluşan Kolordu'nun ikinci kademesi, Alman tepkisinden önce bu birlikleri takviye etti ve bölgenin büyük bir kesimini kuşatıldı.[3] Bu arada 42. Muhafız Piyade Tümeni, Târgu Frumos'un 23 km batısındaki Paşcani kasabasını, Rumen 6. Piyade Tümeni'ni geri atarak ele geçirdi.[3] Aynı anda General Bogdanov'un 2. Tank Ordusu'ndan bir "ileri müfreze", kasabanın doğusuna ilerleyerek muharebe halindeki General Trofimenko'nun piyade birliklerini takviye etme girişiminde bulundu. Ancak Alman savunmasını geçip bu birliklere ulaşamadı. Alman 8. Ordu'su, Yaş'ın batısındaki savunma hatlarında baş gösteren tehlikeyi fark ederek derhal tepki verdi. Bunun için General Hasso von Manteuffel komutasındaki Grossdeutschland Mekanize Piyade Tümeni Târgu Frumos yönünde harekete geçti.[4] Tümen, kasabanın güneyinden olabildiğince çabuk bir karşı taarruz başlatma emri almıştır. Günün sonuna kadar Alman birlikleri, sadece kasabanın güney kesiminde bir dayanak elde etmeyi ve tutmayı başarmışlardı.[4] Buna karşın bu esnada General Goriaçev'in 35. Muhafız Piyade Kolordusu'na bağlı iki tümen, bölgeye ulaştı ve General Trofimenko'nun birliklerinin güney yönündeki taarruzuna katıldı. Gece yarısına doğru ileri harekâtına devam eden Sovyet 35. Kolordu'suna bağlı üç tümen, Târgu Frumos'u geçti ve Rumen savunma hatlarında, kasabanın güneydoğusunda 5 x 7 km'lik bir girinti oluşturdu.[17]

Grossdeutschland Tümeni'nin 70 tank ve taarruz topundan oluşan bir taarruz kuvveti (12 adeti Panther ve 10 adeti Tiger), 10 Nisan sabahı Târgu Frumos - Podu Iloaiei yolunun her iki yanından batı yönünde taarruza geçti.[1] Ağır bir bombardımanın ardından Alman kuvvetleri kente girdi ve evlerde, binalarda gizlenen Sovyet birlikleriyle çatışmaya başladı.[18] Alman atağı, Sovyet birliklerinden bir kısmını esas birliklerden ayırarak kasabanın batısındaki yüksek araziye ulaştı. bu taarruz, tam da 206. Piyade Tümeni, 3. Muhafız Hava İndirme Tümeni ve 93. Muhafız Piyade Tümenlerinin güney yönünde taarruza hazırlandıkları sırada başlatılmıştı ve geride sadece artçı ve ikmal unsurları bırakılmıştı.[19] Bu arada Rumen 1. Muhafız Piyade Tümeni ve 7. Piyade Tümeni, güneyden ilerleyerek kuzeydeki Sovyet geri hatlarına yüklendi.[20] Doğudan Târgu Frumos içindeki Alman zırhlılarıyla, güneyden de karşı taarruz durumundaki Rumen piyade birlikleri arasında tuzağa düşen Sovyet 35. Kolordusu'nun üç tümeninin geri çekilmekten başka çaresi yoktu.[20] Saat 22.00 dolaylarında Alman motorize kuvvetleri Târgu Frumos'u ve kasabanın kuzeyi ile batısını ele geçirdi.[1]

Üç Sovyet tümeninin kuşatmayı yarmak için sürdürdüğü iki günlük umutsuz muharebelerin ardından 12 Nisan'da Târgu Frumos bölgesinde silahlar sustu.[20]

Sonuç

değiştir

Savaşın sonunda Grossdeutschland Tümeni Târgu Frumos'un güvenliği için yeni bir savunma düzeni kurdu. Bu hat, kasabanın doğusunu 14 km, 10 km kuzeydoğusunu ve 8 km kuzeybatısını, geniş bir kavis olarak örttü.[20] General Manteuffel, savunma mevzileri tamamlandığında kasabanın kuzeybatısına (tümenin sol kanadı) bir mekanize alay ve kasabanın doğusuna (sağ kanat) bir başka alay yerleştirdi. Ayrıca tümenin panzer alayını, kasabaya yakın bir bölgede ihtiyat toplanma sahasında bıraktı.[21] Bu arada 12 Nisan günü boyunca bir panzer alayı, kasabanın batısında Sovyet birliklerinden kalanları imha etmekle uğraştı. Bunun sonunda savunma hatlarını kasabanın batısında 11 km kadar batıya uzattı. Böylelikle Rumen 1. Muhafız Tümeni ile bağlantı sağlandı.[22] Bundan başka Grossdeutschland Tümeni'nin sağ kanadı, 24. Panzer Tümeni'nden bir muharebe grubu tarafından Podu Iloaiei'nin kuzeyinden Yaş'ın 16 km batısına kadar uzatıldı. Bu noktada da Yaş'ın kuzeybatı kanadını savunan Rumen 7. Tümeni ile bağlantı kuruldu.[22]

Kısmen kuşatılmış olan 35. Kolordu'nun üç tümeninin başarılı geri çekilmesi ardından General Trofimenko, 27. Ordu savunmasını yeniden düzenleyerek Târgu Frumos'un kuzeyinden geçen bir hatta, Podu Iloaiei'nin kuzeyinden doğu yönünde uzattı.[22] Bu yenilgi üzerine Mareşal Konev, 12 Nisan'da General Bogdanov'a emrindeki 2. Tank Ordusu'nun iki kolordusunu, Focuri'nin güneyinde bir taarruz için toplamasını emretti.[23]

Dipnotlar

değiştir
  1. ^ a b c Glantz, Sh.: 66
  2. ^ Glantz, Sh.: 100–2
  3. ^ a b c d e Glantz, Sh.: 62
  4. ^ a b c d Glantz, Sh.: 63
  5. ^ Glantz, Sh.: 63–66
  6. ^ Glantz, Sh.: 60–62
  7. ^ a b c d e Glantz, Sh: 60
  8. ^ Crofoot, Sh.: 151
  9. ^ Glantz, Sh.: 7
  10. ^ Glantz, Sh.: 18
  11. ^ Glantz, Sh.: 29
  12. ^ a b Glantz, Sh.: 52
  13. ^ Armstrong, Sh.: 450
  14. ^ Glantz, Sh.: 56
  15. ^ Glantz, Sh.: 59
  16. ^ a b c Glantz, Sh.: 61
  17. ^ Glantz, Sh.: 65
  18. ^ Spaeter, Sh.: 312
  19. ^ Glantz, Sh.: 67
  20. ^ a b c d Glantz, Sh.: 68
  21. ^ Spaeter, Sh.: 313
  22. ^ a b c Glantz, Sh.: 69
  23. ^ von Senger und Etterlin, pp. 60–62

Kaynakça

değiştir
  • Red Army Tank Commanders - Richard N. Armstrong
  • Armies of the Bear - Craig Crofoot
  • Red Storm Over the Balkans: The Failed Soviet Invasion of Romania - David M. Glantz
  • The History of the Panzerkorps Grossdeutschland - Helmuth Spaeter
  • Der Gegenschlag - Ferdinand M. von Senger und Etterlin,
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=1._Târgu_Frumos_Muharebesi&oldid=30985811" sayfasından alınmıştır