Çıralı, Yusufeli
Çıralı, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.
| Çıralı | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Çıralı Çıralı'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Yusufeli |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1276 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 122 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08820 |
Tarihçe
değiştirÇıralı köyünün eski adı Şatut veya Şatuti'dir. Nitekim 1835 tarihli nüfus defterinde ve 1877 tarihli Trabzon vilayet salnamesinde Şatut (شاطوط) olarak geçer.[3][4] Bu yer adı Gürcüce kaynaklarda Şatuti (შატუთი / შათუთი) olarak geçer.[5] Şatut adı daha sonra Türkçe kaynaklarda Şadut'a dönüşmüştür. Günümüzde Yusufeli ilçesinin bir köyü olan Mutlugün, 2003 yılına kadar Çıralı köyünün bir mahallesiydi.[6]
Şatut köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde Keda, Lantiet(i), Sumbatet(i), Karet(i), Sabanet(i), Sirkilet(i) ve Vaket(i) gibi mahalle ve mezra adları Şatut'un eski bir Gürcü yerleşmesi olduğunu göstermektedir.[3]
Şatut köyü, Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi belirleme amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği 1835 yılında Çıldır Eyaleti'nin Livane-i Ulya sancağının Kavkaset nahiyesine bağlıydı. 92 haneden oluşan köyde 255 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Şatut köyünün nüfusunun yaklaşık 510 kişiden oluştuğu söylenebilir. Bu sayımda Şatut'un merkez kısmında 32 hane, Gürcüce Tzablovani'den (წაბლოვანი: kestanelik) değişime uğramış olan Zablovan mahallesinde 60 hane bulunuyordu.[3][5]
Şatuti veya Şatut köyü, 19. yüzyılın ikinci yarısında Trabzon Vilayeti'nin dört sancağından biri olan Lazistan sancağına bağlı Livana kazasının köylerinden biriydi. 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesine göre köyün 70 hanede yaşayan 216 kişiden oluşuyordu. Salnamede belirtilmemiş olmakla birlikte Osmanlı idaresinin bu tarihte de sadece erkek nüfusunu tespit ettiği bilinmektedir. Buna bağlı olarak Şadut'un nüfusunun yaklaşık 432 kişiden oluştuğu söylenebilir. Bu salnamede köyde hayvan varlığı olarak 30 öküz, 40 inek, 5 at, 800 keçi ve 213 koyun kaydedilmiştir.[7] 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti livana kazasını Rusya'ya bırakınca, Şadut köyü Kiskim kazasına bağlandı.
Şatut köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Şatut" (شاطوط) adıyla Artvin vilayetine bağlı Yusufeli kazasının merkez nahiyesindeki köylerden biriydi.[8] 1940 genel nüfus sayımında "Şadut" olarak yazılmış olan köy, Çoruh vilayetine bağlı Yusufeli kazasının merkez nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 653 kişiden oluşuyordu.[9] Şatut veya Şadut Türkçe olmadığı için köyünün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Çıralı olarak değiştirilmiştir.[10] 1965 genel nüfus sayımında Çıralı köyünün nüfusu 699 kişiden oluşuyordu ve bu nüfus içinde 169 kişi okuma yazma biliyordu.[11]
Çıralı köyünün güneydoğusunda bir kale bulunmaktadır. Şatut Kalesi'nin günümüze kalan duvarlarının yüksekliği 5 metreyi bulur. Köyün Lantieti mahallesindeki köy kilisesi ise temellerine kadar yıkılmıştır.[12]
Coğrafya
değiştirKöy; Artvin il merkezine 121 km, Yusufeli ilçe merkezine 16 km uzaklıktadır.[13] Oldukça dağınık bir yerleşim gösteren köy; Taşgedik, Cami, Cevizli, Düzler, Gökçesu, Kaledibi, Dikili, uysallar, Mataracı, Mutlugün ve Zabluğan mahallelerinden oluşmaktadır. Ayrıca köy sınırlarında Başkaret, Taşlık, Karet, Sirkiler, Akseki mezraları ile Sabanet adıyla yaylası bulunmaktadır.
Nüfus
değiştir| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 122[2] |
| 2020 | 128[2] |
| 2019 | 136[2] |
| 2018 | 142[2] |
| 2017 | 132[2] |
| 2016 | 131[2] |
| 2015 | 134[2] |
| 2014 | 171[2] |
| 2013 | 178[2] |
| 2012 | 154[2] |
| 2011 | 166[2] |
| 2010 | 181[2] |
| 2009 | 195[2] |
| 2008 | 199[2] |
| 2007 | 170[2] |
| 2000 | 438[13] |
| 1990 | 695[13] |
| 1985 | 748[13] |
Kaynakça
değiştir- ^ "Cirali, Turkey Page". Fallingrain.com. 29 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Yusufeli Çıralı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 13 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c Taner Artvinli, Yusufeli Külliyâtı, İstanbul, 2013, 2 cilt, I. cilt, s. 330, ISBN 9786058624818.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 9. cilt, s. 300, ISBN 9789157871117.
- ^ a b Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 102. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ ""İl Genel Meclisi Çalışmalarına Son Noktayı Koydu" - Hopam.com". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2023.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 359, ISBN 9789157871117.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;hdl.handle.netisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 170.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 757". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 90.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 117, 284, ISBN 9789941478178.
- ^ a b c d "Çıralı Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.