İvan Samoyloviç
İvan Samoyloviç (Ukraynaca: Іван Самойлович, Rusça: Ива́н Самойло́вич, Lehçe: Iwan Samojłowicz; ö. 1690), 1672'den 1687'ye kadar Sol-kıyı Ukraynası hetman'ıydı. Hüküm sürdüğü dönem, Kazak Hetmanlığı'nın Rusya Çarlığı'na sıkıca bağlanması ve Sağ-kıyı Ukrayna'sını Lehistan-Litvanya Birliği'nden geri alma girişimleriyle geçmiştir.
| İvan Samoyloviç | |
|---|---|
.jpg)
| |
| 5. Ukrayna Kazakları hetmanı | |
| Görev süresi 17 Haziran 1672 - 1687 | |
| Yerine geldiği | Petro Doroşenko Demyan Mnohohrişni (Rus çarı tarafından tayin edilen) |
| Yerine gelen | İvan Mazepa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | y. 1630 Khodorkiv, Lehistan-Litvanya Birliği |
| Ölüm | 1690 Tobolsk, Sibirya, Rusya Çarlığı |
| Milliyeti | Ruten (Ukraynalı) |
Yaşamı değiştir
İvan Samoyloviç, ilk olarak İvan Bryuhovetski'nin Rusya Çarlığına karşı gerçekleştirdiği isyanı sırasında ön plana çıktı. Bryuhovetski'nin idamından sonra, Demyan Mnohohrişni'yi yeni hetman olarak destekledi ve Rus Çarına bağlılık yemini etti. Mnohohrişni'nin onayını da alarak, 17 Haziran 1672'de Konotop'ta Sol-kıyı Ukraynası'nın hetmanı seçildi. Devlet işleri içerisinde, Ukrayna'daki iç durumun istikrara kavuşturulmasına büyük önem verdi. Ukrayna'nın o dönem paralı askerleri - serdiuk (Piyade) ve companiskyi (Süvari) alaylarının genişletilmesine destek verdi. Ayrıca devlet seçkinlerinin güçlenmesine de katkı sağladı. Samoyloviç döneminde gerçekleşen devlet adamlarının güçlenmesi durumu kendinden sonraki hetmanlar zamanında da, devlet idaresi içerisinde önemli yere sahiptir.
Samoyloviç'in yönetimi sırasında, 1667 Andrusovo Antlaşması'na göre Ukrayna toprakları resmi olarak Lehistan-Litvanya Birliği ile Rusya Çarlığı arasında Sol-kıyı Ukraynası ve Sağ Kıyı Ukraynası olarak ikiye bölündü. Bu bölünme ülkenin kalkınmasını tamamen zora sokmuştu. Böylece Sağ-kıyı Ukraynası, komşu devletlerin sürekli savaşlarına dahil olmak durumunda kaldı. Bu nedenle Hetman olarak, Ukrayna topraklarını birleştirmekte kararlıydı. 1674'te Ukrayna'nın sağ-kıyısında askeri bir sefer başlattı. Buradaki halk sürekli bir mücadele içinde ve anavatanlarında özgürce yaşama hakkını yeniden kazanmak istemekteydi. Halkın büyük bir kısmı hetmanın ordusunu direnmeden karşıladı. Ayrıca Leh kralının yanlıları, desteklere rağmen İvan Samoyloviç'i yenemediler. Sağ-kıyı Ukraynası'nın hetman'ı Petro Doroşenko, bu seferde belirleyici bir karar almıştır. 1676'da gücünden İvan Samoyloviç lehine vazgeçmeyi gönüllü olarak kabul ederek Sağ-kıyı Ukraynası'nı İvan Samoyloviç'e teslim etti.[1] Ayrıca Baturyn, Ukrayna devletinin tek idari merkezi statüsünü aldı.[2]
Bu birleşme durumu aynı zamanda diğer ülkeler tarafından tanınmaya da gerek duymaktaydı. Bunun için 1681'de Hetman Samoyloviç, bir yanda Osmanlı padişahı ile Kırım Hanlığı, diğer yanda Rusya Çarlığı arasındaki Bahçesaray Antlaşması'nın imzalanmasında önemli biri oldu. Anlaşmaya göre Ukrayna topraklarının bir kısmının kaderi belirlendi.
Anısına yapılanlar değiştir
- Ukrayna köyü Khodorkiv'de Hetman Samoyloviç anıtı. Yazar Igor Zarichnyi, 2003.
- Baturyn'de İvan Samoyloviç Caddesi.[3]
- Zaporizhzhia'daki Ivan Samoilovich Caddesi.
Kaynakça değiştir
- ^ "Головна". Гетьманська столиця (Ukraynaca). 17 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2023.
- ^ "Гетьман обох берегів Дніпра: як ідея єдиної соборної Української держави завела Івана Самойловича до Сибіру". umoloda.kyiv.ua. 1 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2022.
- ^ "Батуринська об'єднана територіальна громада - вітаємо на офіційному веб-сайті". baturyn-rada.gov.ua. 2 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2022.
Dış bağlantılar değiştir
Wikimedia Commons'ta Ivan Samoylovych ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur- Encyclopedia of Ukraine'da İvan Samoyloviç 3 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
