İpek Duben
İpek Aksüğür Duben (d.1941, İstanbul), Türk çağdaş sanatçı.
| İpek Duben | |
|---|---|
| Doğum | 1941 (82-83 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Uyruk | Türkiye |
| Alanı | Resim, heykel, enstalasyon ve video |
| Sanat eğitimi | Chicago Üniversitesi Agnes Scott College Arnavutköy Amerikan Kız Koleji |
Resim, heykel, enstalasyon ve video gibi farklı mecralarda üretimleri vardır. Çalışmalarında toplumsal kimlik ve cinsiyet, önyargı, göç ve hafızayla ilişkili meseleleri işlemiştir.[1]
Yaşamı değiştir
1941 yılında İstanbul'da doğdu.[2] 1961'de Arnavutköy Amerikan Kız Koleji'nden mezun oldu.[3] 1963'te ABD'de Agnes Scott College'de felsefe ve sanat tarihi dallarında eğim gördükten sonra Chicago Üniversitesi'nde siyaset bilimi alanında yüksek lisans eğitimini tamamladı (1965). Aynı bölümde doktora çalışmasını tez aşamasına kadar sürdürdü.[4] 1971'de New York'ta Sanat Öğrencileri Birliği'nde Robert Hale ile çizim ve anatomi çalıştı.[3] 1972–1976 arasında New York Çizim, Resim ve Heykel Atölye Okulu'nda eğitim gördü.
Türkiye'ye döndükten sonra ürettiği ilk iş, "Şerife" serisi idi. Bu serinin çıkış noktası, iç göçle İstanbul’a gelen ailelere mensup, çoğu temizlikçi olarak çalışan kadınlardı. Beyoğlu’ndaki Devlet Güzel Sanatlar Galerisi'nde sergilediği[5] Şerife serisinde yüksek bir estetik taşımayan ve ucuz oldukları belli giysiler, içlerindeki bedeni belli eder vaziyette, fakat başları olmadan resimlenmişti.[6] 1980'de I. Günümüz İstanbul Sanatçıları Sergisi'nde Şerife adlı resim ile Başarı Ödülü'nü aldı.[3][7]
İstanbul'a dönüşünden sonra bir yandan sergiler açarken Milliyet Sanat Dergisi, Tarih ve Toplum, Boyut ve Sanat Çevresi dergilerinde sanat eleştirileri yazdı.[4]Mimar Sinan Üniversitesi'nde sanat tarihi alanında doktorasını 1984 yılında Türk Resmi ve Eleştirisi (1880-1950) başlıklı tezi ile tamamladı.[6] Bu çalışma, 2007 yılında kitaplaştı. Duben ayrıca, Seksenlerde Türkiye'de Çağdaş Sanat: Yeni Açılımlar (2008) ve Çağdaş Düşünce ve Sanat (1991) kitaplarının eş editörlüğünü yapmıştır.
Sanatçı, 1992 yılına kadar İstanbul'da, 1992-2002 arasında New York'ta yaşadı. Şerife serisinden sonra kimlik sorununu erkek cinsiyeti üzerinden ele aldığı "Adale Adam" (1987), kendi bedeninden hareketle "Kayıtlar ve İzler" dizisini, kendi fotoğraflarından yola çıkarak hazırladığı ve iki kültür arasında yaşadığı çatışmayı yansıtan[8] Elyazması: 1994 yerleştirmesini gerçekleştirdi. Elyazması:1994, Duben’in kendi imgesini de içeren 51 adet kâğıt plaka, plakaları koruyan kutu, sergi için yazılan İngilizce şiir ve bu şiirin Türkçesinin bulunduğu, tavandan aşağı sarkıtılan bir parşömenden oluşmakta idi.[6] 1995'te Antik Efes’e özel olarak Artemis I ve Artemis II adlı enstalasyonları gerçekleştirdi. Batı'da Türk kimliğinin ele alınışını 1997'de Batıdan Haberler adlı yerleştirmesi ile hicvetti. 1998'de Aşk Kitabı adlı eserinde gazetelerin üçüncü sayfa haberlerinden yola çıkarak Türkiye ve ABD deki aile içi şiddeti çelik plakalara işleyerek çelik bir kitap yapmaya başladı.[3] Aşk Kitabı ile bağlantılı LoveGame (2001) yerleştirmesinde ise aşk ve namus adına yapılan cinayetlerin bir rulet oyununa dönüştürüldüğü, renkli ışıklar ve aynalarla donanmış, geri planda İngilizce ve Türkçe aşk şarkılarının duyulduğu ve seyirciyi cinayete ortak olacağı bir oyuna davet eden kumarhane ortamı yarattı.[9] What is a Turk?' başlıklı video yerleştirmesinde kültürel ırkçılık ve önyargıları, Elveda Yurdum'da dünyadaki zorunlu göç olaylarını ele aldı.[10] 15 yıllık çalışmalarından bir seçki, 2009 yılında İstanbul'da Aksanat'ta sergilendi.
Sanatçı, İstanbul Teknik Üniversitesi, Yıldız Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi ve İstanbul Bilgi Üniversitesi'nde çeşitli dönemlerde ders verdi.[4] 1990-1991 arasında Plastik Sanatlar Derneği Genel Sekreterliği yaptı.
İstanbul Modern; Museum Voor Volkenkunde, İstanbul Büyükşehir Müzesi, Türk-İngiliz Kültür Derneği-ITBA koleksiyonlarında Amerika, Japonya, Fransa, Türkiye, İngiltere’deki özel koleksiyonlarda eserleri bulunmaktadır.
Kaynakça değiştir
- ^ "İpek Duben Yazı ve Söyleşileri 1978-2010 | SALT". saltonline.org. 10 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021.
- ^ "İpek Duben". Turkishculture.org sitesi. 24 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d "İpek Aksüğür Duben". 18 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021.
- ^ a b c "Yazar: İpek Duben". İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. 18 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021.
- ^ Çarmıklı, Banu. ""Sanat Havada Uçuşan Toz Gibidir" İPEK DUBEN – Gezdim, Gördüm, Yazdım". 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021.
- ^ a b c Yılmaz, Özge (2011). "Türk Çağdaş Sanatında Sanat Nesnesi Olarak Beden Kullanımı" (PDF). Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 18 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Eylül 2021.
- ^ Gençel, Özge (2014). "Günümüz Sanatçıları İstanbul Sergileri: 1980-2011" (PDF). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı yüksek lisans tezi. 6 Eylül 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Alpay, Şahin (2 Aralık 2000). "Modernizm Doğu'da da olur". Milliyet. 18 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021.
- ^ "İpek Duben: Kimlik, Cinsiyet, Göç ve Kültürel Önyargılar". ummuhankazanc.blogspot.com. 22 Ekim 2013. 18 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021.
- ^ İnay Erten, Özlem (25 Aralık 2009). "İpek Duben 15 Yılını Özetliyor". Lebriz Sanal Dergi. 5 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021.