İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Mirasının Başyapıtları
İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Mirasının Başyapıtları İlanı (İSSOMBİ), somut olmayan kültürel mirasın yok olma tehlikesine yanıt vermek için, UNESCO’nun 1997 yılındaki 29. Genel Konferansı'nda alınan karar sonucunda geliştirdiği ve 2006'da sonlanmış bir programdır.
Program, Yürütme Kurulunun 1998 yılındaki 155. toplantısında açıklanmış, Somut Olmayan Mirasın Korunması Sözleşmesi'nin (SOKÜM) yürürlüğe girmesi ile 20 Nisan 2006'da resmen sonlanmış ve bu süreçte toplam 90 başyapıt belirlenmiştir.[1] Bu başyapıtlar, 2008'de ilan edilen UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri'nin ilk unsurları olmuştur.
Gelişim
değiştirİnsanlığın bütün göze çarpan değerli abidelerini, doğa güzelliklerini ve sit alanlarının Dünya Mirası Listesi içerisinde toplanması gibi; somut olmayan kültürel miras unsurlarının listelenmesi için İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Mirasının Başyapıtları İlanı UNESCO tarafından 1998'de başlatılmıştır.
Program kapsamında UNESCO, Birleşmiş Milletler üyesi devletleri yılda iki defa başyapıt ilan edilmesi için somut olmayan miras kapsamındaki kültürel mekânlar/alanlar ve kültürel ifade tarzlarını önermeye davet etti. 2001 yılında İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Mirası Başyapıtları İlanı’na yönelik "Adaylık Dosyası Hazırlama Kılavuzu”nu yayımlandı.
Adaylıklar, her biri en fazla dört yıl görev yapmak üzere seçilmiş 18 uzmandan oluşan bir jüri heyeti tarafından değerlendirildi.[1] 19 başyapıttan oluşan birinci ilan 2001'de gerçekleşti. 2003'te 28, 2005'te 43 unsurdan oluşan toplam 90 başyapıt ilanı edildi. Bu süreçte jüri, toplam 152 dosya değerlendirdi.[1] Program, 2005 yılındaki üçüncü ilanla fiilî olarak sona erdi.
2003'te kabul edilen ve 2006'da yürürlüğe giren yeni bir sözleşme ile UNESCO, taraf devletlerin önerdiği, kendi ülkelerindeki somut olmayan kültürel miras unsurlarını içeren bir Temsilî Liste oluşturmaya başlamıştır. İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Mirasının Başyapıtları İlanı programı, yeni sözleşmenin yürürülüğe girmesi ile 20 Nisan 2006'da resmî olarak sona erdi. Belirlenmiş olan 90 Başyapıt, 2008'de açıklanan Temsilî Liste'ye eklenen ilk unsurlar oldu.
Kaynakça
değiştir- ^ a b c Oğuz, Öcal (2008). "UNESCO ve İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Mirası Başyapıtları". Milli Folklor. 19 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2024.