İnkılâpçı
İnkılâpçı Kıbrıs'ta Eylül-Aralık 1955 arasında yayımlanan haftalık bir gazeteydi.
| Format | Haftalık gazete |
|---|---|
| Sahibi | Fazıl Önder |
| Muhabir | Ahmet Sadi Şaşmaz Derviş Ali Kavazoğlu Turgut Erden |
| Kuruluş tarihi | 1955 |
| Siyasi görüşü | Sosyalizm Sol Kemalizm |
| Son yayım tarihi | 12 Aralık 1955 |
| Genel merkez | Lefkoşa |
Kuruluş değiştir
Fazıl Önder İnkılapçı’nın yayına başlamasında türlü sorunlarla karşılaştı. Gazete için İngiliz sömürge idaresine ödenmesi gereken 500 Kıbrıs Lirası’nı toplamak üzere Derviş Ali Kavazoğlu ve Fazıl Önder bir bağış kampanyası örgütledi. Kıbrıs’ın köyleri ve kasabaları dolaşılarak film gösterimleri ve çekilişler organize edildi. PEO(Tüm Kıbrıs İşçi Federasyonu) üyesi işçilerden ve halktan para toplandı. Uzun bir kampanyanın ardından gerekli para toplandı. Gazetenin başyazarı da Fazıl Önder’di. Yazarlar arasında Ahmet Sadi Şaşmaz, Derviş Ali Kavazoğlu ve Turgut Erden gibi isimler yer alıyordu.[1]
Kuruluş bildirgesi değiştir
Gazetemizin adı İnkılâpçı. Biz de İnkılâpçıyız, ilhamımızı 1918-1922’de içten zararlı kuvvetlere, dıştan saldırganlara, sömürgecilere karşı şahlanan Türkiye halkından ve bu harekete kılavuzluk ve öncülük eden Atatürk’lerden almaktayız…
Sayın Okuyucu: Elinde tuttuğun “İnkılâpçı” gazetesi, bir buçuk yıl uğraşıldıktan sonra, büyük emek neticesi ve senin paranla, halkın parasıyla yayın alanına atılmıştır… Gazeteyi çıkarmak için, fedakâr halk çocukları köy köy, kasaba kasaba dolaşırken, köy ve şehirli halk tarafından büyük ilgi ile karşılanmakta idiler. Buna rağmen “zırıltıcılar” diye isimlendireceğimiz bazı kişiler, “İnkılâpçı” etrafında dedikodu yaratmaktan (şahsi menfaat icabı olarak) geri kalmadılar. Biz gene yolumuza devam ettik ve şerefle, en fazla güvendiğimiz halkın huzuruna çıktık.
Daha önce broşürlerde bildirdik. Siyasetimiz açıktır, siyasetimizi, temasa geldiğimiz halkın fikirlerini de kullanarak çizdik: Nereden gelirse gelsin, halkımızın zararına olan her şeyle savaşacağız. İşçilerimizin, çiftçilerimizin, dar gelirli zanaatkâr dükkân sahiplerimizin, memurlarımızın haklarını savunacağız. Askıda kalan cemaat davalarımızın yılmadan ele alacağız. Sömürge hükümetinin, halkımızın aleyhine tatbik etmeye yelteneceği anti-demokratik ve anti-liberal kanunlara karşı kalemlerimizle mücadele edeceğiz, bütün dünya halkı tarafından lânetle anılan harp kundakçılığına, harp propagandasına karşı durarak, barışı savunacağız.
Adada yaşayan iki vatandaş cemaatın arasını açmak için yapılan tedhişçiliklerle, yanlış, yalan, parçalayıcı ve gurur kırıcı propagandaları nereden ve hangi taraftan gelirse gelsin takbih ve tel’in edeceğiz. Başkalarının hayat haklarına, düşüncelerine hürmet ederek, halkımıza eşit hayat hakkı tanınması ve varlığımızın adada idamesi için bütün kuvvetimizle faaliyet göstereceğiz. Bu çetin yoldan başarı sağlayabilecek miyiz? Uğraşacağız. Halkın yararına çalışacağımız için halka güveniyoruz.
Tarihçe değiştir
İnkılâpçı ilk olarak 13 Eylül 1955'te yayımlandı.
İşçilerin meseleleri dışında köylerdeki eğitim eksikliği, zorunlu ilköğretiminin olmaması, milli ve dini günlerin serbestçe kutlanamaması gibi sorunlara da eğildi.
POE tarafından başlatılan tüm işçilerin sigortalanmasını talep eden kampanya İnkılapçı’da da yer almış, kampanya sonucunda İngiliz sömürge idaresi 1956 yılında Türk ve Rum tüm işçileri sigortalamıştır.
Gazetenin yayımlandığı dönemde yürüttüğü en önemli kampanyalardan birisi de Osmanlı döneminde Türkler’e ait olan ancak Kıbrıs’ın II. Abdülhamid döneminde İngiltere’ye satılması ve Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasından sonra adanın İngilizlerce ilhak edilmesinin ardından sömürge idaresince el konulan Evkaf İdaresi’nin yeniden Türk toplumuna devredilmesi amacıyla yürüttüğü kampanyaydı.[1]
Gazete 15 hafta boyunca yayımlanacak ve bu süre zarfında işçi sınıfının sesi olarak görüldü. O günlerin tüm önemli sosyal ve ekonomik konularına ilişkin makaleler yayımladı. Ancak İngiliz sömürge yönetiminin 14 Aralık 1955'te olağanüstü hal ilan etmesinden sonra gazete, AKEL'in günlük gazetesi Neos Democratis ile birlikte kapatıldı. Önce AKEL ardından da solcu köylü topluluklarıyla birlikte sosyalist gençlik ve kadın örgütleri yasa dışı ilan edildi, birçok solcu tutuklanıp hapsedildi.
İnkılâpçı'nın 12 Aralık 1955 tarihli son sayısında yayımlanan "Tehdit" başlıklı yazıda gelen tehditler şu şekilde ifade edilmiştir.[2]
Son günlerde oraya, buraya gelişigüzel tehdit mektupları gönderildiğini müşahade etmekteyiz. İki hafta evvel, Leymosunlu tanınmış sporculardan Bay Sevim’e böyle bir mektup gittiğini haber alarak yayımlamıştık. Aynı ayarda bir mektup, geçen gün yazıhanemize de gelmiştir. Muhtevası: “İnkılapçı gazetesini durdurunuz’, öldürüleceksiniz, kafanız ezilecektir” vs. Maşallah! Tavuk kafası mı ezeceksiniz be birader!
Bu hareketi yapanların saf ve masum olduklarını biliriz. Fakat yaptıranlar ve idare edenlerin nedir maksatları? Kime ve hangi emellere hizmet ediyorlar? Medeni ve akıllı adam işi mi bu? Bizim bildiğimiz, gangstervari tedhiş ve tehditler, siyaset vasıtası olamaz; ölüm tehditleriyle fikirler susturulamaz. Bu gibi hareketler halkın nefretini kazanacak ve failleri er geç ortaya çıkarılarak halkın gazabına uğrayacaktır. Tehdit mektupları! Gangstervari hareketler! Bu mu idi eksiğimiz”
Gazetenin kapatılmasından birkaç yıl sonra, eski yazı işleri müdürü Fazıl Önder, 24 Mayıs 1958'de TMT tarafından suikaste uğradı.[3] İnkılâpçı'nın kurucu ortağı Hulus İbrahim, Önder'in öldüğü gün hayatını kurtarmak için Londra'ya kaçtı.[4]
Kaynakça değiştir
- ^ a b "Üç mermi, bir hançer: Kıbrıslı gazeteci Fazıl Önder neden öldürüldü? – Umut Ergüven". YKP. 24 Mayıs 2023. 7 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2024.
- ^ An Overview of the past and present of the Turkish Cypriot left[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Yeraltı Notları (Turkish)". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2024.
- ^ "Tetikçileri biliyor (Turkish)". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2024.