Marian Smoluchowski
Marian Smoluchowski (Lehçe telaffuz: [ˈmarjan smɔluˈxɔfski]; 28 Mayıs 1872 – 5 Eylül 1917) Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun Polonya topraklarında çalışmış Polonyalı fizikçi. İstatistiksel fizikte bir öncü, ayrıca hırslı bir dağcıydı.
Marian Smoluchowski | |
|---|---|
 Marian Ritter von Smolan Smoluchowski | |
| Doğum | 28 Mayıs 1872 Vorder-Brühl, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu |
| Ölüm | 5 Eylül 1917 (45 yaşında) Kraków, Galiçya ve Lodomerya Krallığı |
| Milliyet | Leh |
| Mezun olduğu okul(lar) | Viyana Üniversitesi |
| Tanınma nedeni | İstatistiksel fizikte öncü Smoluchowski denklemi Smoluchowski pıhtılaşma denklemi Smoluchowski faktörü Einstein–Smoluchowski ilişkisi Feynman–Smoluchowski ratchet Helmholtz–Smoluchowski denklemi |
| Ödüller | Viyana Bilimler Akademisi'nin Haitinger Ödülü (1908) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Fizik |
| Çalıştığı kurum | Lviv Üniversitesi Jagiellon Üniversitesi |
| Doktora danışmanı | Franz S. Exner & Joseph Stefan |
| Doktora öğrencileri | |
| İmza | |
 | |
Hayatı değiştir
Viyana yakınlarında bulunan Vorder-Brühl'de, üst-sınıf bir ailede doğan Smoluchowski, Viyana Üniversitesinde fizik üzerine çalıştı. Öğretmenleri arasında Franz S. Exner ve Joseph Stefan gibi isimler bulunuyordu. Smoluchowski Viyana'da okuduğu sırada Ludwig Boltzmann Münih Üniversitesi'nde çalışmaktaydı. Boltzmann 1894 yılında Viyana'ya döndüğünde ise Smoluchowski Avusturya ordusunda hizmetteydi. Her ne kadar Smoluchowski'nin çalışmaları, Boltzmann'ın fikirlerinin ayak izinde devam ediyor olsa da görünen o ki; ikisi arasında doğrudan bir iletişim yoktu.
Diğer üniversitelerde (Paris, Glasgow, Berlin) birkaç yıl geçirdikten sonra, 1899 yılında, Smoluchowski Lwów (bugün Lviv) şehrine taşındı ve burada Lwów Üniversitesi bünyesinde çalışmaya başladı. 1906-7 yıllarında Polonyalı Natüralist Kopernik Cemiyeti'ne başkanlık yaptı.
1913'te Smoluchowski, uzun süredir Smoluchowski'yi halefi olarak gören Ağustos Witkowski'nin ardından Deneysel Fizik Bölümünde görev almak üzere Krakow'a taşındı. Bir sonraki yıl Birinci Dünya Savaşı başladığında, çalışma koşulları olağan dışı bir hal almaya başladı, çünkü kısa süre önce Witkowski tarafından inşa edilen geniş ve modern Fizik Bölümü binası askerî hastaneye dönüştürülmüştü. Bu binada çalışma olasılığı, Smoluchowski'nin Kraków'a taşınmaya karar vermesinin nedenlerinden biri olmuştu. Smoluchowski, yaşlı Profesör Karol Olszewski'nin evinde çalışmak zorunda kaldı. Deneysel fizikteki dersleri sırasında, en basit uygulama ekipmanını kullanmak bile neredeyse imkânsızdı.
Smoluchowski deneysel fizik alanında dersler verdi; öğrencileri arasında Patkowski Józef, Stanisław Loria ve Wacław Dziewulski isimleri vardı.
Smoluchowski, Kopernik Doğa Bilimleri Derneği ve Polonya Bilimler Akademisi üyesiydi.
Provesyonel olmayan ilgi alanları arasında: kayak, Alpler'de ve Tatra Dağları'nda dağcılık, suluboya resim ve piyano vardı.
Smoluchowski, 1917 yılında, dizanteri salgınının bir kurbarnı olarak Kraków'da öldü. Profesör Władysław Natanson, Smoluchowski'nin ölüm ilanıyla ilgili şunları yazmıştı: "Hayatının çekiciliğini, asil samimiyetini ve nefis şefkatını büyük zevkle hatırlıyorum. Keşke onun kişiliğinin ilginç albenisini tarif edebilseydim, ne kadar ılımlı olduğunu, mütevazı ve zarifçe farklı ama yine de her zaman saf, kendiliğinden bir sevinç dolu olduğunu. " 1901'de Zofia Baraniecka ile evlendi. İki çocukları oldu, Aldona Smoluchowska (1902-84) ve Roman Smoluchowski (1910-96). Roman, Polonya'da çalışan kayda değer bir fizikçi oldu ve II. Dünya Savaşı'ndan sonra Amerika Birleşik Devletleri'ne (Princeton'daki İleri Araştırmalar Enstitüsü) yerleşti.
Çalışma hayatı değiştir
Smoluchowski'nin bilimsel çalışmaları, maddenin kinetik teorisi üzerine temel çalışmaları içermektedir. 1904'te gaz fazında yoğunluk dalgalanmalarının varlığını ilk gören o oldu. Ayrıca 1908'de kritik opalescence fenomeninin geniş yoğunluk dalgalanmalarıyla olan bağlantısını açıklayan ilk fizikçi oldu. Araştırmalarında ayrıca, atmosferdeki dalgalanmaların ışık dağılımının bir sonucu olarak gökyüzünün mavi renkte olduğunu ve parçacıkların Brown hareketini açıklıyordu. O tarihlerde, şu an onun adını taşıyan denklemleri geliştirdi.
1906'da, Albert Einstein'dan bağımsız olarak, Brown hareketi'ni tarif etti. Smoluchowski; stokastik süreçler teorisinin de ana prensiplerinden birisi olan bir denklem sundu..
1916'da, harici potansiyel alan altında difüzyonun denklemini önerdi. Bu denklem onun adını taşımakta.
Ayrıca bakınız değiştir
- Einstein–Smoluchowski ilişkisi
- Feynman-Smoluchowski ratchet
- Polonyalı Listesi (fizikçiler)
- Olasılık
- Smoluchowski Koagülasyon denklemi
- Smoluchowski faktörü
- İstatistikler
Notlar değiştir
Kaynakça değiştir
- A. Teske, Marian Smoluchowski, Leben und İş. Polonya Bilimler Akademisi, Varşova, 1977.
- A. Einstein ve M. von Smoluchowski: "Untersuchungen über Theorie der Brownschen Bewegung ölür. Abhandlung über Brownsche Bewegung und Ilgili Erscheinungen", Harri Deutsch, 1997 öldü. (Ostwalds Klassiker der exakten Derneği tarafından da Band 199). 3-8171-3207-7.
- S. Chandrasekhar, M. Kac, R. Smoluchowski, "Marian Smoluchowski - hayatı ve bilimsel çalışmaları", ed. 1999 S. R. İngarden, KENDİ, Varşova.
- E. Seneta (2001) Marian Smoluchowski, Statisticians of the Centuries (ed. C. C. Heyde ve E. Seneta) pp. 299–302. New York: Springer.
- Fizik, Fizik Dergisi, 25, 475-481 (NO 0002-9505) Olasılıkları S. Ulam (1957) Marian Smoluchowski ve Teorisi.
- Abraham Pais, Subtle is the Lord, Bölüm 5, Bölüm 6. Einstein ve Smoluchowski; Kritik Opalescence, (pp. 100–103), Oxford University Press, (1982) 2005, 0-19-280672-6.
Dış bağlantılar değiştir
- "Kronolojik Tablo Marian Smoluchowski Hayatı". umcs.lublin.pl (İngilizce). 15 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2010.
- "Smoluchowski's Writings in 3 Volumes Birimler". 11 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2010.
(belgeleri gibi pdf dosyası)
- O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Marian Smoluchowski", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
- A. Fuliński (1998). "Marian Smoluchowski hayatı ve katkısını fizik" (PDF). Acta Fiz. Polonica B. (İngilizce). ss. 1523-1537. 1 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF dosyası) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2010.
- "internet version of Wielka Encyklopedia Tatrzańska, entry Marian Smoluchowski (as a mountaineer)". Wielka Encyklopedia Tatrzańska (Lehçe). 2004 [1995]. ISBN 83-7104-009-1. 26 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2010.
after Zofia i Witold H. Paryscy