EOKA
- 1971-1974 dönemleri için EOKA-B maddesine bakınız.
EOKA (Yunanca: Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών - Ethniki Organosis Kiprion Agoniston: Kıbrıslı Savaşçıların Millî Örgütü), Kıbrıs'ta Britanya sömürge yönetiminin sonlanması ve adanın Yunanistan'a bağlanması (Enosis) için uğraşan Kıbrıslı Rum silahlı örgüttür.[1][2][3]
| EOKA | |
|---|---|
 EOKA bayrağı | |
| Kuruluş | 1955-1959 |
| Lider(ler) | Georgios Grivas |
| Amaç | Enosis |
| Etkin bölgeler | Kıbrıs |
| İdeoloji | Yunan milliyetçiliği Anti-Komünizm İrredentizm İslamofobi Türk düşmanlığı |
| Siyasi yelpaze | Sağ |
Oluşumu değiştir
Liderlik değiştir
EOKA, Yunan ordusundaki Rum bir subay olan; I. Dünya Savaşı, II. Dünya Savaşı'nda ve komünist karşıtı silahlı mücadelede faaliyet göstermiş Yeoryos Grivas liderliğinde kuruldu ve faaliyet gösterdi. Grivas, Bizans söylencelerinin kahramanı, işgalcileri Bizans topraklarından atmasıyla bilinen Digenis Akritas'a atfen "Digenis" takma adını kullandı.[4] Grivas'tan sonra komuta kademesinin ikinci sırasında, yine Yunan ordusunda subay olan, ancak saha tecrübesi bulunmayan Grigoris Afksentiu vardı.[5]
Amaçlar değiştir
Filistin'de gerilla yöntemlerini kullanarak İngilizler ile savaşan ve sonunda İngilizlerin Filistin'i terk etmek zorunda bırakan Irgun'u örnek almıştır.[kaynak belirtilmeli] Yunan İç Savaşı'nda Yunan komünistlere karşı mücadele eden Grivas, 1951 yılında adada gönüllüler toplayarak Yunanistan'a eğitime götürmüştür. 1954 yılında eğitimi alan savaşçılar ile Kıbrıs'a geri dönmüştür. EOKA 1 Nisan 1955 tarihinde ilk sabotaj eylemini gerçekleştirmiştir.[6]
Faaliyetler değiştir
Yunanistan'da eğitilen mensuplar İngilizlere saldırmışlardır. Ayrıca AKEL taraftarlarını ve İngilizler için çalışan Kıbrıslı Rumları öldürmeye çalışmıştır. Grivas, 1958 yılından sonra ise Kıbrıs Türklerini hedef alan saldırılara başlamıştır.
İlk başlarda Rum nüfusunu güvenlik güçleriyle iş birliğinde bulunmama konusunda korkutma taktikleri uygulayan EOKA, 1956 sonlarında Britanya güçlerinin bazı başarılar elde etmesiyle "hain" tanımını genişletti.[7] Sorgulama sırasında güvenlik güçlerine bilgi veren EOKA üyeleri de hain olarak görülmeye ve Grivas'ın emirleri doğrultusunda infaz edilmeye başlandı. EOKA üyelerinin, diğer EOKA'cıları veya "hainleri" halk arasında, kahvehane gibi yerlerde öldürdüğü olaylar gerçekleşti.[8][9] Bu faaliyetler özellikle 1956 yılının yaz ve sonbahar mevsimlerinde yoğunlaştı.[10] AKEL partisine mensup solcu Kıbrıslı Rumlar da EOKA'nın hedefleri arasında yer aldı. Bu dönemde üyeliği artan AKEL'in maksadı, Makarios'un toplumun tek lideri olma iddiasını zayıflatarak toplumun siyasi yaşamında rol almaktı. Sömürge yönetiminin de kışkırtıcı adımlar atmasıyla 1957 yazında Kıbrıslı Rumlar arasında şiddet olayları yeniden baş gösterdi.[11] Sivilleri hedef alan korkutma taktikleri nedeniyle bazı akademisyenler tarafından EOKA bir terör örgütü olarak nitelendi.[12]
Mirası değiştir
EOKA'nın verdiği mücadele, günümüzde Kıbrıs Cumhuriyeti otoriteleri tarafından ulusal bir kurtuluş mücadelesi olarak görülmekte ve EOKA üyeleri özgürlük savaşçıları olarak anılmaktadır.[13] EOKA'nın faaliyetlerine başladığı gün olan 1 Nisan günü resmî tatil ilan edilmiştir ve kutlanmaktadır.[14][15]
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- Özel
- ^ French, David. Fighting EOKA: The British Counter-Insurgency Campaign on Cyprus, 1955-1959. United Kingdom: OXFORD University Press, 2015. s. 71-74.
- ^ https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/235819[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020.
- ^ Beaton 2003, s. 370; Sherratt & Bennett 2016, s. 161.
- ^ Newsinger 2016, s. 106.
- ^ Oran, Baskın. Türk Dış Politikası 1.Cilt 1919-1980. 15.baskı. İstanbul: İletişim Yayınları, 2009. s. 600.
- ^ French 2015, s. 158-59.
- ^ French 2015, s. 163-64.
- ^ Holland 1998, s. 148:According to Holland "In early August [1956] EOKA had unleashed a series of urban assassinations in which twenty-one Greek 'traitors' had been killed—the victims often sought out in cafes to accentuate the public ritual of the horror"
- ^ French 2015, s. 163.
- ^ Holland 1998, s. 203.
- ^ Abrahms & Lula 2012, ss. 46-62; Crenshaw & Pimlott 2015, Chapter Terrorism in Cyprus; Cronin 2009, s. 73-93; Edwards 2018, Abstract.
- ^ Richter 2011, s. 983.
- ^ "ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΚΥΠΡΟΥ - Ομιλίες". www.police.gov.cy. police.gov.cy. 5 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2020.
- ^ "Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης". www.moec.gov.cy. Ministry of Education, Repuplic of Cyprus. 5 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2020.