Celalettin Korkmazov
Celalettin Asildaroğlu Korkmazov veya Celalettin Asildaroviç Korkmazov (Rusça:Джелал-Эд-Дин Асельдерович Коркмасов; 1 Ekim 1877, Kumtorqala, Dağıstan Vilayeti - 27 Eylül 1937, Moskova, Rusya SFSC), Kumuk asıllı Sovyet politikacı.[1] Vladimir Lenin'in yakın çalışma arkadaşlarındandır.[2]
| Celalettin Asildaroğlu Korkmazov Джелал-Эд-Дин Асельдерович Коркмасов | |
|---|---|
| |
| (1925) | |
| Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti hükûmet başkanı | |
| Görev süresi Aralık 1921 - Aralık 1931 | |
| Hükûmet başkanı | Nazmutdin Samurskiy Efendiyev Magomed Dalgat |
| Yerine geldiği | Yeni makam |
| Yerine gelen | Kerim Mamedbekov |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1 Ekim 1877 Kumtorqala, Dağıstan Vilayeti, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 27 Eylül 1937 (59 yaşında) Moskova, Rusya SFSC, Sovyetler Birliği |
| Partisi | Sovyetler Birliği Komünist Partisi |
| Evlilik(ler) | Natalya Dmitrievna Korkmazova |
| Bitirdiği okul | Sorbonne Koleji |
| Mesleği | Siyasetçi, sosyolog, avukat |
| Dini | ateist |
Hayatı değiştir
Çocukluğu ve gençliği değiştir
Varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Korkmazov, gençliğinde siyasi fikirleri nedeniyle Rus gizli polisi Ohranka tarafından fişlenmiştir. Moskova Üniversites'nde sosyoloji eğitimine başlar.[1] 1905 Rus Devrimi'ne faal olarak katılınca, Rus hükûmeti tarafından Olonets vilayetine sürgüne gönderilmiştir.[2] Sürgün sonrasında Fransa'ya giderek Sorbonne Koleji'nde eğitimine devam edip mezun olur. Bu sırada İttihat ve Terakki üyesi Jöntürklerle de temasa geçer.[1]
İstanbul yılları değiştir
İkinci Meşrutiyet'in ilanı üzerine İstanbul'a gelerek ülkemizdeki ilk Rusça gazete olan Istanbul News'i çıkartır. Bu dönemde Yusuf Akçura ile birlikte yazılar yazar ve Osmanlı Sosyalist Fırkası kurucuları arasında yer alır.[1]
Devrim yılları değiştir
1917 yılında Şubat Devrimi'nin ardından Rusya'ya geri döner.[1] Kuzey Kafkasya'da Sovyet yanlısı sosyalistlerin ilk örgütleyicilerinden biri olur.[2] Tüm Rusya Kurucu Meclis seçimlerinde Dağıstan'ı temsilen sosyalist grup içinde vekil olur. Ekim Devrimi'nin ardından Rusya Komünist Partisi (Bolşevik) Kafkas Bölge Komitesi Merkez Komitesi'nde görev alır.[1] 1918'de Dağıstan Askerî İhtilal Komitesi Başkanlığına seçilir. Denikin'in Beyaz Ordu'suna karşı mücadele vermek için partizan müfrezelerini kurar.[2] Bu dönemde Beyaz Ordu'ya karşı verdiği cephe savaşı nedeniyle Kızıl Bayrak Nişanı'na layık görülür.[1]
Dağıstan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Halk Komiserleri Konseyi Sekreterliği görevinin ardından 1921 ile 1931 yılları arasında Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin hükûmet başkanlığını yürütür. 10 yılın sonunda istifa eder ve Merkez Komite üyeliğine devam eder. 1934'te bu görevden alınır ve Merkez İcra Komitesinin milletler şurası yanındaki Yeni Alfabe Komitesi başkanlığına tayin olur.[2]
İç savaşın kazanılmasından ölümüne kadar üst düzey görevlerde bulunur. Sovyet Türk halklarının alfabelerinin oluşturulmasında doğrudan görev almıştır. NEP politikasından çıkılıp planlı ağır sanayileşme hamlesine karşı görüş bildirmiş, özellikle dini kurumların tasfiyesine eleştirel yaklaşmıştır.[1]
Ölümü değiştir
Büyük Temizlik döneminde 22 Haziran 1937 tarihinde göz altına alınan Korkmazov, 27 Eylülde idam edilmiştir. 1956 yılında hakkındaki suçlar düşürülmüş ve gıyabında aklanmıştır. Bugün Dağıstan'da birçok yerde adı yaşatılmaktadır.
Kaynakça değiştir
- ^ a b c d e f g h Siyasetçinin Rusça 3 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (8 Ekim 2015 tarihinde erişilmiştir.) ve Azerice 6 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (8 Temmuz 2017 tarihinde erişilmiştir.) Vikipedi maddeleri.
- ^ a b c d e Karça, Ramazan (Eylül-Ekim 1960). "Kuzey Kafkasya'da Milliyetçiliğe Karşı Savaş" (PDF). Yeni Kafkas, 23. Kadıköy, İstanbul. s. 7. 12 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Temmuz 2017.