|
}}
'''Servi''' ya da '''Selvi''' (''Cupressus''), uzun boyu (30-35 m) ve koyu yeşil yaprak dokusu ile uzaklardan dikkati çeker. Küçük bir futbol topuna benzeyen kozalakları, birbirini örtecek şekilde üst üste yerleşmiş pul yaprakları ile diğer iğne yapraklılardan farklıdır.
Özellikle kuzey yarıkürenin sıcak ve ılıman bölgelerine dağılmış olan Serviler Akdeniz ülkelerinin bir bitkisidir. Avrupa ve Kuzey Amerika’da da yetişir. Yaprağını dökmeyen hoş kokulu ağaç veya çalılardır.
Yaklaşık 20 kadar türü vardır. Serviler en çok süs,çit ve kereste ağacı olarak yetiştirilir.Bazen de rüzgar kesmek amacıyla tarlaların kenarlarına dikilir. Türleri arasında alçak boylu çalılara rastlanırsa da türlerin çoğu piramit görünümündedir.
Servi yavaş büyümekle beraber zaman içinde 30 -35 m boylanabilir. Uzun mesafelerden kolayca fark edilebilir. Bunların bir bölümü yaşlandıkça yassılaşıp yayvanlaşarak ilk görünümünden uzaklaşır.
Yaprakları dallara sıkıca yapışmış küçük pul biçimindedir. Genç sürgünlerin üzerinde iğnemsi yapraklar da bulunur. Pulsu yaprakların taze yeşil rengi yaşlandıkça siyaha yakın bir ton alır.
Parlak ve gösterişli kozalakları dikkati çeker. Üç ya da altı çift puldan oluşan kozalakları yuvarlak ve 2 cm çapında ufak toplara benzer.
Akdeniz kıyılarında ve ülkemizde yaygın olan adi Servi ya da Akdeniz Servisi 20 – 30 metre yüksekliğinde, koyu yeşil yapraklı bir türdür. Anadolu’da yer yer doğal Servi ormanlarına rastlanır.
Yaygın biçimde süs bitkisi olarak yetiştirilen bu türü Türkiye’de özellikle mezarlıklarda, cami ve türbelerin bahçelerinde görülebilir. Mezarlıklara Servi ağaçlarının dikilmesi yaklaşıl 1000 yıllık bir Türk geleneğidir.
Doğal olarak kuzey Irak’ta hazar denizinin Güney sahillerinde ve Akdeniz’in Doğusunda Suriye,Lübnan,Filistin,Ürdün,Rodos,Kıbrıs,Girit,Anadolu ve bazı Eege adalarında bulunur. Eski çağlarda İtalya’ya getirilmiş buradan hemen bütün Akdeniz çevresine yayılmıştır.
Dayanıklı olan odunu aynı zamanda güzel kokuludur. Halk arasında ünlü “ Güve girmez “. Servi sandıkları bunun odunundan yapılır. Özellikle hiçbir ağaç türünün yetişmediği fazla kireçli topraklarda iyi gelişir.
Servi ağaçları uzun oldukları kadar ince bir yapıya sahiptir. Rüzgarda kolayca eğilebilir., eğilen ağaçlar secde etmişçesine bir görünümdedir. Ayrıca rüzgarın esmesiyle huuu…. Diye bir sesin duyulduğu söylenir.
Huuuu..nun anlamı “Allah” demektir. Öbür Servi türleri ise Asya ve Kuzey Amerika’da yetişir. Bunların en tanınmışlarından biri olan California kökenli Momterey Servisi Avusturya’ya ve İngiltere’de çit ağacı olarak yetiştirilir.
YETİŞTİRİLME ŞARTLARI
Ilıman iklim bitkisi olan Servi fazla soğuk ve şiddetli rüzgarlardan etkilenir. Tam güneşi alan yerleri sever, drenajı iyi, organik maddelerce zengin topraklara dikilir. İlk yıllarda sağlamca desteklenmelidir.
Amerikan Bataklık Servisi
Bataklık yerlerde veya çok rutubetli yerlerde yetişir. 30 – 40 metreye kadar boylanabilen gençlikte konik,pirmaidal,iler yaşlarda geniş ve dağınık tepeli bir ağaçtır. Gövde silindirik değil, uca doğru fazlaca incelir. Kahverengi kabukları lifkli olup, uzunlamasına ince şeritler halinde soyulur. Yapraklar İlkbaharda canlı yeşil, Yaz aylarında sarımtırak Yeşil, Sonbaharda kırmızımtırak Kahverengine dönüşür. Odun ları yumuşak, düzgün, lifli kolay işlenir ve çatlamaz. Teksas’ın bAtısında Florida’ya kadar özellikle Mississipi nehri kenarında bataklık arazide büyük alanları kaplar.
EHRAMİ SERVİ
Servinin dalları adeta gövdeye paralel denecek şekilde yukarıya yönelir; sütun şeklindedir. Kıymetli odunları kadar,endamlı görünüşü muhteşem yeşil bir alevi andıran tepe yapısına sahip oluşu, kurak karkerli topraklarda bile yetişebilmesi nedeniyle olacak Ehrami ( Piramit ) Servisine karşı insanlarda büyük bir ilgi görülür.
Finikleliler özellikle gemi inşaatlarında çok kullanmışlar. Bizanslılara zamanında, Boğaziçi’nde; Bebek sırtlarında balta limanından İstinye koyuna kadar uzanan saha büyük bir Servi Ormanı halinde idi. Türkiye’nin sahil kentlerinde, kasaba ve köylerinde cami avlularına, türbelere ve mezarlıklara çoğunlukla Ehrami Servi dikilir. Karacaahmet ve Eyüp Sultan mezarlıkları böyledir.
KOKULU SERVİ
Kaliforniya sahillerindeki tepelik arazide doğal yetişir. Dallar gövde ile oldukça geniş bir açı teşkil edecek şekilde hemen hemen yatay olarak çıkar. Yan dallar ise yukarı doğru yönelir. Sürgünleri parmaklar arasında ovuşturulduğunda güzel bir koku duyulur. Donlara karşı oldukça hassas. Makasa geldiği için çok güzel canlı çit olarak yetiştirilir.
MAVİ SERVİ
Meksika ve Arizona’nın dağlık bölgelerinde doğal yetişir. 2000 metre yüksekliğe kadar çıkar, 25 metreye ulaşır, gövdesi gençlikte kırmızı kahverengi kabuklu, yaşlandıkça da esmer gri renge dönüşür ve uzun şeritler halinde çatlaklı olur. Oldukça dayanıklı olduğundan İtalya’da en kurak yerlerin ağaçlandırılmasında kullanılıyor.
MELEZ SERVİ
Bu Servi türü iki farklı Servi türünün melezlemesi ile elde edilmiştir. Sonrasında bir çok yeni melez bunu takip etmiştir.
Melez Servi derin budamaya şiddetli rüzgarlara karşı, diğer Servi türlerinden çok daha dayanıklıdır. Çok hızlı büyür. ( Yılda 1 – 1,5 metre )
10 senede 9 – 10 metreye ulaşır. Hiç budanmamış bir fidan zaman içinde 25 – 30 metreye kadar uzar. Şekil ve yaprak dokusu itibariyle son derece göz alıcı bir fidandır.
Geniş bahçelerde yeşil sınır duvarı olarak mükemmel netice verir. Tek ağaç olarak yetiştirilebilir. Dalları en alt gövdeden itibaren gelişir ve fidan yaşlansa bile formunu kaybetmez.
Bu üstün özellikleri melez Servi’yi kısa zamanda popüler hale getirdi. Bu tür farklı iklim ve toprak şartlarına kolayca uyum sağlar. Bununla beraber nemli ve derin topraklarda daha iyi yetişir.
Hafif gölgeden rahatsız olmaz. Rüzgara dayanaklıdır. Düzenli sulama hızlı büyümesinin sağlar. Budamaya son derece dayanaklıdır. Çitler İlkbahar ve Sonbahar’da olmak üzere en az iki kere budanmak ister.
KULLANIM ALANI
Servi eşsiz zerafeti ile cami mimarisinde, edebiyatımızda ilham kaynağı olmuş, şiirler yazılmış, filmler çekilmiş ( Selvi Boylum Al Yazmalım gibi ),resim ve çinilerde sıkça tasvir edilmiştir.
Serviler güzel görünümlerinin yanı sıra hoş kokulu odunlarından da yararlanılan değerli ağaçlardır. Açık kahverengi, hafif ve dayanıklı odunları en çok mobilyacılıkta ve inşaatçılıkta kullanılır.
Taze Servi ağacı yaprağından ver kozalaklarından elde edilen aromatik yağ hafifi sarı renktedir.
== Türler ==
| 