Vikipedi

Valerianus: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.111.817 değişiklik
k Bot: Otomatik kategori düzeltme.
Tyrex rean (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
3.983 değişiklik
Değişiklik özeti yok
27. satır:
| doğum yeri = [[Roma]]
| ölüm tarihi = [[260]] sonrası
| ölüm yeri = [[BishapurBişapur]]
| defin tarihi =
| mezar yeri =
39. satır:
3. Yüzyıl krizlerinde, tahtta hak iddia edenlerin bir çoğunun aksine Valerian, soylu ve geleneksel bir senatoryal Roma ailesinden geliyordu. Gençliği hakkında bilgi az olmakla birlikte, [[Egnatia Mariniana]] ile olan evliliğinden geleceğin imparatoru [[Gallienus]] ve [[Küçük Valerianus]] adında iki oğlu olmuştur.
 
[[238]] yılında ''[[princeps senatus]]'' olarak görev yaparken, [[Gordian I]]'le onun imparatorluk iddiasının senatoryal onayını müzakere etti. Valerian, [[251]] yılında senato tarafından [[Censor]] seçildiğinde [[Decius]] Censor'luğun yasama ve yürütmeye ilişkin güçlerini o kadar genişletmişti ki pratikte neredeyse İmparatorun sivil otoritesini bile kapsayacak hale gelmişti. Decius'un yönetiminde, [[Ren]] bölgesi eyaletlerinden [[Noricum]] ve [[RaetiaRhaetia]] valisi olarak atandı ve [[Trebonianus Gallus]]'la birlikte [[Aemilianus]]'un [[253]] yılındaki isyanını bastırmaya çalıştı. Valerian, güney cephesini tuttu ancak çok geçti; Gallus kendi askerleri tarafından öldürüldü ve birlikleri Aemilianus gelmeden önce onun tarafına geçti. Ardından Raetia'lı askerler Valerian'ı imparator ilan ederek, Roma'ya doğru yürüyüşlerine devam ettiler. Eylüldeki Roma'ya ulaştığı sıralarda, Aemilianus'un lejyonları taraf değiştirdi ve onu öldürerek Valerian'ı İmparator ilan ettiler. Roma 'da Senato, Valerian'ın İmparatorluğunu sadece misilleme korkusundan değil aynı zamanda kendilerinden birisi olduğundan dolayı hemen onayladı.
 
[[Dosya:089 Mariniana.jpg|thumb|left|Sikke üzerinde Valerian'ın karısı ve [[Gallienus]]'un annesi [[Egnatia Marininiana]].]]
=== Saltanatı ve düşüşü ===
 
Valerian'ın imparator olarak ilk icraatı oğlu Gallienus'u kendisine ortak yapmasıydı. Saltanatının başında Avrupadaki işler kötüden berbata doğru ilerlerken, imparatorluğun batısının tamamı karışıklığa giriyordu. Doğu'da [[Antakya]], [[Sasani]] soyundan bir derebeyinin eline düşüyor, [[ErmenistanErmeni Krallığı]] ise [[I. Şapur]] (Sapor) tarafından işgal ediliyordu. Valerian ve Gallienus, İmparatorluğun sorunlarını ikiye böldüler ve oğlu batı bölgesini alırken babası Pers tehdidini karşılamak üzere doğunun yönetimini eline aldı.
 
[[Dosya:Shapur I Valerian Bas Relief.jpg|thumb|right| İmparator Valerian'ı Pers Kralı [[Shapur I. Şapur]] önünde diz çökmüş gösteren yüksek kabartma rölyef.( Naghsh-e Rostam, [[Şiraz]], [[İran]]).]]
 
[[257]] de, Valerian Antakya'yı yeniden ele geçirmiş ve Roma kontrolü altındaki Suriye eyaletine gelmişti ancak ertesi yıl [[Gotlar]] [[Küçük Asya]]'yı tahrip ettiler. [[259]] sonlarında, [[Edessa]]'ya hareket etti ancak bir [[Hıyarcıklı veba]] salgını Roma ordusunun pozisyonunu zayıflatacak kadar sayıda askerin ölümüne neden oldu. Bu aşamadan sonra Valerian, Shapur I. ile anlaşma koşulları aramaya başladı ve [[259]] yılı sonları ya da 260 yılı başlarındaki bir zamanda yapılan [[Edessa Savaşı]]'nda bozguna uğradı ve Onu tarihte esir alınan tek Roma imparatoru yapacak şekilde Perslerin eline geçti. Augustus tarihine göre, Valerian'ın ele geçirilmesinde bir ihanet etkili olmuştur; Persler anlaşma koşullarını görüşmeyi kabul etmişler ve onunla karşılaştıklarında tutuklamışlardı.
52. satır:
=== Esaret altında ölümü ===
 
Erken Hristiyan kaynaklardan [[Lactantius]], ölümünden önce Valerian'ın kral Shapur'un atına binmek için onu bir ayak taburesi gibi kullanması da dahil Persler tarafından oldukça aşağılanmış olduğunu aktarır. Olanların bu versiyonuna göre, uzun süre bu şekilde bir muameleyle karşı karşıya kalan Valerian, ShapurŞapur'a serbest bırakılması için yüklü miktarda fidye teklif etmişti. Cevap olarak, diğer bir görüşe göre, Shapur Valerian'a zorla eriyik altın yutmasını söylemiş ( bir diğer hikâyeye göre ölümü hemen hemen aynıdır ancak burada Valerian derisi canlı canlı soyularak öldürülmüştür.) ve sonra talihsiz imparatorun derisi yüzülmüş ve içi saman doldurularak Perslerin en büyük tapınağında ganimet olarak sergilenmiştir. Lactantius'un devam eden iddialarına göre, Perslerin Romalılarla yaklaşık üçyüz elli yıl sonra yaptıkları ve bozguna uğradıkları savaşın ardından Valerian'ın derisi törenle yakılmış ve cenaze töreni yapılabilimiştir.<ref>[[Lactantius]], ''De Mortibus Persecutorum'', v; Wickert, L., "Licinius (Egnatius) 84" in ''[[Pauly-Wissowa|Pauly-Wissowa, Realencyclopädie]]'' 13.1 (1926), 488-495; Parker, H., ''M.S. 138 - 337 arası Roma Dünyasının Tarihi '' (Londra, 1958), 170. From [http://www.roman-emperors.org/gallval.htm].</ref>.Shapur I tarafından esir alınan Çinli bir prensin, Valerian'ın ölümünün ardından olanlarla ilgili rolü tarihçiler tarafından herhangi kesin bir sonuca ulaşmadan sık sık tartışılmıştır.
[[Dosya:HumiliationValerianusHolbein.jpg|thumb|right|İmparator [[Valerian]]'ın [[Shapur I. Şapur]] tarafından küçük düşürülme sahnesi, mürekkep çalışması, [[Genç Hans Holbein]],1521 yılı civarı]]
 
Günümüz tarihçilerinden bazıları, Lactantius'un hikâyesine zıt olarak, Valerian ve ordusunun bir kısmının [[Shapur I. Şapur]] tarafından [[BishapurBişapur]] şehrine gönderildiğini ve orada görece iyi şartlarda yaşadıklarına inanırlar. Shapur, kalan askerleri mühendislik ve kalkınma planları için kullandı. Antik [[Susa]] şehri yakınlarındaki ''Band-e Kaisar'' (Sezar'ın barajı), Roma mühendisliğinden baki kalan eserlerden birisidir.<ref>Abdolhossein Zarinkoob "''Ruzgaran: tarikh-i Iran az aghz ta saqut saltnat Pahlvi''" pp. 195</ref> İran'daki Naghshe-Rostam taş oymalarında Shapur I, bir tevazu göstergesi olarak Valerian'ın elini tutarak saygı göstermektedir.
 
Diğer günümüz tarihçileri ise Lactantius'un aktardıklarının en azından bir kısmına güvenme eğilimindedirler.<ref>Reiner, Erica. [http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract?fromPage=online&aid=438248 "The Reddling of Valerian."] The Classical Quarterly 56:0101, 325-329, Cambridge University Press, 5/2006.</ref><ref>Segal, Eliezer. [http://www.acs.ucalgary.ca/~elsegal/Shokel/060302_StepladdderStablhnd.html "Stepladders and Stable-Hands."] The Jewish Free Press, Calgary, March 2, 2006, p. 11.</ref>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Valerianus" sayfasından alınmıştır