Kutalmış: Revizyonlar arasındaki fark

“Mutluluk"Mutluluk almış”almış", bunun yanında “mübarek"mübarek, uğurlu”uğurlu" manasında bir isim olan Kutalmış, kaynaklardaki yazılışlarına göre “Kutulmuş"Kutulmuş, Kutlamış”Kutlamış" gibi şekillerde de okunabilmektedir.

[[Gazneliler]]’inin dönemo dönemki hükümdarı [[Gazneli MahmudMahmut]]’un'un yakalattığı Kutalmış, babası [[Arslan Yabgu]] ve kendi arkadaşlarıylaberaberindekilerle birlikte Hindistan’daki[[Hindistan]]'daki [[Kalincar|Kalincar Kalesi’neKalesi]]'ne hapsedilir. Kutalmış, bir yolunu bulup Kalincar Kalesi’ndenKalesi'nden kaçarak [[Buhara]]’ya'ya döner ve babasını kurtarmak için emrindeki Oğuzlarla harekete geçer. Yedi yıl sürecek olan bu çabaların başarısız olup Arslan Yabgu’nunYabgu'nun zindandaki ölümü üzerine Kutalmış, amcazadeleri [[Tuğrul Bey]] ve [[Çağrı Bey]]’lerle'lerle işbirliği yapma yoluna gider.

[[1040]] yılında Gazneliler’e karşıyılındaki [[Dandanakan Savaşı]]’na'ndan katılmanın ardından kazanılan zafer akabininde alınan kurultay kararları sonucunda Curcan ve Damgan şehirlerinin fethiyle görevlendirilir.sonra [[Tuğrul BeyBizans]]’in bu dönemde Irak’ı himaye altına almasının ardından Kutalmış, Azerbaycan ve İrminiye bölgelerinin fethine memur edilir. Kendisine verilen görevlerin başarıyla yerine getirilmesinin yanında hicri 437 yılında (1045-46)lıların [[BizansArrân]]lılar’ın Arran’daki'daki [[Debil]] şehrine yaptıkları saldırıyı geri püskürtür.püskürten ErtesiKutalmış, ertesi yıl da Şeddadoğulları’na[[Şeddadoğulları]]'na ait [[Gence]] şehrini kuşatmasına rağmen alamaz.

[[1048]] yılında, [[Tuğrul Bey]], bundan evvelki yılda pusuya düşürülerek öldürülen amcası Musa Yabgu’nun oğlu Hasan Bey’in öcünün alınması adına, Kutalmış’ıKutalmış'ı ve bir diğer amcası olan Yusuf Yinal’inYinal'in oğlu olan İbrahim Yınal’ıYınal'ı tayin eder. [[Bizans]] ile Türkler arasındaki ilk ciddi savaş bu sayede'la gerçekleşmişsavaşmaya olurgönderir. Selçuklu kuvvetleriyle Kailkala’yıKailkala'yı ([[Erzurum]])’u'u alıp yağmaladıktan sonra, [[Pasinler Ovası]] Ovası’nda'nda [[Bizans]] kuvvetleriyle çatışmaya girilip; galip ayrılınır. Bunun yanında [[Pasinler Savaşı]]’nda'nda esir alınan [[Gürcü]] Kralı Liparit’inLiparit'in serbest bırakılması, Konstantinapol’de[[Konstantinapol]]'de yıkık bir caminin onarılması ve burada [[Tuğrul Bey]] adına hutbe okutulması şartına bağlanır. Hicri 445 yılında da Kutalmış, kuvvetleriyle [[Kars]]’a hücum edip; [[Kars]]’ta bulunan herkesi öldürtür.

Hicri 447 ([[1055]]) yılı geldiğinde [[Tuğrul Bey]]’in'in halife tarafından [[Bağdat]]’a'a davetine icap etmek üzere giderken yanında Kutalmış da bulunur. Bu esnada, [[Bağdat]]’ın'ın kontrolüne hakim olan Büveyhiler’in Türk asıllı kumandanı ve şehrin askeri valisi Arslan el-Besasiri, emrindeki Türk kuvvetiyle şehri terk ederek Selçuklu hakimiyetindeki [[MusulBüveyhiler]] kentine doğru harekete geçer. Bunun üzerine [[Tuğrul Bey]], [[Musul]] Emiri Kureyş’in kuvvetlerini desteklemek üzere Kutalmış’ı bölgeye gönderir. Kutalmış, Kureyş ile buluşup Arslan el-Besasiri’nin üzerine yürüse de; Sincar civarında [[1057]] yılında yapılan savaşta kuvvetleriyle yenilir. Akabinde Sincarlılar’ı ölü Türk askerlerine uyguladıkları vahşetlerden ötürü cezalandırmak isteyen [[Tuğrul Bey]] [[Musul]]’a gelir. Sincar’ın ve [[Musul]]’un idaresini temin ettikten sonra yönetimi İbrahim Yınal’a vererek Kutalmış’ı yanına alır ve [[Bağdat]]’a geri döner. Halife tarafından [[1058]] yılında [[Tuğrul Bey]]’in “Doğu’nun ve Batı’nın Hükümdarı” ilan edildiği törende Kutalmış da hazır bulunur.Hicri 447 ([[1055]]) yılı geldiğinde [[Tuğrul Bey]]’in halife tarafından [[Bağdat]]’a davetine icap etmek üzere giderken yanında Kutalmış da bulunur. Bu esnada, [[Bağdat]]’ın kontrolüne hakim olan Büveyhiler’inin Türk asıllı kumandanı ve şehrin askeri valisi Arslan el-Besasiri, emrindeki Türk kuvvetiyle şehri terk ederek Selçuklu hakimiyetindeki [[Musul]] kentine doğru harekete geçer. Bunun üzerine [[Tuğrul Bey]], [[Musul]] Emiri Kureyş’inKureyş'in kuvvetlerini desteklemek üzere Kutalmış’ıKutalmış'ı bölgeye gönderir. Kutalmış, Kureyş ile buluşup Arslan el-Besasiri’ninBesasiri'nin üzerine yürüse de; Sincarbaşarılı civarında [[1057]] yılında yapılan savaşta kuvvetleriyle yenilirolamaz. AkabindeBunun Sincarlılar’ıüzerine, ölü Türk askerlerine uyguladıkları vahşetlerden ötürü cezalandırmak isteyen [[Tuğrul Bey]], [[Musul]]’a'a gelir. Sincar’ın ve [[Musul]]’un idaresini temin ettikten sonra yönetimi İbrahim Yınal’a vererek Kutalmış’ıKutalmış'ı yanına alıralıp, ve [[Bağdat]]’a'a geri döner. Halife tarafından [[1058]] yılında [[Tuğrul Bey]]’in “Doğu’nun ve Batı’nın Hükümdarı” ilan edildiği törende Kutalmış da hazır bulunur.

Bu şartlardan üçünün kabul edilmesine rağmen, talak üzerine yeminin Sultan’aSultan'a kimse tarafından söylenmeye cesaret edilemeyeceği belirtilir. Kutalmış’ınKutalmış'ın bu madde üzerinde ısrarcı tutumu müzakerelerin kesilmesine neden olur. Akabinde [[Tuğrul Bey]], Amidülmülk kuşatmayı sürdürürken Rey kentinde [[1063]]’te'te vefat eder.

[[Tuğrul Bey]]’in'in ölümü sonucunda Vezir Amidülmülk el-Kündüri başkente geri döner. Bu esnada Kutalmış kaleden ayrılarak Hemedan-Rey kentleri arasında yaşayan Türkmenlerin yanına giderek onların büyük bir kısmını hizmetine alır. Aynı zamanda Kutalmış’ınKutalmış'ın kardeşi Resul Tegin de ona katılır ve kendisini Rey üzerine yürümeye teşvik eder. Nihayetinde Kutalmış 50.000 kişilik bir orduyla Rey üzerine harekete başlar. Vezir Amidülmülk, bu zaman sırasında [[Alp Arslan|Alparslan]]’ın'ın da saltanı ele geçirmek için Rey’eRey'e doğru hareket etmekte olduğunu duyunca; şehirde Süleyman yerine [[Alp Arslan|Alparslan]] adına hutbe okutmaya karar verir.

Vezir Amidülmülk’ünAmidülmülk'ün Kutalmış üzerine gönderdiği bir ordu, bu esnada başarısızca savaşı kaybeder. [[1063]] yılının Kasım ayında Rey’i[[Rey]]'i kuşatmaya alan Kutalmış, [[Alp Arslan|Alparslan]]’ın'ın öncü kumandanı Hacip Erdem’inErdem'in Damgan’aDamgan'a ulaştığını öğrenince şehrin önünde ayrılır ve Damgan’aDamgan'a doğru harekete geçmeye başlar. Kutalmış, bu yolculuk sırasında Dihinemek denilen bir mevkide kuvvetlerini dağıtır ve falcıların savaş gününü uğursuz bulmaları nedeniyle birkaç on kilometre uzaklığa kadar gelmiş olan [[Alp Arslan|Alparslan]]’ın'ın yolunu kesmek için akarsuların yönünü [[Alp Arslan|Alparslan]]’ın'ın yolu üstündeki çorak bir tuz vadisine çevirir. Amacı burayı bir bataklık haline getirip [[Alp Arslan|Alparslan]]’ın'ın kuvvetlerinin üzerine gelmesini engellemek olmuşsa da, Kutalmış umduğunu bulamaz. Bataklığı geçen [[Alp Arslan|Alparslan]]’ın'ın ordusu Kutalmış’ınKutalmış'ın ordusuyla karşılaşır. Kutalmış’ın ordusunun yenilgi almasının yanında, Kutalmış’ınKutalmış'ın kardeşi Resul Tegin ve oğlu Süleyman Şah, kumandanlarıyla beraber esir alınır. Kurtulan Kutalmış, savaş alanında dağılan ordusundan geriye kalanları Girdkuh Kalesi mevzilerine çekmeye çalışırken bir rivayete göre kayalık bir bölgede atından düşerek öldü. Sığınmış olduğu bir ağılda da bulunduğu söylenir.

Bütün bu olanların ardından Alparslan Kutalmış’ınKutalmış'ın ölümüne çok üzülerek ağlar ve onun için matem tutar. Kutalmış’ınKutalmış'ın naaşı [[Rey]] kentine getirilerek [[1063]] yılının Aralık ayında [[Tuğrul Bey]]’in'in türbesine gömülür.

Kutalmış’ınKutalmış'ın hocası olan kişi Selçuklu ailesinin muallimi olarak nitelendirilen Türkmen Danişmend Ali Taylu’durTaylu'dur. Aslen Buharalı olan bu Türkmen aynı zamanda Kutalmış Bey’inBey'in kayınpederidir.