Diyabet: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Nonewmail (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
Nonewmail (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
19. satır:
'''Diabetes mellitus''' (Diabetes: [[Yunanca]]: διαβήτης &larr; [[eski Yunanca]] διαβαίνειν, idrara geçen, ve [[Latince]] mellis = tatlı ya da bal),sıklıkla yalnızca '''diyabet''' olarak adlandırılan, genellikle kalıtımsal ve çevresel etkenlerin birleşimi ile oluşan ve kan [[glukoz]] derişiminin aşırı yükselmesiyle ([[hiperglisemi]]) sonuçlanan metabolik bir bozukluk<ref name="diag">{{Kitap belirt | son = L M Tierney, S J McPhee | ilk = M A Papadakis | başlık = Current medical Diagnosis & Treatment. International edition | yayımcı = Lange Medical Books/McGraw-Hill | yıl = 2002 | sayfalar = 1203–1215 | yer = New York | id = ISBN 0-07-137688-7 }}</ref>. Vücutta kan şekerinin düzenlenmesi pek çok sayıda kimyasal madde ve [[hormon]]un karmaşık etkileşimi sonucunda sağlanır. [[Şeker]] [[metabolizma]]sının düzenlenmesinde rol oynayan hormonlardan en önemlisi [[pankreas]]ın beta hücrelerinden salgılanan [[insülin]] iç salgısıdır. Diabetes Mellitus ya insülin salgılanmasındaki yetersizlik ya da insülinin etkisindeki bir bozukluk sonucunda ortaya çıkan yüksek kan şekerinin yol açtığı bir kaç öbek hastalığı tanımlamak için kullanılan ortak bir terimdir<ref name=Rother>{{cite journal |last=Rother |first=KI |year=2007 |title=Diabetes Treatment — Bridging the Divide |journal=N Engl J Med |volume=356 |issue=15 |pages=1499–1501 |id= |url=http://content.nejm.org/cgi/content/full/356/15/1499 |doi=10.1056/NEJMp078030 |pmid=17429082}}</ref>.
 
Diyabet ya insülin üretiminin azalması yüzünden (Tip 1 diyabette) ya da insülinin etkisine karşı direnç gelişmesiyle (Tip 2 diyabette ve gestasyonel diyabette<ref name "WHO1999-DefDiagClass">{{cite web | yazar=[[Dünya Sağlık Örgütü]] Department of Noncommunicable Disease Surveillance | başlık=Definition, Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus and its Complications | yıl=1999 | url=http://whqlibdoc.who.int/hq/1999/WHO_NCD_NCS_99.2.pdf | biçim=PDF}}</ref>) oluşur. Her iki durum da sonuçta kan şekerinin yükselmesine (hiperglisemi) neden olur. Aşırı oranda [[idrar]] üretimi diyabetin [[akut]] (iveğen) [[semptom|belirti]]lerinin başında gelir ve bu durumun başlıca sorumlusu hiperglisemidir. Susama ve sıvı tüketimin artması ise aşırı idrar üretimini dengeleme çabasının bir sonucudur. Görmenin bozulması, açıklanamayan kilo kayıpları, yorgunluk ve enerji metabolizmasındaki değişiklikler ise diyabetin öteki [[semptom]]larıdırbelirtileridir. Tüm diyabet vakalarının yaklaşık %1-5’ini yalnızca tek bir gendeki tek bir mutasyon (değişinim) sonucu oluşmuş monogentek genden kaynaklanan hastalar oluşturur (örneğin, Gençlerde görülen erişkin tipli diyabette (MODY)<ref>{{cite news | first= | ilk= | coauthors= | başlık=Monogenic Forms of Diabetes: Neonatal Diabetes Mellitus and Maturity-onset Diabetes of the Young | tarih= | yayımcı=National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases, NIH | url =http://www.diabetes.niddk.nih.gov/dm/pubs/mody/ | work =National Diabetes Information Clearinghouse (NDIC) | pages = | erişimtarihi = 2008-08-04 | language = }}</ref>.
 
1921 yılında insülinin kullanıma girmesinden bu yana diyabetin tüm çeşitleritürleri tedavi edilebilmektedir ancak kesin bir tedavisisağaltımı yoktur. İnsülinin şırınga, insülin pompası ya da insülin kalemleri ile enjekte edilmesi Tip 1 diyabetin en temel tedavi şeklidiryöntemidir. Tip 2 diyabet ise diyet, şeker düşürücü (antihiperglisemik) ilaçlar ve insülin takviyesi ya da bunlarınbunları bir kombinasyonlarıarada yapılarakkullanarak kontroldenetim altında tutulur.
 
Diyabetin kendisi ve diyabette kullanılan tedavisağaltım yöntemleri pek çok komplikasyonakarmaşıklıklara (komplikasyonlara) yol açabilir. Eğer hastalık iyi kontrol edilmezsedenetlenemezse hiperglisemi, ketoasidoz ya da nonketotik hiperozmolar koma gibi iveğen (akut) komplikasyonlarkarmaşıklıklar gelişebilir. Hastalığın uzun sürede ortaya çıkan süreğen (kronik) komplikasyolarının başlıcaları ise; dolaşım (kardiyovasküler) hastalıklarhastalıkları (hipertansiyon, kalp yetmezliği ve ateroskleroz gibi), kronik böbrek yetmezliği (nefropati), körlüğe sebep olabilen retina hasarı (retinopati), çeşitli tiplerde sinir hasarları (periferik nöropati) ve yara iyileşmesini geciktiren ve impotense sebep olan mikrovasküler bozukluklar sayılabilir. Özellikle ayaklarda gelişen dolaşım bozukluklarının sonucu olarak ortaya çıkan yara iyileşmesinin gecikmesi, ampütasyon ile sonuçlanabilir. Diyabetin uygun şekilde tedavi edilmesinin yanı sıra, kan basıncı kontolüne yeterince önem verilmesi ve hayat tarzının iyileştirilmesi (sigara içmemek ve kilo kontrolü yapmak gibi) bu kronik komplikasyonların pek çoğunun oluşturduğu riskleri azaltabilir. Gelişmiş ülkelerde [[travma]] (yaralanma) sonucu oluşmamış ampütasyonların ana sorumlusu ve yaşlılığa bağlı olmayan körlüklerin de en önemli sebebi diyabettir. Amerika Birleşik Devletleri’nde böbrek diyalizi hastalarının yaklaşık %45’ini diyabetik nefropati hastaları oluşturmaktadır<ref>{{cite web|url=http://patients.uptodate.com/topic.asp?file=dialysis/15147 |başlık=UpToDate Dialysis in diabetic nephropathy |erişimtarihi=2007-12-07 |son=Mailloux |ilk=Lionel |tarih=2007-02-13 |yayımcı=UpToDate }}</ref>.
 
==Sınıflandırma==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Diyabet" sayfasından alınmıştır