Bayan Çor Kağan: Revizyonlar arasındaki fark

'''Bayan Çor Kağan''' (ayrıca '''Moyan Çor Kağan'''<ref>Rene Grousset, The Empire of The Steppes, 1970, p.567: From Chinese transcription Mo-yen-cho, Schlegel has postulated a Turkic name Moyun-chor; whereas, as Pelliot notes, the equivalent would more probably be Bayan-chor (Pelliot, "A propos des Comans," JA [1920], p. 153). The Uigur title of this prince is ''Tangrida qut bulmysh il etmish bilga qagan''. In the Orgötü valley, between the Orkhon and the Selenga, his tomb has been found, and on it an inscription still in ancient or "runic" Turkic.</ref>) ({{zh|t=藥羅葛磨延啜|p=Yàolúogě Mòyánchùo}}),<ref name="BY53">E.g., ''[[Bo Yang]] Edition of the [[Zizhi Tongjian]]'', vol. 53.</ref> 747 – 759 arasında [[Uygur Kağanlığı]]'nı yöneten kağan. Resmî olarak "Täŋridä Bolmiš İl İtmiš Bilgä Kaγan" yani "Tanrı Tarafından Ülke (İl) Etmiş Bilge Kağan" unvanını kullanmıştır . [[Tang Hanedanı]] tarafından kendisine '''Yingwuweiyuanpiqiejuo Han''' (英武威遠毗伽闕可汗) veya kısaca '''Yingwu Han''' (英武可汗) unvanı verilmiştir. Tahta geçmeden önceki kişisel adı Çabış Tigin'dir. Kendisinden sonra tahta oğlu [[Bögü Kağan|Bögü Tigin]] (759 – 779) çıkmıştır.

[[Karı Çor Tigin Yazıtı]]'na göre, Bayan Çor Kağan, [[Yaglakar uruğu]]ndandır. Yine bu yazıta bakıldığında Yaglakar uruğunun adını [[Bezgek Yaglakar Kağan]]'dan aldığı görülmektedir.<ref name="kari">{{Web kaynağı | yazar = Cengiz Alyılmaz | başlık = Karı Çor Tigin Yazıtı | url = http://www.tekedergisi.com/Makaleler/1928440944_1kar%c4%b1%20%c3%a7or%20aly%c4%b1lmaz.pdf |başlık=Karı Çorarşivengelli Tigin= evet Yazıtı| erişimtarihi = 1 Şubat 2017|arşivtarihi=26 Haziran 2020|arşivengelli=evet|arşivurl= https://web.archive.org/web/20200626141444/http://www.tekedergisi.com/Makaleler/1928440944_1kar%c4%b1%20%c3%a7or%20aly%c4%b1lmaz.pdf |ölüurlarşivtarihi=hayır 26 Haziran 2020 |yazar=Cengiz Alyılmazölüurl =hayır}}, s. 22.</ref> Babası [[Kutluk Bilge Kül Kağan]], eşiamcası İlbilgeKan HatunTutuk'durtur. Karı Çor Yazıtı'ndaki bilgiler değerlendirildiğinde, Bayan Çor Kağan'ın Kutlukkağan Bilgeolmadan Yabgu,önceki Bögüözel Kağan,adının Çabış Tigin ve Kan Tutuk olmak üzere dört oğlu olduğu anlaşılmaktadır.<ref name="kari"/>

Ekim 756'da, Bayan Çor Kağan, [[An Luşan İsyanı]] döneminde isyanın bastırılmasına yardım amacıyla Çin'e girmiştir. Bu askerî sefer sonunda İmparator Suzong ile yeni bir barış ve dostluk antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmaya göre, Bayan Çor'a Çinli prenses Ninguo verilirken; Çin imparatoruna da Uygurlu bir konçuy (prenses) verildi. Aralık 756'da Bayan Çor, kendisine bağlı 4.000 seçkin savaşçı ile birlikte Tang topraklarına girmiş ve isyancıları bastırmak için Çin imparatoruna destek vermiştir. Bu müdahale işe yaramış ve UygurlarınUygur Türklerinin desteğini alan imparator, 757'de Tang Hanedanlığı'nın başkenti [[Çangan]]'ı isyancılardan temizlemiş, başkentteki hakimiyetini yeniden sağlamıştır. İmparator bu yardımların karşılığı olarak, Uygurlara 10.000 top ipek hediye edilmiştir. İki devlet arasındaki anlaşmaya göre, 762'den sonra yıllık olarak Çin ve Uygurlar arasında ipek ve binek atı takası yapılmasına karar verilmiştir. Buna göre her at için Çin, Uygurlara 40 top ipek tazmin etmeyi taahhüt etmiştir. Bu durumda Çinliler, 10.000 top ipeğe karşı, yalnızca 500 adet at almışlardır. Bazı araştırmacılara göre bu durum, Çin'deki otoriterleşmeyi henüz sağlayamayan imparatorun Uygurlara, kendi hanedanlığını koruması için verdiği üstü kapalı bir haraçtır.