Genco Erkal: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k bkz. |
k düzeltme (hata bildir) |
||
19. satır:
'''Genco Erkal''' (d. 28 Mart 1938, [[İstanbul]]), Türk tiyatrocu ve sinema oyuncusudur.
1959 yılından başlayarak Türkiye'nin önemli özel tiyatro topluluklarında oyuncu ve yönetmen olarak çalıştı. 1969 yılında, bugün de sanat yönetmeni olduğu ve Türkiye'de [[politik tiyatro]]nun gelişiminde öncü rol üstlenen [[Dostlar Tiyatrosu]]'nu kurdu.<ref name="ozlem">{{Web kaynağı | soyadı1 = Özmen | ad1 = Özlem | başlık = Türkiye'de Politik Tiyatronun Gelişimi | url = http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/2006/20944.pdf | yayıncı = Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi Sayı 55: Cilt 1:, Yıl: 2015 | erişimtarihi = 21 Nisan 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180603092058/http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/2006/20944.pdf | arşivtarihi = 3 Haziran 2018}}</ref>
1965 yılında [[Nikolay Gogol]]'un ''[[Bir Delinin Hatıra Defteri (oyun)|Bir Delinin Hatıra Defteri]]'' adlı öyküsünü tiyatroya uyarlayıp Türkiye'de Batılı anlamda metne dayalı sahnelenen ilk [[tek kişilik oyun]] olarak sahneledi. Yıllar boyunca üç farklı yorumla sahnelediği bu eser, onunla özdeşleşti.<ref name="iha">{{Web kaynağı | başlık = Genco Erkal'dan muhteşem performans | url = https://www.iha.com.tr/haber-genco-erkaldan-muhtesem-performans-825024/ | yayıncı = İha.com.tr 28 Ocak 2021 | erişimtarihi = 21 Nisan 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200128112232/https://www.iha.com.tr/haber-genco-erkaldan-muhtesem-performans-825024/ | arşivtarihi = 28 Ocak 2020}}</ref> Erkal, tek kişilik oyunların ustası olarak tanındı.
26. satır:
==Yaşamı==
28 Mart 1938'de [[İstanbul]]'da doğdu. Babası deniz subayı Reşat Bey, annesi moda tasarımcısıı ve terzi Nebahat Erkal (Şerbetçi) idi.<ref name="zeynep">{{Web kaynağı | soyadı1 = Bilgehan | ad1 = Zeynep | başlık = Pinokyo’dan sıkılıp kendim oyun yazdım | url = https://www.hurriyet.com.tr/gundem/pinokyodan-sikilip-kendim-oyun-yazdim-41773585 | yayıncı = Hürriyet gazetesi, 28 Mart 2021 | erişimtarihi = 21 Nisan 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210328090142/https://www.hurriyet.com.tr/gundem/pinokyodan-sikilip-kendim-oyun-yazdim-41773585 | arşivtarihi = 28 Mart 2021}}</ref><ref>{{Web kaynağı | başlık = "Türkiyenin ne kadar değiştiğini gördüm..." | url = https://www.milliyet.com.tr/pazar/turkiyenin-ne-kadar-degistigini-gordum-304185 | yayıncı = Milliyet, 2 Mart 2003 | erişimtarihi = 21 Nisan 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210421145947/https://www.milliyet.com.tr/pazar/turkiyenin-ne-kadar-degistigini-gordum-304185 | arşivtarihi = 21 Nisan 2021}}</ref> Galatasaray Lisesi İlkokulu'nda yatılı okuduktan sonra orta öğrenimini [[Robert Kolej]]'de, yükseköğrenimini [[İstanbul Üniversitesi]]nin Psikoloji Bölümü'nde tamamladı.
Tiyatroya küçük yaştan itibaren ilgi duydu.<ref name="haberturk">{{Web kaynağı | başlık = Genco Erkal: Tiyatro başımın tacı | url = https://www.haberturk.com/genco-erkal-tiyatro-basimin-taci-1892808-magazin | yayıncı = Haberturk.com 27 Mart 2018 | erişimtarihi = 21 Nisan 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180327095810/https://www.haberturk.com/genco-erkal-tiyatro-basimin-taci-1892808-magazin | arşivtarihi = 27 Mart 2018}}</ref> Robert Kolej'deki öğrencilik günlerinde tiyatro ile yoğun olarak ilgilendi.
Profesyonel tiyatroya başlaması, [[Muhsin Ertuğrul]]'dan gelen teklifle oldu. İlk profesyonel oyunu [[Kenter Tiyatrosu]]'nda sahnelenen ''Çöl Faresi'' adlı oyundaki rolü idi. İlk profesyonel rejisi de Kenter Tiyatrosu'nda [[Ionesco]]'nun tek perdelik "''İskemleler''" ve "''Ders''" oyunlarına yaptığı reji oldu.<ref name=emrah/>
Oyunculuk yaşamına Kenter Tiyatrosu'ndan sonra [[Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu]]'nda ve Ankara'da askerlik yaparken temas ettiği [[Ankara Sanat Tiyatrosu]]'nda devam etti. 1963’te Arena Tiyatrosu’nda sahnelenen [[Aslan Asker Şvayk]] oyunundaki ''Şvayk'' rolü ile dönemin tek tiyatro ödülü İlhan İskender Ödülü'nü kazandı. Ardından Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu'nda [[Keşanlı Ali Destanı]]'nı yönetti.<ref name="bahar">{{Web kaynağı | soyadı1 = Çuhadar | ad1 = Bahar | başlık = Tiyatromuzun en güçlü maratoncusu: Genco Erkal | url = https://www.hurriyet.com.tr/kitap-sanat/tiyatromuzun-en-guclu-maratoncusu-genco-erkal-41379436 | yayıncı = Hürriyet gazetesi, 22 Kasım 2019 | erişimtarihi = 21 Nisan 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191201145131/https://www.hurriyet.com.tr/kitap-sanat/tiyatromuzun-en-guclu-maratoncusu-genco-erkal-41379436 | arşivtarihi = 1 Aralık 2019}}</ref>
[[Nikolay Gogol]]'un ''Bir Delinin Hatıra Defteri'' adlı öyküsünü tiyatroya uyarladı ve Türkiye'de oynanan ilk tek kişilik oyun olarak 1965 yılında Ankara Sanat Tiyatrosu'nda sahneledi. 1969, 1992 ve 2014'te farklı yorumla sahnelediği bu eser, onunla özdeşleşti. Ankara Tiyatrosu'nda [[Asaf Çiğiltepe]]'nin sahnelediği "''[[Arturo Ui'nin Önlenebilir Yükselişi]]''" oyunu ile [[Brecht]] tiyatrosu ile tanıştı.
On yıl değişik tiyatrolarda oyuncu ve yönetmen olarak çalıştıktan sonra 1969 yılında [[Mehmet Akan]], [[Şevket Altuğ]], Ferit Erkal, [[Arif Erkin Güzelbeyoğlu]] ve Nurten Tunç ile birlikte devrimci bir tiyatro topluluğu olan [[Dostlar Tiyatrosu]]'nu kurdu. Genç Oyuncular'ın devamı olarak kurulan Dostlar Tiyatrosu'nun ilk oyunu 15 Ekim 1969'da sahneye konan ''Ha Me Ka Ha Ha Pe'' idi. "''Durdurun Dünyayı İnecek Var''"'ın ardından 1970'te sahnelenen "''Rosenbergler Ölmemeliydi''" ekibin çıkış oyunu oldu.<ref name=bahar/> Bu oyunu "''[[Asiye Nasıl Kurtulur]]''" (1971), "''Havana Duruşması''" (1971) adlı belgesel oyun, [[Kafkas Tebeşir Dairesi]] uyarlaması "''Analık Davası''" (1971), "''Azizname'' (1973) ve "''Alpagut Olayı''" (1974) izledi.<ref name=bahar/> [[Turhan Selçuk]]'un [[Abdülcanbaz]] çizgi romanının, [[Nazım Hikmet]]'in ''Kerem Gibi ''şiirinin uyarlamalarını sahneye koydu.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Genco Erkal | url = http://www.dostlartiyatrosu.com/genco_erkal.html | yayıncı = http://www.dostlartiyatrosu.com | erişimtarihi = 1 Mayıs 2016 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150930022518/http://www.dostlartiyatrosu.com/genco_erkal.html | arşivtarihi = 30 Eylül 2015 | ölüurl = evet }}</ref> 1978 yılında Brecht'in oyunlarından uyarladığı "''Brecht Kabare''"'yi sahneledi. Dostlar Tiyatrosu'nun kadrosu salonsuzluk ve bütçe sorunları sebebiyle 1980'lerde dağıldı ve Dostlar, prodüksiyon tiyatrosu olarak oyunlar sahnelemeye devam etti.
43. satır:
Senfonik konserlerde [[Sergey Sergeviç Prokofyev|Prokofiev]]'in [[:en:Peter and the Wolf|Peter ile Kurt]], [[İgor Stravinski|Stravinski]]'nin [[:en:Histoire du soldat|Askerin Öyküsü]], [[Fazıl Say]]'ın [[Nâzım]] adlı yapıtlarını anlatıcı olarak seslendirdi.
Önemli uluslararası film festivallerinde gösterilen ve birçok ödül kazanan [[At (film)|At]], [[Faize Hücum]], [[Hakkâri'de Bir Mevsim]], [[Camdan Kalp (film)|Camdan Kalp]] ve uzun bir aradan sonra 2008 yılında çevrilen [[Pazar-Bir Ticaret Masalı (film)|Pazar-Bir Ticaret Masalı]], [[Çağan Irmak]]'ın senaryosunu yazdığı ve yönettiği, 2010 yılında vizyona giren [[Prensesin Uykusu]] filminde filmlerinin başrolünde oynadı. 1982 yılında [[At]] ve 1983 yılında [[Faize Hücum]] filmleri ile "en iyi erkek oyuncu" dalında [[Antalya Film Festivali]]'nde iki kez ''Altın Portakal''' aldı. [[Türkiye Radyo Televizyon Kurumu|TRT]] televizyonu için [[Haldun Taner]]'in ünlü müzikli oyunu [[Keşanlı Ali Destanı]]'nı yönetti ve oynadı.
2008 senesinde [[Sivas '93 (oyun)|Sivas'93]] isimli belgesel tiyatro oyununu yazdı ve yönetti. Oyuncuların birden fazla role girdiği bir epik tiyatro örneği
olan bu oyunda, 1993 yılında Sivas Madımak Oteli’nde çıkarılan bir yangın sonucu öldürülen otuz üç kişinin hikayesini konu edindi. Oyun, Türkiye ve Avrupa genelinde sahnelendi.
2009 senesinde, ABD'li tarihçi ve tiyatro yazarı [[Howard Zinn]] tarafından 1999 yılında yazılan [[:en:Marx in Soho|Marx in Soho]] adlı tek kişilik tiyatro oyununu güncelleyerek [[Marx'ın Dönüşü (oyun)|Marx'ın Dönüşü]] adıyla sahneledi.
Sanat yaşamı, Ayşe Yüksel tarafından "''Güneşin Sofrasında - Genco Erkal’ın Dostlar Tiyatrosu Serüveni''" (2020) adıyla kitaplaştırılmıştır.<ref name="emrah">{{Web kaynağı | soyadı1 = Kolukısa | ad1 = Emrah | başlık = Ayşegül Yüksel’den ‘Güneşin Sofrasında - Genco Erkal’ın Dostlar Tiyatrosu Serüveni’ | url = https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/aysegul-yukselden-gunesin-sofrasinda-genco-erkalin-dostlar-tiyatrosu-seruveni-1719188 | yayıncı = Cumhuriyet Kitap 7 Şubat 2020 | erişimtarihi = 21 Nisan 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200215164702/https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/aysegul-yukselden-gunesin-sofrasinda-genco-erkalin-dostlar-tiyatrosu-seruveni-1719188 | arşivtarihi = 15 Şubat 2020}}</ref>
| |||