Türk Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
91. satır:
İtalyanlar, Venizelos'un İzmir'i istediğini biliyordu. Bahar olayları, bu önseziyi doğruladı.<ref>Sforza, Makers of Modern Europe, s. 364-366.</ref> Mart ayının ilk günlerinde, Antalya'daki sivil kargaşanın durumu hakkında [[Sidney Sonnino|Sidney Sonnino'ya]] bilgi verildi. Bu, askerî bir müdahale için mükemmel bir bahane olurdu. Mart'ın 16'sında ise Konstantinopolis Ortodoks Patriği, Antalya'nın Ortodoks Yunan Devletine ilhakını talep etti. Ayrıca Antalya'nın Hristiyan mahallesi bir bombalamayla sarsıldı.<ref>Flussi, “La diplomazia delle cannoniere…,” s. 45. Grassi, Atatürk, s. 150 ve devamı.</ref>
 
Katolik İtalyanlar harekete geçerek 21 Mart’ta Antalya’yı işgâl etmek için İngilizlerden izin istediler. Ancak Lloyd George buna olumlu bir cevap vermedi. Fransız Başbakanı Clemenceau ise İtalya’nın bu isteğine ses çıkarmadı. Bunun üzerine İtalyanlar 23 Mart’ta bütün sorumluluğu üstlenerek resmî karâr aldılar ve 25 Mart’ta Antalya’yı işgâl ettiler.<ref>Budak, Misak-ı Milli’den Lozan’a. İstanbul: Küre Yayınları, 2014, s. 44</ref> İtalyanlar daha sonra 24-25 Nisan’da Konya’yı, 11 Mayıs’ta Bodrum’u, 12 Mayıs’ta Marmaris ve Fethiye’yi işgâl ettiler.<ref>Foreign Office Papers, 608/93-9071,609 (From Lord Curzon to Balfour, 02.05.1919.)</ref> Yunanistan da karşılık olarak Midilli, Sakız ve Sisam adalarına askerî birlikler gönderdi.<ref>Foreign Office Papers, 286/702,53220 (From Lord Curzon to R. Rodd, 05.04.1919)</ref> ABD başkanı [[Woodrow Wilson]]’a göre İtalya’nın savaş sonrası izlediği politika ile Arnavutluk ve [[Fiume Özgür Devleti|Fiume]] boyunca toprak istekleri kendisinin savaş sonrasında ortaya koymuş olduğu etnik ve stratejik prensiplere uygun değildi.<ref>Albrecht-Carrie, The present significance of the treaty of London of 1915, Political Science Quarterly, Vol.54, 1939, s. 370</ref> 23 Nisan 1919'da Wilson, İtalyanları açgözlü davranmakla suçladı. Bunun üzerine İtalya 24 Nisan’da görüşmelerden ayrıldı. İtalya’nın görüşmelerden ayrılması Yunanistan’ın ve Venizelos’un işini kolaylaştırmış ve Yunan yanlısı Lloyd George’a aradığı fırsatı sunmuştu. Lloyd George, İtalyanların Yunanlara karşı Türkleri cesaretlendirdiğini ve bölgedeki Türklerin Yunanlara zulmettiklerini, İtalyanların niyetlerinin Türkler ile Yunanlar arasında hadiseler çıkartarak asayişi sağlamak bahanesiyle İzmir’e asker çıkarmak olduğunu iddia etti.<ref>Akşin, 1986, s. 176-177 (Paris Barış Konferansı’nın Yunanlıları İzmir'e Çıkarma Kararı. Üçüncü askeri tarih semineri bildirileri)</ref> Bunu önlemek için de Yunanistan’ın Batı Anadolu’daki yurttaşlarını korumak niyetiyle İzmir’e asker çıkarmasını teklif etti. Bunun üzerine Clemenceau ve ABD Başkanı [[Woodrow Wilson]], Lloyd George’un Yunanistan’ın İzmir’e asker çıkarması teklifine onay verdi.<ref>Foreign Office Papers, 608/89/3, 9328 (Mr. Hankey's Mr. to Balfour, 07.05.1919)</ref> İngiliz askerî uzmanı Mareşal Henry Wilson, "Her şey çılgınca ve kötü" diye yazdı.<ref>Smith, s. 79; P. Mantoux, vol. 1, s. 495-96; vol. 2, s. 29-31, 36; Callwell, vol. 2, s. 192</ref> [[Arthur Balfour|James Balfour]] ise olan biteni gördüğünde büyük bir öfkeye kapıldı: "Orada oturan kafalarına göre kıtaları bölen, her şeye gücü yeten ve tamamen cahil üç adamım var." Lloyd George'a Türkiye'yi bölmenin ne kadar tehlikeli olacağını anlatan güçlü bir memorandum gönderdi. Türkiye'yi bölmenin, Hindistan da dahil olmak üzere Müslüman dünyayla “ebedi savaş” anlamına geldiği konusunda bir kez daha uyarmak için Londra'dan koşan [[Winston Churchill|Churchill]] ve Montagu da öyleydi.<ref>P. Mantoux, vol. 2, s. 55, 70; N. Nicolson, s. 84; British Library, Balfour Papers, Add. MS 49752, vol. 2, “The Problem of Italy and Turkey in Anatolia,” 16.5.19.</ref>
 
Lloyd George, Paris'e gelen İngiliz kabinesinin dehşete düşmüş üyeleriyle görüştükten sonra, Anadolu'da Fransız yerine Amerikan kontrolü önerdi. Bu, İstanbul işgâl kumandasını yoğun tartışmalardan sonra İngilizlere vermeye razı olan Clemenceau'yu iyice çileden çıkardı. Clemenceau, Türkiye ile en çok ekonomik ve kültürel ilişkilere Fransızların sahip olduğunu savundu ve şiddetli kavgaya tutuştular. Osmanlı borçlarının %60'ı sadece Fransa'ya aitti. Fransızlar ile İngilizler arasında kutuplaşma ortaya çıktı. Suriye konusunda da Lloyd George'a zaten kızgındı. [*İngilizler, sonradan, Fransa'ya bırakılması karârlaştırılan Suriye'de bir bağımsız Suriye devleti kurulması fikri ortaya atmışlardı.]<ref>P. Mantoux, vol. 2 s. 133-34; Roskill, vol. 2, s. 91; Churchill College, Hankey diary, 21.5.19; Andrew and Kanya-Forstner, s. 197; Steed, vol. 2, s. 330</ref> Fransa ve İtalya, İngilizlerin Türkiye konusundaki üstünlüğünü belirtme konusundaki kesin karârını hiç memnuniyetle karşılamamıştı.<ref>Sachar, The emergence ofthe Middle East, s. 246.