Medler: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Mind is Supreme1 tarafından yapılan 25507945 sayılı değişiklik geri alınıyor. Etiket: Geri al |
Mind is Supreme1 tarafından yapılan 25507872 sayılı değişiklik geri alınıyor.itiraz olmasına rağmen ekleme yapılmış Etiket: Geri al |
||
112. satır:
=== Tarihçe ===
MÖ
Medlerin Bölgeye tam olarak hakim olması, Kral [[Siyaksares]] döneminde olmuştur, Siyaksares çeşitli Med aşiretleri ile ittifak yapmış, Karmaşık savaşan orduyu, düzene sokmuş ve bir fetih hareketine başlamıştır, Siyaksares Medlerin ve Babası Diyakes'in en büyük arzusu olan [[Asur]]'u yıkmayı istiyordu. Çünkü [[Asurlular|Asur devleti]] Med halkına eziyet etmişti, MÖ 612 yılında Medler [[Ninova]]'yı kuşatmış ve Asur İmparatorluğu'nu yıkmıştır. Bin yıllık Asur hegemonyası biterek Mezopotamya'da bir devir kapanmıştı<ref>{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20181005152851/http://www.iranicaonline.org/articles/media|başlık=MEDIA – Encyclopaedia Iranica|erişimtarihi=11 Nisan 2021|tarih=5 Ekim 2018|çalışma=web.archive.org}}</ref>
Kral Siyaksares, fetihlere devam ederek [[Mezopotamya]], [[Anadolu]], [[Kafkasya]] ve [[İran]] coğrafyasına egemen olmuştu, Tarihçi '''Herodot'''<nowiki/>'un aktardıklarına göre Medler, eski dönemlerde diğer halklar tarafından [[Aryan]]<nowiki/>lar olarak adlandırılmıştır.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Herodotus, The Histories. 7.62.1. "The Medes in the army were equipped like the Persians; indeed, that fashion of armor is Median, not Persian. Their commander was Tigranes, an Achaemenid. The Medes were formerly called by everyone Arians, but when the Colchian woman Medea came from Athens to the Arians they changed their name, like the Persians. This is the Medes' own account of themselves".}}</ref>
Medler yine kendileriyle aynı dönemde var olmuş,[[Lidyalılar]] ve [[Babil]]lerle rekabet edip savaşmışlardır. Lidya'yı fethetmek için yola çıkan Siyaksares komutasındaki Med ve [[II.Alyattes]] komutasında Lidya ordusu [[Kızılırmak]] dolaylarında karşı karşıya geldi savaş büyük bir şiddetle devam ederken tarih '''28 Mayıs M.Ö 585'<nowiki/>''i gösteriyordu, Yunan filozof
Medler, [[İskitler|İskit]] akınları ile karşı karşıya kalmıştır. İskitler tüm Asya'yı istila etmiş, Medler için büyük tehlike arz etmişlerdir. Ancak bir gece Med Kralı Siyaksares,
[[Herodot]] tarafından bildirilen Medler ile ilgili hes, MÖ 7. yüzyılın başında bir imparatorluk oluşturacak güçlü bir halk imajını bırakmıştır. Hakim oldukları topraklarda hükümdarlıkları MÖ 550 yılına kadar sürmüştür. Son Med kralı Astyages, [[Pers İmparatorluğu|Pers]] Kralı II. Kiros'a karşı yenik düşmesinden sonra, Med İmparatorluğu önemli bir eyalet haline gelmiştir ve art arda egemen olan imparatorluklar tarafından [[Satraplık]] şeklinde yönetilmiştir.
138. satır:
==Medler ve Kürtler==
{{Ana|Kürtlerin kökeni}}
Medlerin,
Nitekim
[[Orta Çağ]]'da bazı tarihçiler [[Kürtler]]e, Med demiş Kürtlerle yapmış oldukları savaşları, Med işgali olarak yorumlamışlardır.<ref name="C. Köhler 2014 p. 225"/><ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Kapoïan-Kouymjian, Angèle (1988). L'Egypte vue par des Arméniens (XIe-XVIIe siècles) (Fransızca). Editions de la Fondation Singer-Polignac. ISBN 978-2-900927-21-2}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.iq/books?id=EGYqAAAAYAAJ&pg=PA310&dq=Mik%CA%BBayel+Ch%CA%BBamch%CA%BByants%CA%BB+kurds&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi_kciX5sDuAhUJh1wKHdxdBfMQ6AEwAHoECAEQAg#v=onepage&q=Mik%CA%BBayel%20Ch%CA%BBamch%CA%BByants%CA%BB%20kurds&f=false|başlık=Chʻamchʻyantsʻ, Mikʻayel (1827). History of Armenia, by Father Michael Chamich: From B. C. 2247 to the Year of Christ 1780, Or 1229 of the Armenian Era, Tr. from the Original Armenian, by Johannes Avdall (İngilizce). Printed at Bishop's college Press, by H. Townsend. s. 310.}}</ref> [[Medce|Med Dili]] tıpkı [[Kürt dilleri|Kürtçe]] gibi [[Batı İran dilleri|Batı İran Dilleri]] sınıfına girer, 15. yüzyılda 7 dilde yazılmış kutsal bir metinde [[Medce]] de yer almaktadır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=http://farsibg.com/library/languageofmedians.pdf|başlık=MacKenzie, David Neil (1959). The Language of the Medians (PDF). University of London}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Russell, James R. (2004). Armenian and Iranian Studies (İngilizce). Department of Near Eastern Languages and Civilizations, Harvard University. s. 594. ISBN 978-0-935411-19-5.}}</ref> H.W. Bailey, Henning, Shanidze ve [[David Neil MacKenzie]] gibi bazı bilim adamları metni incelemiş ve metnin [[Kürt dilleri|Kürtçe]] olduğunu iddia etmişlerdir.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Russell, James R. (2004). Armenian and Iranian Studies (İngilizce). Department of Near Eastern Languages and Civilizations, Harvard University. s. 594. ISBN 978-0-935411-19-5}}</ref>▼
18. ve 19. yüzyıllarda birçok tarihçi ve seyyah; kitaplarında, Kürtlerle Medlerin aynı halk olduğunu iddia etmişlerdir.
▲[[Orta Çağ]]'da bazı tarihçiler [[Kürtler]]e, Med demiş Kürtlerle yapmış oldukları savaşları, Med işgali olarak yorumlamışlardır.<ref name="C. Köhler 2014 p. 225"/><ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Kapoïan-Kouymjian, Angèle (1988). L'Egypte vue par des Arméniens (XIe-XVIIe siècles) (Fransızca). Editions de la Fondation Singer-Polignac. ISBN 978-2-900927-21-2}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.iq/books?id=EGYqAAAAYAAJ&pg=PA310&dq=Mik%CA%BBayel+Ch%CA%BBamch%CA%BByants%CA%BB+kurds&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi_kciX5sDuAhUJh1wKHdxdBfMQ6AEwAHoECAEQAg#v=onepage&q=Mik%CA%BBayel%20Ch%CA%BBamch%CA%BByants%CA%BB%20kurds&f=false|başlık=Chʻamchʻyantsʻ, Mikʻayel (1827). History of Armenia, by Father Michael Chamich: From B. C. 2247 to the Year of Christ 1780, Or 1229 of the Armenian Era, Tr. from the Original Armenian, by Johannes Avdall (İngilizce). Printed at Bishop's college Press, by H. Townsend. s. 310.}}</ref> [[Medce|Med Dili]] tıpkı [[Kürt dilleri|Kürtçe]] gibi [[Batı İran dilleri|Batı İran Dilleri]] sınıfına girer, 15. yüzyılda 7 dilde yazılmış kutsal bir metinde [[Medce]] de yer almaktadır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=http://farsibg.com/library/languageofmedians.pdf|başlık=MacKenzie, David Neil (1959). The Language of the Medians (PDF). University of London}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Russell, James R. (2004). Armenian and Iranian Studies (İngilizce). Department of Near Eastern Languages and Civilizations, Harvard University. s. 594. ISBN 978-0-935411-19-5.}}</ref> H.W. Bailey, Henning, Shanidze ve [[David Neil MacKenzie]] gibi bazı bilim adamları metni incelemiş ve metnin [[Kürt dilleri|Kürtçe]] olduğunu iddia etmişlerdir.
Rus tarihçi ve dilbilimci [[Vladimir Minorski]], şu anda Kürtlerin çoğunluk oluşturduğu topraklarda yaşamış olan Medlerin modern Kürtlerin ataları olabileceğini öne sürdü. MÖ 8. yüzyılda bölgeyi işgal eden Medlerin dilsel olarak Kürtlere benzediğini de belirtir. Bu görüş, yirminci yüzyılda birçok Kürt milliyetçisi tarafından kabul edildi. Ancak Hollandalı bir bilim adamı olan [[Martin van Bruinessen]], Medleri Kürtlerin atası olarak gören görüşlere karşı
Bazı dilbilimsel araştırmalar, daha önce ileri sürülen Kürtlerin Medlerin torunları olduğu görüşüne meydan okudu.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=cxr_vqpwVUkC&q=%22kurds+are+descendants%22&pg=PA61|başlık=Turkey Foreign Policy and Government Guide|tarih=April 2003|isbn=9780739762820}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=EzzYk_gzpJ0C&q=%22kurds+are+descendants%22&pg=PA59|başlık=Turkey|isbn=9781419191268|soyadı1=Division|ad1=Federal Research|yıl=2004}}</ref> İran Araştırmaları profesörü [[:en:Gernot Ludwig Windfuhr|Gernot Windfuhr]], Kürt dillerini [[Medce]]nin alt katmanları olarak temellendirmiş
▲18. ve 19. yüzyıllarda birçok tarihçi ve seyyah; kitaplarında, Kürtlerle Medlerin aynı halk olduğunu iddia etmişlerdir.19.Yüzyılda yaşayan Tarihçi Henry Smith Williams, şöyle demiştir; Medler, [[Asur]] ülkesinin doğusundan [[Hazar Denizi]]'ne kadar uzanan alanda yaşayan Kürt Aşiretleriydi, dil olarak [[Hint-Avrupa]] dili konuşuyorlardı ve [[Aryan]] kökenliydiler.Medleri başta [[Kürtler]] olmak üzere tüm İranilerin atası olarak ele alan görüşler de bulunmaktadır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.iq/books?id=SzeDDwAAQBAJ&pg=PT302&dq=Fray+Sebastien+Manrique+curds+medes&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiDhfSJjMTuAhV8AxAIHXTnBeUQ6AEwAHoECAMQAg#v=onepage&q=Fray%20Sebastien%20Manrique%20curds%20medes&f=false|başlık=Travels of Fray Sebastien Manrique 1629-1643: A Translation of the Itinerario de las Missiones Orientales. Volume II: China, India etc.|tarih=28 Temmuz 2010|dil=İngilizce|yayıncı=Routledge|ad=H.|soyadı=Hosten|isbn=978-0-429-58111-3}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.iq/books?id=FxZfAAAAcAAJ&pg=PA78&dq=therefore+,+been+rightly+imagined+,+that+the+great+mass+of+the+Kurds+are+descended+from+the+Medes&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjcipnqxcTuAhXSiFwKHW1RAYcQ6AEwA3oECAEQAg#v=onepage&q=therefore%20,%20been%20rightly%20imagined%20,%20that%20the%20great%20mass%20of%20the%20Kurds%20are%20descended%20from%20the%20Medes&f=false|başlık=The History of Wartan, and of the Battle of the Armenians: Containing an Account of the Religious Wars Betwen the Persians and Armenians. Transl. from the Armenian by C. F. Neumann|tarih=1830|dil=İngilizce|sayfa=78|yayıncı=J. Murray|ad=Elisaeus episcopus|soyadı=Arnaduniensis}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.iq/books?id=NVrni7ZSkowC&printsec=frontcover&dq=Henri+Mathieu,+La+Turquie+et+ses+diff%C3%A9rents+peuples,+Volume+2&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjzueeWv8TuAhUBt4sKHUYVDTUQ6AEwAHoECAMQAg#v=onepage&q=Henri%20Mathieu,%20La%20Turquie%20et%20ses%20diff%C3%A9rents%20peuples,%20Volume%202&f=false|başlık=La Turquie et ses différents peuples|tarih=1857|dil=fr|sayfa=153|yayıncı=E. Dentu|ad=H.|soyadı=Mathieu}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Smith Williams, Henry. The Historians' History of the World, 1907, V.2 – P. 584.}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Daryaee, Touraj (2012-02-16). The Oxford Handbook of Iranian History (İngilizce). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-020882-0.}}</ref>
▲Hollandalı bir bilim adamı olan [[Martin van Bruinessen]], Medleri Kürtlerin atası olarak gören görüşlere karşı çıkmış ve Bazı Kürt entelektüeller, halklarının Medler soyundan geldiğini iddia etseler de, Medlerin siyasi egemenliği ile Kürtlerin ilk doğrulanması arasındaki önemli boşlukta böyle bir bağlantıya izin verecek hiçbir kanıt olmadığını iddia etmiştir. <ref name="Ozoglu25">Hakan Özoğlu, ''Kurdish notables and the Ottoman state: Evolving Identities, Competing Loyalties, and Shifting Boundaries'', SUNY Press, 2004, [https://books.google.com/books?id=CttLWEaTrJUC&pg=PA25&dq=%22many+Kurdish+nationalists+in+the+twentieth+century%22&hl=en&ei=0TQ_TpexHKWImQXU-dSSCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCgQ6AEwAA#v=onepage&q=%22many%20Kurdish%20nationalists%20in%20the%20twentieth%20century%22&f=false p. 25.]</ref>
▲İran Araştırmaları profesörü [[:en:Gernot Ludwig Windfuhr|Gernot Windfuhr]], Kürt dillerini [[Medce]]nin alt katmanları olarak temellendirmiş ve şu anda Kürtçe konuşanların çoğu muhtemelen Med lehçesini konuşanların torunlarıdır demiştir.Ayrıca Kürtçe'nin daha çok [[Partça]] diline benzediğini söylemiştir.<ref>Windfuhr, Gernot (1975), "Isoglosses: A Sketch on Persians and Parthians, Kurds and Medes", Monumentum H.S. Nyberg II (Acta Iranica-5), Leiden: 457–471</ref> Kürtçe konusunda bir otorite olan [[David Neil MacKenzie]], Kürtçenin [[Farsça]]ya yakın olduğunu söyleyerek, Kürtçenin Farsçadan farklılığı nedeniyle Kuzeybatı İran dili olarak görülmesi gerektiğini savunan "geleneksel" görüşü sorgulamıştır.<ref name="Paul">{{Ansiklopedi kaynağı |soyadı=Paul |ad=Ludwig |başlık= KURDISH LANGUAGE i. HISTORY OF THE KURDISH LANGUAGE |ansiklopedi=Encyclopædia Iranica |erişimtarihi=31 Ekim 2016|url=http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-language-i}}</ref>
[[Kaliforniya Üniversitesi|California Üniversitesi]]'nde tarih profesörlüğü yapmış Wadie Jwaideh: "''Kürt halkının tanınmış atalarından biri olan Med İmparatorluğu, Kürtler tarafından kurulduğu söylenebilecek harika nasyonal olan, tek devletti''"<ref>Kürt Ulusal Hareketi: Kökenleri ve Gelişimi”. Sayfa: XV. Syracuse University Press. İlk baskı, 2006.[https://books.google.com.tr/books?id=FCbspX-dGPYC&pg=PR15&dq=%22The+empire+of+the+Medes,+one+of+the+reputed+ancestors+of+the+Kurdish+people,+was+the+only+great+national+state+that+may+be+said+to+have+been+established+by+the+Kurds%22&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwjKlfmk1uPrAhXOk4sKHeqpAkgQ6AEwAHoECAAQAQ#v=onepage&q=%22The%20empire%20of%20the%20Medes%2C%20one%20of%20the%20reputed%20ancestors%20of%20the%20Kurdish%20people%2C%20was%20the%20only%20great%20national%20state%20that%20may%20be%20said%20to%20have%20been%20established%20by%20the%20Kurds%22&f=false]</ref>
== Kutsal Kitaplar'da Medler ==
|