Vikipedi

Medler: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Nushirevan11 (mesaj | katkılar)
Devriyeler
32.356 değişiklik
Mind is Supreme1 tarafından yapılan 25526083 sayılı değişiklik geri alınıyor.
Etiket: Geri al
Nushirevan11 (mesaj | katkılar)
Devriyeler
32.356 değişiklik
Khutuck Bot tarafından yapılan 25510335 sayılı değişiklik geri alınıyor.
Etiket: Geri al
126. satır:
Son Med kralı Astyages,Kızının oğlu olan [[Ahameniş İmparatorluğu|Ahameniş]] Kralı II. Kiros'a karşı yenik düşmesinden sonra,siyasal otorite ilk defa Güneybatı İran’da yoğunlaşan Ahameniş aristokrasisinin,eline geçer ve kısa bir süre sonra MÖ 550’li yıllarda güçlü ve merkezi [[Ahameniş İmparatorluğu|Ahameniş]] imparatorluğunun kuruluşuyla Medler yıkılır.Med İmparatorluğu önemli bir eyalet haline gelmiştir ve art arda egemen olan imparatorluklar tarafından [[Satraplık]] şeklinde yönetilmiştir.
 
Sonraki süreçte bölgeyi ele geçiren [[İskender|Büyük İskender]], yerel bir liderin kızıyla evlenmiş ve bölgeyi Atropat adındaki Kayınpederinin yönetimine bırakmıştır, Medya bölgesine kendi ismini veren Atropat,[[Seleukos İmparatorluğu]] döneminde isyan başlatmış ve [[Atropatena|Medya Atropatena]]'yı bağımsız bir krallık yapmıştır<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=SYQoAAAAYAAJ&pg=PA228&hl=tr|başlık=A Smaller Ancient History of the East: From the Earliest Times to the Conquest by Alexander the Great : Including Egypt, Assyria, Babylonia, Media, Persia, Asia Minor, and Phoenicia|tarih=1872|dil=İngilizceen|sayfalar=228|yayıncı=Harper|ad=Philip|soyadı=Smith}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=MWiMV6llZesC&pg=PA69&hl=tr|başlık=Handbuch der Orientalistik: Der Nahe und der Mittlere Osten|tarih=1991|dil=İngilizceen|sayfalar=69-70|yayıncı=BRILL|isbn=978-90-04-09271-6}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=R2dwFYio3g4C&pg=PA16&hl=tr|başlık=A Historical Atlas of Azerbaijan|tarih=15 Aralık 2003-12-15|dil=İngilizceen|sayfalar=16|yayıncı=The Rosen Publishing Group, Inc|ad=Sherri|soyadı=Liberman|isbn=978-0-8239-4497-2}}</ref>
 
Bir kaç yüzyıl bölgeyi yöneten krallık, [[I. Erdeşîr]] döneminde [[Sasani İmparatorluğu|Sasanilerin]] kontrolüne geçmiştir.I. Erdeşîr' in hayatını anlatan kar-name'de bu olaydan şöyle bahsedilmektedir;
 
'Daha sonra Zavul'un birçok askerini ve kahramanını toplayan,Erdeşir [[Kürtler|Kürt Med]] Kralı Mâdîg'e karşı savaşmaya başladı<ref>{{Kitap kaynağı|url=http://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.502842|başlık=The Shahnama Of Firdausi Vol.6|tarih=1912|dil=Unknown|soyadı=Firdausi}}</ref>Tebari'ye göre, Madig [[Atropatena]] ile [[Doğu Kürdistan|Doğu Kürdistan']]<nowiki/>a hakimdi<ref>{{Web kaynağı|url=https://referenceworks.brillonline.com/browse/tarikh-al-rusul-wa-l-muluk|başlık=Taʾrīkh al-rusul wa-l-mulūk — Brill|erişimtarihi=23 Mayıs 2021-05-23|çalışma=referenceworks.brillonline.com}}</ref>ilk çarpışma oldukça kanlı geçmişti [[Firdevsî|Firdevsi]]' nin [[Şehname|Şehnamesinde]] bu savaş şöyle anlatılır; Ölümsüz bir ordu götürdü Çekti kılıcını Kürtlere karşı,Biraz zora gelince Erdeşir; Anladı ki ölümsüz olan Kürtler, o değil İşi zorlaştı savaş meydanında, Ülkedeki bütün Kürtler bir oldu Ama [[Persler|Pers]] orusu da otuz kat fazla Gün gece oluncaya kadar,savaştılar ama, yenildi Pers ordusu, [[Kürtler|Kürt]] ordusuna'<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.502842/page/n219/mode/2up?q=Kurd|başlık=Shahnama, Volume 6, Chapters s 219, 220,193, 203, 230}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Theodor Noldeke. Geschichte des Artachsir i Papakan aus dem Pehlewi uebersetzt (Almanca). ss. 48-49. Askari, Nasrin (2016). The medieval reception of the Shahnama as a mirror for princes. Leiden. s. 114. ISBN 978-90-04-30791-9}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://doi.org/10.1163/9789004307919|başlık=The medieval reception of the Shahnama as a mirror for princes|tarih=2016|dil=İngilizceEnglish|sayfa=219|ad=Nasrin|soyadı=Askari|isbn=978-90-04-30791-9|oclc=946967827}}</ref>
 
İlk karşılaşmada yenilen Erdeşir, gece ne su ne de yiyecek içeren bir çölden geçti, bu yüzden bütün birlikleri ve atlarıyla birlikte açlık ve susuzluk içinde kaldı,Erdeşir geceyi bir köyde geçirdi ve tüm süvarilerini toplaması başkente bir kişi gönderdi.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.avesta.org/pahlavi/karname.htm|başlık=Pahlavi Texts: Kârnâmag î Ardashîr î Babagân ('Book of the Deeds of Ardashir Babakan') bölüm 5|erişimtarihi=23 Mayıs 2021-05-23|çalışma=www.avesta.org}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=http://archive.org/details/karnamagiardashiribabagan|başlık=Kârnâmag Î Ardashîr Î Babagân 1-5 bölüm|soyadı=İçerik oluşturucu}}</ref>
 
Kral Madig ordusu ile şöyle övündü: "Artık, yenilgisinden dolayı [[Fars Eyaleti|Pars']]<nowiki/>a döndüğü için, Erdeşir'den korkulmamalıdır.Bu arada dört bin kişilik bir ordu hazırlayan Erdeşir, onlara (yani [[Kürtler|Kürtlere]]) koştu ve onları bir gece saldırısıyla gafil avladı,Bin Kürt öldürdü diğerlerini yaraladı ve esir aldı; ve (hapsedilen) Kürtleri oğulları, kardeşleri, çocukları, bol serveti ve mallarıyla birlikte Pars'a gönderdi,böylece [[Atropatena]]'ya hakim oldu.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.avesta.org/pahlavi/karname.htm|başlık=Pahlavi Texts: Kârnâmag î Ardashîr î Babagân ('Book of the Deeds of Ardashir Babakan') bölüm 5|erişimtarihi=2021-05-23 Mayıs 2021|çalışma=www.avesta.org}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=http://archive.org/details/GeschichteDesArtachsirIPapakanAusDemPehlewiUebersetzt|başlık=Geschichte des Artachsir i Papakan aus dem Pehlewi uebersetzt|dil=AlmancaGerman|soyadı=Theodor Noldeke}}</ref>
 
=== Med Dili ===
148. satır:
'<nowiki/>''Pakej Xode,Pakej Zexm
Pakej bêmırın,ki hātī xāčē
Jı bo me,Rahmet le me''<nowiki/>' ([[Türkçe]];Ulu Tanrı, ulu güçlü, ulu ölümsüz,haça gerildin bizim için, rahmet et bize.)<ref>Sayfa 27 {{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.academia.edu/7065835/Kadim_K%C3%BCrt%C3%A7enin_izinde_Tevat%C3%BCr_ve_temell%C3%BCk_k%C4%B1skac%C4%B1nda_K%C3%BCrt_k%C3%BClt%C3%BCr_tarih%C3%A7ili%C4%9Fi|başlık=Kadim Kürtçenin izinde: Tevatür ve temellük kıskacında Kürt kültür tarihçiliği|dil=İngilizceen|çalışma=Kürt Tarihi|ad=Ergin|soyadı=Opengin}}</ref>
 
== Herodot'un Altı Med kabilesi ==
163. satır:
Nitekim [[Orta Çağ]] dönem kaynaklarında (Hicri-5.Yy)'da yaşamış olan Ermeni tarihçi Heyton (Hethum) şöyle der: ”''Sonunda Araplar Mısır’ın yönetimini kaybettiler; ve Medle''r; “Ki onlara Kürtler deniliyordu.” ''Mısır’a egemen oldular''.”<ref name="C. Köhler 2014 p. 225">{{Kitap kaynağı|başlık=C. Köhler (2014). Hayton - La Flor des estoires de la terre d’Orient (in French). p. 225. Après perdirent les Sarazins la seignorie " , e les Mediens , qui sont dis Cordins , occuperent la seignorie d'Egipte.}}</ref>
 
Ayrıca Heyton, [[Fransızca]] ve [[Latince]] yazdığı ''"Flos Historiarum Terre Orientis''<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.1163/15700674-12342192|başlık=Armenia and Armenians In Het‘um’s Flos Historiarum Terre Orientis|tarih=2 Temmuz 2015-07-02|sayı=2-3|sayfalar=214-231214–231|çalışma=Medieval Encounters|cilt=21|ad=Marco|soyadı=Bais|issn=1380-7854|doi=10.1163/15700674-12342192}}</ref>''/Doğu Tarihinin Çiçeği"'' isimli eserinin ''<nowiki/>'Med Krallığı'<nowiki/>'' bahsinde, kendi döneminde Med'lerin ''<nowiki/>'[[Kürtler|Kürdler]]'<nowiki/>'' olarak da adlandırıldıklarını söylemiştir.Daha sonra Medlerin iki önemli merkez şehri ''<nowiki/>'Soraket ([[Şiraz]])''' ve ''<nowiki/>'[[Hewraman|Hewreman]]/[[Kirmanşah (şehir)|Kirmanşah'<nowiki/>]]''[[Kirmanşah (şehir)|a]] işaret etmiştir.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=C. Köhler (2014). Hayton - La Flor des estoires de la terre d’Orient (in French).|sayfalar=220-230}}</ref>
 
[[Orta Çağ]]'da bazı tarihçiler [[Kürtler]]e, Med demiş Kürtlerle yapmış oldukları savaşları, Med işgali olarak yorumlamışlardır.<ref name="C. Köhler 2014 p. 225"/><ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Kapoïan-Kouymjian, Angèle (1988). L'Egypte vue par des Arméniens (XIe-XVIIe siècles) (Fransızca). Editions de la Fondation Singer-Polignac. ISBN 978-2-900927-21-2}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.iq/books?id=EGYqAAAAYAAJ&pg=PA310&dq=Mik%CA%BBayel+Ch%CA%BBamch%CA%BByants%CA%BB+kurds&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi_kciX5sDuAhUJh1wKHdxdBfMQ6AEwAHoECAEQAg#v=onepage&q=Mik%CA%BBayel%20Ch%CA%BBamch%CA%BByants%CA%BB%20kurds&f=false|başlık=Chʻamchʻyantsʻ, Mikʻayel (1827). History of Armenia, by Father Michael Chamich: From B. C. 2247 to the Year of Christ 1780, Or 1229 of the Armenian Era, Tr. from the Original Armenian, by Johannes Avdall (İngilizce). Printed at Bishop's college Press, by H. Townsend. s. 310.}}</ref> [[Medce|Med Dili]] tıpkı [[Kürt dilleri|Kürtçe]] gibi [[Batı İran dilleri|Batı İran Dilleri]] sınıfına girer, 15. yüzyılda 7 dilde yazılmış kutsal bir metinde [[Medce]] de yer almaktadır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=http://farsibg.com/library/languageofmedians.pdf|başlık=MacKenzie, David Neil (1959). The Language of the Medians (PDF). University of London}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Russell, James R. (2004). Armenian and Iranian Studies (İngilizce). Department of Near Eastern Languages and Civilizations, Harvard University. s. 594. ISBN 978-0-935411-19-5.}}</ref> H.W. Bailey, Henning, Shanidze ve [[David Neil MacKenzie]] gibi bazı bilim adamları metni incelemiş ve metnin [[Kürt dilleri|Kürtçe]] olduğunu iddia etmişlerdir.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Russell, James R. (2004). Armenian and Iranian Studies (İngilizce). Department of Near Eastern Languages and Civilizations, Harvard University. s. 594. ISBN 978-0-935411-19-5}}</ref>
179. satır:
[[Kaliforniya Üniversitesi|California Üniversitesi]]'nde tarih profesörlüğü yapmış Wadie Jwaideh: "''Kürt halkının tanınmış atalarından biri olan Med İmparatorluğu, Kürtler tarafından kurulduğu söylenebilecek harika nasyonal olan, tek devletti''"<ref>Kürt Ulusal Hareketi: Kökenleri ve Gelişimi”. Sayfa: XV. Syracuse University Press. İlk baskı, 2006.[https://books.google.com.tr/books?id=FCbspX-dGPYC&pg=PR15&dq=%22The+empire+of+the+Medes,+one+of+the+reputed+ancestors+of+the+Kurdish+people,+was+the+only+great+national+state+that+may+be+said+to+have+been+established+by+the+Kurds%22&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwjKlfmk1uPrAhXOk4sKHeqpAkgQ6AEwAHoECAAQAQ#v=onepage&q=%22The%20empire%20of%20the%20Medes%2C%20one%20of%20the%20reputed%20ancestors%20of%20the%20Kurdish%20people%2C%20was%20the%20only%20great%20national%20state%20that%20may%20be%20said%20to%20have%20been%20established%20by%20the%20Kurds%22&f=false]</ref>
 
Medler ve [[Kürtler]] arasındaki bağ Kürtlerin Milli duygularına'da yansımıştır örneğin,[[Kürdistan Bölgesel Yönetimi]]'nin,Milli Marşı olan [[Ey Reqîb|Ey Reqib']]<nowiki/>te,Medler ile ilgili şu bölüm yer almaktadır;Biz ki Medyanın ve Keyhusrevin yiğitleriyiz. ([[Kürt dilleri|Kürtçe]];Em xortên Mîdya û Keyxusrewîn)<ref>{{Web kaynağı|url=https://lyricstranslate.com/tr/ey-req%C3%AEb-ey-d%C3%BC%C5%9Fman.html|başlık=Kurdish Folk - Ey Reqîb şarkı sözleri + Türkçe çevirisi|erişimtarihi=22 Mayıs 2021-05-22|dil=Türkçetr|çalışma=lyricstranslate.com}}</ref>
 
== Kutsal Kitaplar'da Medler ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Medler" sayfasından alınmıştır