Serbest Cumhuriyet Fırkası: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k 176.234.10.29 (mesaj) tarafından yapılan değişiklikler geri döndürülerek, Aybeg tarafından değiştirilmiş son sürüm geri getirildi. Etiket: Geri döndürme |
Değişiklik özeti yok Etiketler: Geri alındı Görsel Düzenleyici |
||
15. satır:
| colorcode = #1E90FF
}}
'''Serbest Cumhuriyet Fırkası''', Cumhuriyet döneminde kurulan ve çok partili siyasal yaşama geçiş yolunda ikinci deneme olan siyasi partidir. [[Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası]] 3 Haziran 1925’te kapatılmasından sonra 1930’a gelinceye kadar ülkede yeni bir parti kurulmadı. 1929’da Amerika’da başlayıp kısa sürede tüm dünyayı etkileyen [[Büyük Buhran]] Türkiye’yi de etkiledi. Ekonomi tarıma dayalı olduğu için en çok çiftçiler etkilendi. Tarım ürünlerinin fiyatları büyük bir düşüş yaşadı. Atatürk yaptığı yurt gezilerinde bunu açıkça gördü. Halk hükümeti eleştiriyor fakat sesini duyuramıyordu. Hükümetin alternatifi olmadığı için eleştiriler istenildiği gibi konuşulamıyordu.
Hükümet Başkanlığı ve Meclis Başkanı görevlerinde bulunmuş olan ve o dönem Paris’te Büyükelçilik görevini sürdüren [[Fethi Okyar|Ali Fethi Okyar]], Temmuz 1930’da İstanbul’a gelmişti. Mustafa Kemal Meclisin tatile girmesinden yararlanarak Temmuz’da Yalova’ya giderek Mustafa Kemal Paşa’yı ziyaret etmek istedi. Atatürk bu isteği olumlu karşıladı. Görüşmelerde Atatürk, [[Fethi Okyar|Ali Fethi Okyar]]'a bir siyasi parti kurmasını önerdi. Öneriyi kabul eden [[Fethi Okyar|Ali Fethi Okyar]] vakit geçirmeden parti kurma hazırlığına başladı.
Böylece 12 Ağustos 1930’da [[Fethi Okyar|Ali Fethi Okyar]]'ın liderliğinde Serbest Cumhuriyet Partisi İstanbul’da kuruldu. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nda olduğu gibi bu partiye de devrim karşıtları yer almaya başladı. [[Fethi Okyar|Ali Fethi Okyar]] bu durum karşısında partisini kapatmanın doğru olacağı sonucuna vardı. Nitekim 17 Kasım 1930’da “Gazi hazretleri ile siyasal alanda karşı karşıya” gelmeyi doğru bulmadığını belirten bir yazıyla İçişleri Bakanlığına başvurarak partisinin kapatılmasını istedi. Cumhuriyeti çok partili bir yaşama dönüştürmek amacıyla başlatılan bu hareket de ne yazık ki başarısızlıkla sonuçlandı. Ülkede yeniden tek partili sistem egemen oldu.<ref>{{Web kaynağı|url=https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/Serbest_Cumhuriyet_F%C4%B1rkas%C4%B1|başlık=Serbest Cumhuriyet Fırkası - Atatürk Ansiklopedisi|erişimtarihi=2021-02-28|dil=tr|çalışma=ataturkansiklopedisi.gov.tr}}</ref>
[[Dosya:Ataturk and Fethi Okyar.jpg|küçükresim|320px|sağ|Atatürk, Fethi Okyar ve Okyar'ın kızıyla Yalova'da (13 Ağustos 1930)]]
[[Dosya:Liberal Republican Party.jpg|sağ|küçükresim|300px|Ali Fethi Bey SCF'nin Aydın teşkilatı ile beraber (Soldan üçüncü Aydın Teşkilat Başkanı Adnan Menderes)]]
== Parti programı ==
{{vikikaynak|Serbest Cumhuriyet Fırkası programı}}Partinin programında açıkça cumhuriyetçilik, milliyetçilik ve laiklik gibi esaslara bağlı olduğunu söylüyor. Ekonomik konularda ise vergilerin hafifletilmesi ve sermayenin önünün açılmasının istendiği belirtiliyor. [[Liberalizm]] politikalarının devletin ana bütününü oluşturması gerektiği savunuluyor.<ref>{{Web kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/273537|başlık=Serbest Cumhuriyet Fırkası|tarih=28 Şubat 2021}}</ref>
1. Serbest Cumhuriyet Fırkası cumhuriyetçilik, milliyetçilik ve laiklik esaslarına bağlıdır. Bu esasların millet bünyesinde ebedileşmesi gayedir.
[[Dosya:SCF-İzmir.jpg|küçükresim|350px|sağ|Ali Fethi Bey'i karşılamak için toplananlardan bir görünüm]]▼
2. Vergiler millet efradının iktisadi teşebbüs kabiliyetini sarsmayacak ve halkın takati hududunu aşmayacak derecede tahfif olunacaktır. Vergi tarhında daha salim esaslara istinat edilecek ve tahsilindeki yolsuzluklar kaldırılacaktır.
3. Fırka, devlet varidatının semereli surette sarfına dikkat ve büyük nafıa teşebbüsleri masraflarının yalnız bir nesle tahmilinden içtinap eder.
4. Fırka, paramızın kıymetini biran evvel tespit için tedbir almak ve memleketimizde iş görmek isteyecek harici sermayeye bu suretle yol açmak azmindedir.
5. Fırka, vatandaşların refahına mali ve iktisadi her türlü teşebbüslerine engel olan hükümet müdahalelerini kabul etmez. Memleketin iktisadi hayatının inkişafında her türlü teşebbüs erbabının zahiridir. Cumhuriyetin menfaatleri için girişilmesi icap eden iktisadi işlerde fertlerin kuvveti gayri kafi görüldükçe, devlet doğrudan doğruya teşebbüs eder. Liman inhisarı kaldırılacaktır.
6. Köylünün ve çiftçinin çok ucuz faizle ve müşkülatsız usullerle para bulması ve iktisadi bünyemizi zayıf düşüren mürabahacılıktan kurtarılması fırkanın en mühim maksatlarındandır. Çiftçinin fedakarlığı ile kurulmuş olan Ziraat Bankası’nın memleketin zirai kredi ihtiyacını tatmin edecek bir müessese haline çıkarılması umdedir.
7. Dahili sanatların canlanması ve kolaylıkla inkişaf etmesi fırkanın vasıl olmak istediği mühim hedefidir. Teşviki Sanayi Kanunu bihakkın tatbik edilecektir. Bu kanunun bahşettiği himaye ve kolaylıklar icabında tevsi olunacaktır. Sanayi ve Maadin Bankası’nın kabiliyet ve faaliyeti arttırılacaktır. Yerli mahsullerin himayesi ve hariç piyasalarda sürümlerinin temini için tedbirler alınacaktır. Nakliyat ve liman tarifeleri bu maksatlara hizmet edecek surette tanzim olunacaktır. {{vikikaynak|Serbest Cumhuriyet Fırkası tüzüğü}}8. Halkın hükümet dairelerindeki işleri azami sürat ve suhuletle gördürülecektir. Rüşvet ve suiistimallere karşı bila merhamet mücadele edilecektir.
9. Mahkemelerin süratle iş bitirmesi için sıkı ve devamlı teftişler yaptırılacaktır. Mahkemeler teşkilâtındaki noksanlar bu maksada göre ikmal olunacaktır.
10. Fırka, harici siyasetinde Türkiye Cumhuriyeti’nin komşu ve bilumum devletlerle münasebetlerinin dostluk ve samimiyet dairesinde cereyan ve takviyesine ve Cemiyeti Akvam müessesesiyle sıkı surette teşriki mesaiye ehemmiyet verecektir.
▲11. Fırka bir dereceli intihap usulünün tesisini ve siyasi hukukun Türk kadınlığına da teşmilini müdafaa edecektir. [[Dosya:SCF-İzmir.jpg|küçükresim|350px|sağ|Ali Fethi Bey'i karşılamak için toplananlardan bir görünüm]]
== Konuyla ilgili yayınlar ==
| |||