Acem (topluluk): Revizyonlar arasındaki fark

'''Acem''', [[Araplar]]ın kendileri haricindeki yabancılar için kullandığı bu sözcük, [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlılar]] tarafından ise genellikle [[Farslar]]ı nitelemek için kullanılmıştır. Bu sebepten dolayı [[Türkçe]]ye de [[İranlılar|İranlı]] anlamında kullanılan bir sözcük olarak geçmiştir. Osmanlılar döneminde [[İran]]'dan gelen insanlar için kullanılırdı. Bu nedenle [[İranlılar]], genelde ''Acem'' olarak bilinir.

 

 

[[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]], [[İran]] ve [[Orta Asya]] üzerinde araştırmalar yapan önemli ve sorunlu coğrafi terimlerden birisi ''Acem'' veya ''Acemistan'''dır. Acem tabiri Arapçada Arap'a nispetle yabancı, gayri Arap anlamındadır. Acem kelimesi İslamiyet öncesi fetihler sırasında Araplarca hususi olarak İranlılar için kullanılmıştır. İranlılar, İran ve ötesi için bu tabiri kullanmışlardır. Osmanlılar Arap geleneğine uyarak İran ve ötesini tarif için Acem tabiri kullanmışlardır. Ancak, bundan dolayı Acem tabiri vasıtasıyla Türkistan'ı, Fars/İran coğrafi alanına dahil etmek mümkün değildir. Tarihî realite olarak Türkistan'ın İran coğrafyasından ayrı olduğu malumdur ve hem Arapların hem de Osmanlıların kullandıkları Acem tabiri İran ve ötesi manasındadır.

Osmanlılarda XV.-XVII. yüzyıllarda, Acemistan, Bilâd-ı Acem veya Vilâyet-i Acem tabirlerinden kastedilen coğrafi mekan ise sadece bugünkü İran'ı değil [[Horasan]]'ı ve bütün [[Türkistan]]'ı da içine almaktadır.<ref>Şemseddin Sami, Kamusul-A'lem, IV. cild, İstanbul 1311,; Ş. Sami, Kamus-ı Türki,Dersaadet 1317; Mehmet Salahi, Kamus-ı Osnıanî, İstanbul 1313; Ali Şeydi (Melkon ile birlikte), Seci ve Kafiye lügati, İstanbul 1323; İbrahim Alaattin Gövsa, Resimli Yeni Lügat ye Ansiklopedisi, c. I, İstanbul; James W. Redhause, A Turkish and English Le-xıcon, İstanbul 1978.</ref> Kaynaklarda Osmanlı ülkesine gelen pek çok alim için "Acemli olup", "Acem'den geldi" gibi kayıtlar bulunmaktadır. Yine Osmanlı ülkesinden birçok talebenin ilim tahsili için "Diyar-ı Acem'e gitti", "Bilâd-ı Acem'e varıp", "Acem'de tahsil görüp" gibi ifadeler ile Acem'e gittiği belirtilenlerin kesin olarak [[Türkistan]]'a mı yoksa [[İran]]'a mı gittikleri anlaşılamamaktadır.<ref>Şekaik, sf. 234, 235, 239, 319, 327, 449, Atai,Hadikatü'l-hadayık fi tekmileti' şeka'ik, İstanbul 1268, sf. 53, 68, 88, 157, 199, 204, 248, 258,445, 489,563, Künhü'l-Ahbar, V, sf. 7, 234,235, Aşık Çelebi, A.g.e., 35b.</ref>