Semiha Berksoy: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
dır Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
Değişiklik özeti yok |
||
10. satır:
| ölüm_tarihi = {{ölüm tarihi ve yaşı|2004|8|15|1910|1|1}}
| ölüm_yeri = [[İstanbul]], [[Türkiye]]
| çocukları = [[Zeliha Berksoy|Zeliha]]
| diğer_isimleri =
| eğitim = [[
| meslek = Opera sanatçısı, ressam
| imza =
| website =
21. satır:
'''Semiha Berksoy''' (d. 1910, [[İstanbul]] - ö. 15 Ağustos 2004), [[Türkler|Türk]] [[opera]] sanatçısı ve [[ressam]]dır.
Türkiye'nin uluslararası alanda tanınmış ilk sanatçılarından birisidir.<ref name=galerist/> [[İstanbul Sokakları'nda (film, 1931)|Sesli ilk Türk filmi]]nde ve [[Özsoy Operası|ilk Türk operası]]nda, [[Devlet Opera ve Balesi|Ankara Devlet Opera ve Balesi]]nde opera sanatının başlıca yapıtlarının ilk sahnelenişlerinde sahne aldı. 1939'da [[Berlin]]'de [[Richard Strauss]]'un "A''riadne auf Naxos''" isimli eserinde başrol oynayarak ''Batı Avrupa'da sahneye çıkan ilk Türk opera sanatçısı'' unvanının sahibi oldu. Görsel sanatlarla da hep yakından ilgilendi ve önemli uluslararası sergilere eserleriyle katıldı.<ref name="galerist">{{web kaynağı |başlık=Semiha Berksoy Biyografi |url=http://www.galerist.com.tr/tr/semiha-berksoy |yayıncı=Galerist.com sitesi sanatçı sayfası |erişimtarihi=26 Şubat 2021}}</ref> Berksoy, sanatın daha bir çok alanında ilkleri gerçekleştirdiği için "''ilklerin kadını''" olarak tanınmıştır.<ref name="evrensel">{{web kaynağı |başlık=İlk Türk Kadın Opera Sanatçısı: Semiha Berksoy |url=https://www.evrensel.net/haber/384887/ilk-turk-kadin-opera-sanatcisi-semiha-berksoy |yayıncı=Evrensel.net sitesi, 14 Ağustos 2019 |erişimtarihi=26 Şubat 2021}}</ref>
== Yaşamı ==
1910 yılında İstanbul'un [[Çengelköy]] semtinde doğdu. Annesi heykeltıraş ve ressam Fatma Saime Hanım, babası maliye katibi ve şair Ziya Cenap Berksoy'dur. Sanata olan ilgisini anne ve babasından aldı. İlk ve orta öğrenimini Kadıköy İlkokulu'nda tamamladı.<ref name="evrensel"/> İlk öyülerini ilkokul öğrencisiyken yazmaya başladı.<ref name="evrim">{{web kaynağı |soyadı1=Altuğ |ad1=Evrim |başlık=Kuşbakışı İnsanlık Manzarası |url=http://www.galerist.com.tr/Uploads/File/semiha-berksoy-wall-of-hallucination-catalogue.pdf |yayıncı=Semiha Berksoy Halüsinasyon Duvarı sergisi (13.11.-201-10.01.2015) kataloğu |erişimtarihi=26 Şubat 2021}}</ref>
Lise öğrenimine [[İstanbul Kız Lisesi]]'nde başladı. O yıllarda [[Darülelhan]]'ın yeniden düzenlenmesiyle [[İstanbul Konservatuvarı]] kurulunca bu okula girdi ve Nimet Vahit Hanım'ın şan sınıfından 1929 yılında mezun oldu. O yıl, halk önünde ilk konserini verdi. [[Nikolay Rimski-Korsakov]]'un Sadko operasından çeşitli aryalar seslendirdiği bu konserde ona [[Cemal Reşit Rey]] eşlik etti.<ref name=evrensel/>
1998'de [[Devlet Sanatçısı]] unvanı almıştır. 1999'da [[New York]] [[Lincoln Center]]'da [[Robert Wilson]]'ın ''The Days Before: Death, Destruction and Detroit III'' isimli operasında opera söylemiştir. 15 Ağustos 2004'te 94 yaşında ölmüştür, bir gün sonra İstanbul'da gömülmüştür.▼
Aynı dönemde [[Güzel Sanatlar Akademisi]]'nin sınavlarını kazanarak Namık İsmail Atölyesi’nde [[Refik Epikman]] ile heykel, [[İsmail Hakkı Oygar]] ile seramik çalıştı<ref name=evrim/>; ancak şan derslerine ağırlık verince resim yapmaya 1957'e kadar ara verdi.<ref name="fusun">{{web kaynağı |soyadı1=Özbilgen |ad1=Füsun |başlık=Elli dört yıl önceki cumhuriyet:Bir yıldız doğuyor |url=https://core.ac.uk/download/pdf/84784182.pdf |yayıncı=Cumhuriyet gazetesi, 17 Ekim 1985 |erişimtarihi=26 Şubat 2021}}</ref>
Şan öğrenimine devam ederken [[Muhsin Ertuğrul]]'un açtığı [[Darülbedayi]] Tiyatro Okulu'nun sınavını kazanarak tiyatroya başladı. Tiyatro sahnesine ilk kez [[Tolstoy]]'un "''Yaşayan Kadavra''" oyununda "çiçek satan kız" rolüyle çıktı.<ref name=selda/> 1931 yılında Muhsin Ertuğrul'un çektiği [[İstanbul Sokakları'nda (film, 1931)|İstanbul Sokakları]] filminde rol aldı. İlk sesli Türk filmi olan bu filmin çekimi için Paris'e gitti ve e "Hancı Kızı Semiha" karakterini canlandırdı. Ardından 1932 yılında [[Nazım Hikmet]]'in yazdığı, Muhsin Ertuğrul'un sahneye koyduğu "''Kafatası''" adlı piyeste "''Karagözlü Sinyorina''" tangosunu söyleyerek yer aldı.<ref name="selda">{{web kaynağı |soyadı1=Özalp |ad1=Selda |başlık=İlk Kadın Opera Sanatçısı Semiha Berksoy |url=https://www.aydinlik.com.tr/haber/ilk-kadin-opera-sanatcisi-semiha-berksoy-216651 |yayıncı=Aydınlik.com.tr, 25 Ağustos 2020 |erişimtarihi=26 Şubat 2021}}</ref> 1933'te Tiyatro Mektebi'nde mezun oldu. Okulun mezun ettiği tek kız öğrenci idi. Aynı yıl, Darülbedayi'de [[Friedrich Schiller|Schiller]]'in "Hile ve Sevgi" dramında ve ardından şiirlerini Nazım Hikmet'in yazdığı ''Yalova Türküsü'' müzikalinde rol aldı. Şehir Tiyatrosu kadrosunda yer olmadığı gerekçesiyle işten çıkarılınca bir süre işsiz kalan Berksoy, Süreyyapaşa Opereti'nden teklif aldı ve "''Emir, Çardaş Fürstin, Maskot, [[Leblebici Horhor]]'' gibi operetlerde rol aldı ve ün kazandı. Nazım Hikmet'in searyosunu yazdığı [[Söz Bir Allah Bir]] (1933) filminde rol aldı. Berksoy'un ünlü şair ile dostluğu uzun yıllar devam etti. Mektuplaşmaları "Nazım Hikmet ve Toscası Semiha Berksoy" adıyla kitaplaştırıldı. Berksoy, 1934-1935 sezoununda Nazım Hikmet'in kendisi için yazdığı "Bir Rüyadır" adlı oyunda başrol oynadı.<ref name=selda/>
=== Opera kariyeri ===
Opera kariyerine 1934 yılında "ilk Türk operası" kabul edilen [[Özsoy Operası]]'ndaki rolüyle başladı. [[Ankara]]'da Cumhurbaşkanı ve İran şahı [[Rıza Şah Pehlevi]] onuruna sahnelenen eserde "Ayşım" rolünü seslendirdi. Bu başarısından sonra Berlin Müzik Yüksek Akademisi Opera bölümü bursu ile Berlin'e gitti. 1936-1939 arasında öğreniminin sonunda Berlin Akademi Operası'nın halka açık temsilinde [[Richard Strauss]]'un "A''riadne auf Naxos''" isimli eserinde başrol (Ariadne) oynadı. Böylece Batı Avrupa'da sahne almış ilk Türk opera sanatçısı ünvanını aldı.
Berlin'deki üç yıllık eğitimini tamamlayıp Türkiye'ye döndükten sonra konservatuvara ses uzmanı olarak atandı.<ref name=fusun/> Muhsin Sadak yönetimindeki senfonik orkestra eşliğinde solist olarak konserler verdi. Ankara'da ilk konserini Cemal Reşit Rey yönetimindeki orkestra eşliğinde [[Ankara Radyosu]]'nda verdi. Devlet Opera ve Balesi'nin kuruluş çalışmaları devam ederken 2 Nisan 1941 tarihinde Türkiye'deki ilk profesyonel opera temsili olarak sahnelenen [[Tosca]]'da başrol oynadı. 1942'de piyast Ercüment Siyavşgil ile 1942 yılında evlendi. Bu evlilikten kızı [[Zeliha Berksoy|Zeliha]] dünyaya geldi (1946).
Yurt dışında konserler veren Berksoy, 1950'de açılan Devlet Opera ve Balesi'ne solist olarak atandı. 1951 opera sezonunda sahnelenen Tiefland- Çukurova Operası’nda başrol ‘Marta’yı oynadı. Ertesi yıl 1 Mayıs'ta [[Beethoven]]'in 125. ölüm yıldönümü nedeniyle Devlet Tiyatrosu opera bölümü tarafından sahnelenen [[Mozart]]'ın [[Fidelio]] operasında ''Leonore'' rolünü oynadı. 22 Mayıs 1953 tarihinde Ankara Devlet Konservatuarı Konser Salonu'nda konservatuarın piyano bölüm başkanı [[Mithat Fenmen]]'in eşliğinde "''Wagner Konserleri''" düzenledi. 1954 Ankara Devlet Konservatuarı sahnesinde oynanan "Hansel ve Gratel Operası"nda Anne rolünü oynadı. 1956 yılından başlayarak üç yıl üst üste Bayreuth Festivallerine katıldı. 1963 opera sezonunda Verdi’nin II. Trovatore Operası’nda “Azucena” rolüyle 30. sanat yılı jübilesini yaptı.
Devlet Tiyatrosu'nda “Deli Dolu”,[[Lüküs Hayat]] operetlerinin ilk icrasını da gerçekleştirdi. 1998'de [[Devlet Sanatçısı]] unvanı aldı.
▲
=== Resim kariyeri ===
Berksoy, opera kariyerii sürdürürken bir yandan da resim yaptı ve 1961 yılından başlayarak Türkiye ve yurtdışında birçok resim sergisi açtı. 1961 yılında [[Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi]]’nde Devlet Resim Heykel sergisine "''Bursa’da Fatihin Doğduğu Ev''" ve "''Yeşil Cami''" tabloları ile katılarak ödül aldı. 1969 yılında Berlin, Lutzovhaus resim sergisi, 1972 yılında Paris’te resimlerini sergiledi.
Türkiye'de ilk resim sergisini 1974 yılında Ankara Devlet Resim Heykel Galerisi'nde açtı. Bu sergiden sonra İstanbul Atatürk Kültür Merkezi Büyük Salonda (1982), yılında [[Cemal Reşit Rey Konser Salonu]]’nda (1992) sergiler açmış ve 1995 yılında [[New York]]'ta ve Almanya’nın Hann Munden kentinde yer alan "''All Fann- Die Kunst''" adlı uluslararası sergiye katılmıştır. 1998 yılında Lüksemburg’da yer alan Avrupa Çağdaş Sanat Bienali “Manifesta II” Sergisine katıldı. 2000 yılında Viyana’da “Kunst Museum Bonn” da gerçekleştirilen yüzyılın en önemli sanatçılarını bir araya getiren “Zeitwenden 2000 Millenium” sergisine katılan ilk Türk ressamıdır. “Semiha Berksoy Odası” adlı yapıtıyla birincilik ödülü ile onurlandırılmıştır. 2003 yılında Viyana’da “Samlung Essel Modern Müzesi’nde gerçekleştirilen “Blut- Honig” sergisine katılarak son dönem resimlerini sergildi.
== Ölümü ==
Semiha Beksoy, 15 Ağustos 2004'te 94 yaşında ölmüştür, bir gün sonra İstanbul'da gömüldü.
== Rol aldığı tiyatro oyunları ==
* [[Bu Bir Rüyadır]] : [[Nâzım Hikmet]] - [[İstanbul Devlet Tiyatrosu]] - 2001
Satır 54 ⟶ 75:
* [[Miras (oyun)]] : [[Augustus Goetz]] - [[Ankara Devlet Tiyatrosu]] - 1951
* [[Köşebaşı]] : [[Ahmet Kutsi Tecer]] - [[Ankara Devlet Tiyatrosu]] - 1951
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.semihaberksoy.com Semiha Berksoy Resmî İnternet Sitesi]
| |||