Uzay: Revizyonlar arasındaki fark

'''Uzay''' veya '''feza''', [[dünya]]'nın ötesinde ve [[gök cisimleri]] arasında var olan, [[sonsuz]] olduğu düşünülen fakat sonsuz olduğu konusunda kesin yargılara varılamayan [[genişlik]]tir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://phys.org/news/2015-03-universe-finite-infinite.html | başlık = Is the universe finite or infinite? | erişimtarihi = 15 Kasım 2020 | dil = İngilizce | çalışma = phys.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150330000755/https://phys.org/news/2015-03-universe-finite-infinite.html | arşivtarihi = 30 Mart 2015 | ölüurl = hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://yunus.hacettepe.edu.tr/~nry09/2.htm | başlık = Uzay Nedir? | erişimtarihi = 15 Kasım 2020 | çalışma = yunus.hacettepe.edu.tr | arşivengelli = evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://uzay.org/uzay-nedir/ | başlık = Uzay Nedir? | erişimtarihi = 15 Kasım 2020 | tarih = 12 Şubat 2013 | dil = Türkçe | çalışma = UZAY.ORG | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140321035628/https://uzay.org/uzay-nedir/ | arşivtarihi = 21 Mart 2014 | ölüurl = hayır }}</ref>

Uzay düşüncülerin aksine tamamıyla boş bir alan değildir; düşük yoğunluklu parçacıklar, ağırlıklı olarak [[hidrojen]], [[helyum]] ve [[plazma]], ayrıca [[elektromanyetik radyasyon]], [[manyetik alan]]lar, [[nötrinolar]], [[Kozmik toz]] ve [[kozmik ışınlar]] içeren sert vakumsu bir alandır.<ref name=":1">{{Web kaynağı | url = https://kurious.ku.edu.tr/evren-nelerden-olusur/ | başlık = EVREN NELERDEN OLUŞUR? | erişimtarihi = 15 Kasım 2020 | tarih = 13 Şubat 2019 | dil = tr-TR | çalışma = KURIOUS | ad = Author Buket | soyadı = Coşkuner | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190822101434/https://kurious.ku.edu.tr/evren-nelerden-olusur/ | arşivtarihi = 22 Ağustos 2019 | ölüurl = hayır }}</ref>. [[Büyük Patlama]]'nın [[kozmik fon radyasyonu]]yla belirlenen  uzayın taban sıcaklığı 2,7°K [[kelvin]]'dir. bu da (−270,45 [[°C]] - 454,81 [[Fahrenhayt|°F]] ) tekabül etmektedir<ref>{{Web kaynağı | url = https://lambda.gsfc.nasa.gov/product/cobe/ | başlık = LAMBDA - Cosmic Background Explorer | erişimtarihi = 15 Kasım 2020 | çalışma = lambda.gsfc.nasa.gov | arşivurl = https://web.archive.org/web/20030604061554/https://lambda.gsfc.nasa.gov/product/cobe/ | arşivtarihi = 4 Haziran 2003 | ölüurl = hayır }}</ref><ref name=":0">{{Web kaynağı | url = https://www.kozmikanafor.com/uzay-ne-kadar-soguk/ | başlık = Uzay Ne Kadar Soğuk? • Kozmik Anafor {{!}} Türkiye'nin Astronomi Kaynağı | erişimtarihi = 15 Kasım 2020 | tarih = 27 Ocak 2019 | dil = Türkçe | çalışma = KOZMİK ANAFOR | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151106233049/https://www.kozmikanafor.com/uzay-ne-kadar-soguk/ | arşivtarihi = 6 Kasım 2015 | ölüurl = hayır }}</ref><ref name=":0"/>. Aslında bu sıcaklık [[Büyük patlama]]dan sonra ortaya çıkan ışınımın günümüze gelen [[dalga boyu]]dur<ref name=":0" />. [[Galaksi]]ler arasındaki [[plazma]], evrendeki [[baryon]]ik maddenin yaklaşık yarısını oluşturur. [[metreküp]] başına bir [[hidrojen]] [[atom]]undan daha az sayı yoğunluğuna ve milyonlarca Kelvin sıcaklığına sahiptir <ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2010AAS...21631808G/abstract|başlık=Detection and Characterization of the Warm-Hot Intergalactic Medium|tarih=8 Mayıs 2010|dil=İngilizce|sayfalar=318|çalışma=American Astronomical Society Meeting Abstracts #216|cilt=216|ad=Anjali|soyadı=Gupta|ad2=M.|ad3=E.|soyadı2=Galeazzi|soyadı3=Ursino|erişimtarihi=15 Kasım 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191113145056/https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2010AAS...21631808G/abstract|arşivtarihi=13 Kasım 2019|ölüurl=hayır}}</ref>. Büyük patlama sonrası lokal madde konsantrasyonları, [[yıldız]]lara ve [[galaksi]]lere yoğunlaşmıştır. Araştırmalar, çoğu galaksideki kütlenin % 90'ının [[karanlık madde]] adı verilen bilinmeyen bir biçimde olduğunu ve diğer maddelerle [[Yer çekimi kuvveti|yerçekimsel kuvvetler]] yoluyla etkileşime girebilen ancak [[elektromanyetik kuvvet]]lerle etkileşime girmeyen bir maddenin yoğunluğu ile birlikte olduğu yönündedir<ref name=":1" /><ref name=":2">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://escholarship.org/uc/item/2hz008rs|başlık=EXISTENCE AND NATURE OF DARK MATTER IN THE UNIVERSE|tarih=1987|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=425-472|çalışma=ANNUAL REVIEW OF ASTRONOMY AND ASTROPHYSICS|cilt=25|ad=V.|soyadı=Trimble|issn=0066-4146|doi=10.1146/annurev.aa.25.090187.002233|erişimtarihi=15 Kasım 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200815090702/https://escholarship.org/uc/item/2hz008rs|arşivtarihi=15 Ağustos 2020|ölüurl=hayır}}</ref>.[[Teleskop]]lar yardımıyla yapılan gözlemeler sonucu, [[gözlemlenebilir evren]]deki [[kütle-enerji]]sinin çoğunun [[karanlık enerji]] olduğu, çok az ayırt edilebilen bir tür vakum enerjisi olduğunu göstermektedir<ref name=":1" /><ref name=":2" />. Evrenin 4,9% [[normal madde]], 26,8% [[karanlık madde]] ve 68,3% [[karanlık enerji]] ile oluştuğu bilim insanlarınca tahmin edilmiştir<ref name=":1" /><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.space.com/20502-dark-matter-universe-mystery-infographic.html | başlık = Dark Matter and Dark Energy: The Mystery Explained (Infographic) | erişimtarihi = 15 Kasım 2020 | dil = İngilizce | çalışma = Space.com | ad = Karl Tate 03 | soyadı = April 2013 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130404005738/https://www.space.com/20502-dark-matter-universe-mystery-infographic.html | arşivtarihi = 4 Nisan 2013 | ölüurl = hayır }}</ref>.Galaksiler arasındaki uzay, [[evren]]in hacminin çoğunu kaplar, ancak [[galaksi]]ler ve [[Yıldız sistemi|yıldız sistemleri]] bile neredeyse tamamen boş uzaydan oluşur.

1932'de [[Karl Guthe Jansky]] adındaki bir mühendisin rastlantı sonucu bulduğu uzaydan gelen radyo yayınları, daha sonraki yıllarda [[radyoteleskop]]ların doğmasına ve uzayın derinliklerinin dinlenmesine, bu radyo yayınlarının kaynaklarının ve nedenlerinin bulunmasına yol açtı.{{Kaynak belirt}} [[II. Dünya Savaşı]] sırasında [[Almanya|Almanların]] geliştirdiği V-1 ve V-2 füzeleri daha sonraki yıllarda uzayın keşfi için yapılacak çalışmalarda büyük bir adım oldu. 1947-1956 yılları arasında özellikle [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]], uzay çalışmalarına büyük hız verdi. Yapılan uzay uçuşu denemelerinin hiçbiri bir uzay aracını yörüngeye oturtmayı başaramadı. Bu arada [[Sovyetler Birliği|SSCB]], 1957 yılında üç kademeli [[Vostok roketi|Vostok roketleri]] ile "[[Sputnik]]" adındaki ilk yapma uyduyu [[Dünya]] çevresinde yörüngeye oturtarak uzay yarışında öne geçti. Uydulardan elde edilen uzay üzerine bilgiler, canlıların, özellikle insanların uzayda yaşayabilmeleri için hangi koşulların yerine getirilmesi gerektiğini ortaya koydu. Böylece [[uzay tıbbı]] doğdu ve gelişti. Uzayda ilk insan ise 12 Nisan 1961 tarihinde SSCB'nin uzaya gönderdiği [[Yuri Gagarin]] oldu. Bu arada, insanların uzay boşluğuna yerleşmelerini sağlamak, uzayı uzaydan izlemek, Dünya üzerinde haberleşme kolaylıkları sağlamak için binlerce uydu yörüngeye yerleştirildi ya da uzayın boşluğuna fırlatıldı. Nihayet 1969 Temmuz'unda Ay'ın Amerikalı astronotlar tarafından ziyaret edilmesi, uzay çalışmalarında en önemi adımlardan biri oldu. Günümüzde uzay yarışı sürmektedir. Özellikle, insanlı uzay aracı yapabilen [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]], [[Rusya]] ve [[Çin]] bu yarışın içindedir.<ref name="star">{{haber kaynağı |başlık=Uzay yarışı hız kazandı! İşte insanlığın uzay macerası... |url=https://www.star.com.tr/teknoloji/uzay-yolculuklari-insanligi-yeni-ufuklara-tasiyor-haber-1530213/ |erişimtarihi=17 Nisan 2020 |eser=Star.com.tr |ajans=AA |tarih=12 Nisan 2020 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20200415074447/https://www.star.com.tr/teknoloji/uzay-yolculuklari-insanligi-yeni-ufuklara-tasiyor-haber-1530213/ |arşiv-tarihi=15 Nisan 2020 |ölüurl=no }}</ref> [[Hindistan]] ise insan taşıyan mekik geliştirerek bu yarışa katılma aşamasındadır.<ref name="star" />