Tuvalar: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Kısaltma ve noktalama düzeltmeleri |
|||
42. satır:
[[Dosya:TIVALI URUGLAR.JPG|250px|küçükresim|Kızıl şehri yakınında Dokuz Bulak adlı kaynağın yanında ata binmiş kız ve oğlan.]]
Tuva Türkleri Çin kaynaklarında Tu-po
Tuba veya Tuvas, Moğolların kuzeybatısında, Tuhas, Toeles, Kırgıs ve Hang-has (Hakas) Türkleri ile birlikte adı geçen bir Türk halkıdır <ref>Yüan Chao Pishi (Mangholun niuça Tobçaan). çevirici: Prof . Dr. Ahmet Temir. TTK. Ankara. madde 239</ref>. Tuhas Türkleri de Şibir Türkleri ile birlikte anılan yine Türk soylu bir halktır. Tumat adı da yine Türk toplulukları içinde adı geçen Selenge'nin batısında oturan diğer halklar gibi Moğollar tarafından orman halkı olarak adlandırılmıştır. Urianghai,Urianghacin, Urianghan, Urianghat, Urianghadai şekillerinde geçen Türk halkı ise Tanglu dağlarının kuzeyinde yaşamaktadır.<ref>Yüan Chao Pishi (Mangholun niuça Tobçaan). çevirici: Prof . Dr. Ahmet Temir. TTK. Ankara. s. 272-273</ref>.
“''Tıva''” – ırkkökeni ilk defa Sayan-Altay bölgesinde Türk Uygurları ile ilişkilidir.
118. satır:
== Tuva Türklerinde boylar ==
Günümüz Tuva Türkleri aynı Türkiye Türkleri gibi harmanlaşmıştır. Yani türlü Türk boyları arasında büyük bir karışım söz konus olmuştur. Bilhassa soyadlarda kimin hangi boydan geldiği yaklaşık olarak tahmin edilebilir. Tuva'daki Türk boylarının adları şunlardır: Aba, Tele, Uygur, Payagu, Tas, İrgit (İrkut), Soyan, Çodu Sarıg, Telek, Baysara, Kırgız, Hal, Balıkçı, Hertek, Kuskun, Mungat, Şagay vs. Ayrıca 17. yüzyıl Rus gezginlerinin eserlerinde bahsedilen Tuva boyları da bulunur. Soyan, Maadı, Oorjak, Küjit, [[Toju Tuvaları|Toju]], Karzzal, Çoodu, Todot,
== Tuvada yaygın adlar ==
141. satır:
== Din ==
Halkın tarihi din değişim süreci şöyle olmuştur: Eski Türkler devrinde Tıva Türklerini oluşturan Türk boyları da Budizmin tesirinde kalmışlardır. Budizm, önce Hindistan'da devlet kuran Yüe-Çi Türkleri arasında yayılmıştır. Yüe-Çi'ler, Budizmin yayılmasına yardımcı oldular. Budizm; '''To-ba Türkleri''' zamanında şimdiki Kuzey Çin'deki eski Türkler arasında da yayıldı. M.S. VI. yüzyıl sonlarında Göktürk Hakanı To-Po (572-581), Budizmi kabul etti. Bu inancı Göktürkler arasında yaymaya çalıştı. Ölümünden sonra, Göktürkler bu dini tutmadılar. Bilge Kağan, bir aralık Budizme meyleder gibi olmuşsa da
Günümüzde Tuva Türkleri hem Gök Tanrı inancının günümüze yansıması olan Şamanizm'i hem de Tibet Budizmi olan Lamaizm'i benimsemişlerdir. Özellikle başkent Kızıl şehrinde ticaret ile uğraşan Kırgızlar ise İslam dinine mensupturlar. Yine başkent Kızıl'da göçetmeye başlayan Ruslar ise Hristiyan'dır. Ülkede Hristiyan-Budizm çekişmesi vardır.
Misyonerler, başkent Kızıl odaklı olarak çalışmakta halk arasında Hıristiyanlığı yaymak için basın-yayın yoluyla faaliyet göstermektedir. Tuva Türklerini Hıristiyanlaştırabilmek için misyonerler hummalı bir çalışma içerisinde. Hakas Türkleri ve Saha Türklerinin çoğunluğunu Hıristiyanlaştıran misyonerler Rusya yönetiminden de izin almış durumda. Hatta İncil Tuva Türkçesine çevrilip 2011 yılında binlerce adet basıldıktan sonra dağıtıma geçildi<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.tuva.asia/news/tuva/3821-bibliya.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=5 Şubat 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160205230528/http://www.tuva.asia/news/tuva/3821-bibliya.html |arşivtarihi=5 Şubat 2016 |ölüurl=evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.tuva.asia/news/tuva/3865-bibliya-prez.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=5 Şubat 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160205224948/http://www.tuva.asia/news/tuva/3865-bibliya-prez.html |arşivtarihi=5 Şubat 2016 |ölüurl=evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.tuva.asia/news/tuva/3616-bibliya.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=5 Şubat 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160205224008/http://www.tuva.asia/news/tuva/3616-bibliya.html |arşivtarihi=5 Şubat 2016 |ölüurl=evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://ibt.org.ru/ru/ebook |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=5 Şubat 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160202013828/http://ibt.org.ru/ru/ebook |arşivtarihi=2 Şubat 2016 |ölüurl=evet}}</ref>. Ayrıca İncil Rusça olarak Tuva’da satılmakta veya ücretsiz dağıtılmaktadır. Rusçasına ilgi göstermeyen Tuva Türklerini bu defa da dil yönünden ele geçirmek ve sonra asimile etmek peşindedirler<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.centerasia.ru/issue/2011/33/3995-bibliya-na-tuvinskom-dvadcatiletniy.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=5 Şubat 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160304093505/http://www.centerasia.ru/issue/2011/33/3995-bibliya-na-tuvinskom-dvadcatiletniy.html |arşivtarihi=4 Mart 2016 |ölüurl=evet}}</ref>. Tuva Cumhuriyetinin başkenti Kızıl şehrine kilise kurup Tuva gençlerini Hıristiyanlığa çekmeye başladılar. İrkutsk’taki Tuva Türklerinden mahkumlara İncillerin gönderilmesi çalışması vardır<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.tdtkb.org/content/tuva-t%C3%BCrkleri-misyoner-pen%C3%A7esinde |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=5 Şubat 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150924113544/http://www.tdtkb.org/content/tuva-t%C3%BCrkleri-misyoner-pen%C3%A7esinde |arşivtarihi=24 Eylül 2015 |ölüurl=evet}}</ref>.
| |||