Gutenberg Projesi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
Kamu Malı Günü kutlu olsun! |
||
1. satır:
{{Yayınevi bilgi kutusu
| isim = Gutenberg Projesi
| resim = Project_Gutenberg_logo.svg
| ana şirket =
| durum =
| kuruluş = 1971
| kurucu = [[Michael S. Hart]]
| öncel =
| ardıl =
| ülke =
| merkez =
| yayılım =
| önemli kişiler =
| yayın türleri =
| yayın konuları =
| çalışan sayısı =
| resmî site = [https://www.gutenberg.org/ Gutenberg.org]
| sahibi =
| ebeveyni =
| alt yayınlar =
}}
'''Gutenberg Projesi''' ('''PG''') [[telif hakkı]] olmayan kültürel eserleri dijital ortama aktarmak, arşivlemek ve dağıtmak amacıyla yürütülen gönüllü bir çalışmadır.
1971 yılında kurulan Gutenberg Projesi, dünyanın en eski [[dijital kütüphane]]sidir; [[İnternet]]'in doğmasından sonra web ortamına taşınmıştır.
Proje, özellikle edebiyat eserlerinin olabildiğince ücretsiz ve kalıcı bir biçimde, herhangi bir bilgisayarda kullanılabilen açık formatlarda serbestçe dağıtılmalarını sağlar.
[[Dosya:Michael_Hart_and_Gregory_Newby_at_HOPE_Conference.jpg|thumb|Michael_Hart ve Gregory Newby, 2006]]
== Geçmişi ==
1971 yılında [[University of Illinois at Urbana-Champaign|Illinois Üniversitesi]]'nde [[Michael S. Hart]] tarafından [[Amerikan Bağımsızlık Bildirisi]]'nin dijitalleştirilmesiyle başlatıldı. Üniversitenin öğrencisi olduğu sıraada insan-makine arayüzleri konusunda çalışmış olan Hart'a, bilgisayarlara erişimin çok sınırlı ve pahalı olduğu o günlerde Materyal Araştırma Laboratuvarı'ndaki Xerox Sigma V bilgsiayarının işleticisi olan arkadaşları tarafından bilgisayar erişim imkanı sağlanmış; ve söz konusu bilgisayarın İnternetin öncülü [[ARPANET]]'in bir parçası olduğunun bilincinde olan Hart, kendisine verilen çok değerli bilgisayar-zamanını hangi amaç uğruna kullanacağı konusunda bir süre kafa yorduktan sonra, [[Bağımsızlık Günü (Amerika Birleşik Devletleri)|ABD Bağımsızlık Günü]] nedeniyle o gün (4 Temmuz 1971) yerel markette kopyaları dağıtılan [[Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi]]'ni yazmaya karar vermişti.<ref name="pyonder">{{web kaynağı |soyadı1=Poynder |ad1=Richard |başlık=Michael Hart, founder of Project Gutenberg, speaks to Richard Poynder |url=https://ia802307.us.archive.org/23/items/The_Basement_Interviews/Michael_Hart_Interview.pdf |yayıncı=Open and Shut?: The Basement Interviews, 9 Mart 2006 |erişimtarihi=1 Ocak 2021}}</ref> Hart'ın [[teleprinter]] ile yazdığı Bağımsızlık Bildirgesi'ni [[Haklar Bildirisi]], [[ABD Anayasası]], [[İncil]] ve [[Shakespeare]]'in eserleri ile "[[Alice Harikalar Diyarında]]" ve "[[Peter Pan]]" gibi yapıtlar takip etti.
[[Tarayıcı]] ve [[optik karakter tanıma]] yazılımının geliştiği 1989 yılına kadar metinler bilgisayara elle girildi. 1989 yılında onuncu kitabını yayımlayan proje, 1990'larda internet kullanımının yaygınlaşmasıyla hızlandı.<ref name="mil">{{web kaynağı |başlık=E-kitaplar sayesinde binlerce kitap sayfası artık el kadar cihazlara sığıyor |url=https://www.milliyet.com.tr/kultur-sanat/okumanin-e-h-li-966295 |yayıncı=Milliyet gazetesi, 17 Haziran 2007 |erişimtarihi=1 Oca k2021}}</ref> Hart, 16 yıl boyunca tek başına çalışarak 313 kitap yükledi.<ref>{{web kaynağı |başlık=E-kitabın münzevi mucidi öldü |url=https://www.milliyet.com.tr/ekonomi/e-kitabin-munzevi-mucidi-oldu-1439088 |yayıncı=Milliyet gazetesi, 16 Eylül 2011 |erişimtarihi=1 Ocak 2021}}</ref>
Hart'ın 1998 yılında yeni kurulan Illinois Üniversitesi PC Kullanıcı Grubu ile bağlantı kurup bir e-posta listesi yoluyla projesini duyurmaya başlamasından sonra gönüllülerden oluşan bir ekibin çalışması ile yılın sonunda 1.600 kitap projeye yüklendi.<ref name=pyonder/> 2000 yılına kadar 10bin e-kitap oluşturma ve her bir e-kitabı ortalama 100milyon okuyucuya ulaştırma hedefi koyan Hart, çabalarından dolayı [[Wired (dergi)|Wired dergisinin]] Kasım 1998 sayısında, teknoloji yoluyla topluma önderlik edenlerin seçildiği "Wired 25" listesinde yer aldı.<ref>{{web kaynağı |başlık=The Wired 25 |url=https://www.wired.com/1998/11/wired25/ |yayıncı=Wired.com 11 Ocak 1998 |erişimtarihi=1 Ocak 2021}}</ref>
27 Ekim 1998'de [[Temsilciler Meclisi|Amerikan Meclisi]]'nin Telif Süresi Uzatma Kanunu'nu onaylaması sonucu kültürel üretimlerin büyük bölümünün [[kamu malı]]na dönüşmesi süresi 20 yıl ertelendi. Bu gelişme, projenin önüne çıkan önemli bir engeldi. Hart, her şeye rağmen 2020 yılına kadar 9 milyon kitabın kamuya açık hale geleceğini hesaplayarak Gutenberg Projesi için yeni bir misyon belirledi: 100 dilde 10 milyon e-Kitap sunmak.<ref name=pyonder/>
Çevirimiçi bir katalog içeren ilk Gutenberg web sitesi 1994 yılında [[İtalya]]'dan bir gönüllü olan Pietro Di Micel tarafından geliştirildi. Site, izleyen on yıl içinde bir çok ödül kazandı.
Projenin gereksinimlerinin karşılanabilmesi için 2000 yılında [[Mississippi]] eyaletinde kâr amacı gütmeyen. ''Gutenberg Projesi Edebî Arşiv Vakfı'' kuruldu. Gregory Newby vakfın ilk başkanı oldu.
== Çoklu Kaynaklar ==
Gutenberg Projesi, e-kitap yaratma sürecinde birden çok basılı kaynağın kullanımını teşvik eder. Gutenberg Projesinin ilk e-kitabı olan Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi de dahil olmak üzere bir çok eserin basılı kaynaklarda farklı versiyonları mevcuttur-. Bunların bir örneği de [[Shakespeare]] eserleridir. Gutenberg Projesinde Shakespeare eserlerinin farklı versiyonları mevcuttur. Uygulamada bir çok Gutenberg Projesi e-kitabı tek bir basılı kaynağa dayansa da eksik sayfalar veya görseller için farklı bir versiyondan yararlanılır.
Koleksiyondaki e-Kitapların "''Gutenberg Projesi e-kitapları''" olarak belirtilmesi esastır. Basılı bir eserin yayınevi baskısı ve ön parçası dahil edilse bile, içeriğin basılı eserle tam olarak eşleştiğine dair hiçbir garanti yoktur (en azından alt bilgi ve üst bilgi kaldırılmaktadır). <ref name="newby">{{web kaynağı |soyadı1=Newby |ad1=Gregory |başlık=Forty-Five Years Of Digitizing Ebooks|url=http://www.gutenberg.org/files/60600/60600-h/60600-h.htm |yayıncı=Gutenberg.org, 18 Ekim 2019 |erişimtarihi=1 Ocak 2021}}</ref>
== Diller ==
1 Ağustos 2016 itibariyle Gutenberg koleksiyonunda bulunan 66 dildeki 52615 e-kitabın dillere göre dağılımı aşağıda gösterilmiştir.<ref name=newby/>
{{çoklusütun}}
*İngilizce-43095
*Fransızca-2711
*Almanca-1469
*Fince-1421
*Flemenkçe-739
*İtalyan-678
*Portekizce-540
*İspanyo-l504
*Çince-427
*Yunan-219
*İsveççe-128
*Macarca-112
*Esperanto-112
{{çoklusütun-kes}}
*Latince-102
*Danimarka dili-66
*Tagalogca-60
*Lehçe-31
*Katalanca-31
*Japonca-22
*Norveççe-17
*Galce-11
*Çekçe-10
*Rusça-9
*İzlandaca-7
*Furlanca-7
*Teluguca-6
{{çoklusütun-kes}}
*İbranice-6
*Ortaçağ İngilizcesi-6
*Bulgarca-6
*Sırpça-4
*Eski-4
*Afrikaans-4
*Amerikan yerli dili-3
*Nahuat-l3
*Iloko-3
*Sabuanca-3
*Romence-2
*Navahoca-2
*Maya dilleri-2
{{çoklusütun-kes}}
*Maorice-2
*Antik Yunanca-2
*Galce-2
*İrlandaca-2
*Frizce-2
*Arapahoca-2
*Yidiş-1
*Slovence-1
*Sanskritçe-1
*Calo-1
*Ojibvaca-1
*Oksitanca-1
*Napolice-1
{{çoklusütun-kes}}
*Litvanca-1
*Korece-1
*Gamilaraay-1
*Khasi-1
*İnuitçe-1
*Interlingua-1
*Galiçyaca-1
*Farsça-1
*Estonca-1
*Kaşupça-1
*Bretonca-1
*Giangan-1
*Arapça-1
*Aleutça-1
{{çoklusütun-son}}
== Dış bağlantılar ==
* {{İng}} [http://www.gutenberg.org/wiki/Main_Page Project Gutenberg resmi websitesi]
* {{İng}} [http://www.gutenberg.org/files/60600/60600-h/60600-h.htm Forty Five Years of Digitizing Ebooks], Gregory B. Newby, 2019
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
{{Ebooks}}
[[Kategori:Kitap siteleri]]
| |||