İbrahim Temo: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
2 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7
k düzeltme
19. satır:
Hem Arnavutluk, hem Türkiye, hem de Romanya’nın tarihine ait bir siyasî kişiliktir.<ref name=kimlik/> Türkiye’nin o zamana kadarki en önemli siyasî oluşumu olan [[İttihat ve Terakkî Cemiyeti]]’nin öncülü [[İttihad-ı Osmânî Cemiyeti]] kurucularından birisi olarak üstlendiği tarihi rol, onun en önemli kimliğidir.<ref name=celik/>
 
[[Osmanlıcılık]] idealine inanmış bir aydın olan Temo, cemiyetin kuruluşundan altı yıl sonra [[II. Abdülhamid]]’in baskısından kaçıp Romanya’ya gitmiş; orada Jön Türk hareketinin Rumeli teşkilatını kurmuştur. Meşrutiyet öncesinde Romanya’da Jön Türk hareketini yaymaya çalışırken ülkedeki Arnavut örgütlerini ''Başkim'' adı altında birleştirdi. [[İkinci Meşrutiyet|Meşrutiyet]]’in ilanından sonra İstanbul’a döndüğünde ise kuruluş hedefinden uzaklaştığını düşündüğü İttihat yönetimine karşı [[Osmanlı Demokrat Fırkası]]’nı kurarak muhalefet etti ve nihayet 1911’de bir daha dönmemek üzere Romanya’ya yerleşti. Romanya’da göz doktorluğunu sürdürmenin yanı sıra Rumen siyasî hayatına katılan Temo’nun<ref name=celik>{{Web kaynağı |url=http://www.historystudies.net/Makaleler/35973130_24-Bilgin...pdf |başlık=Bilgin Çelik, '''İbrahim (Ethem) Temo ve Romanya’daki Faaliyetleri''', ''History Studies Cilt 2/2 Yıl 2010'' |erişimtarihi=20 Kasım 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20151120213755/http://www.historystudies.net/Makaleler/35973130_24-Bilgin...pdf |arşivtarihi=20 Kasım 2015 |ölüurl=yesevet }}</ref> tıbbi ve siyasî konularda eserleri vardır.
 
== Yaşamı ==
1865 yılında Osmanlı Devleti’nin [[Manastır]] (Bitola) vilayetine bağlı [[Ohri]] kazasının [[Struga|Istruga]] kasabasında dünyaya geldi. Asıl adı İbrahim Ethem’dir. Arnavutluk’un Mat kazasından Istruga’ya göç etmiş bir ailenin çocuğu idi.<ref name=kimlik>{{Web kaynağı |url=http://www.sbe.deu.edu.tr/dergi/cilt12.say%C4%B11/bilgin%20celik.pdf |başlık=Bilgin Çelik, '''Üç Kimlikli Bir JönTürk Aydını: Dr. İbrahim (Ethem) Temo''', ''Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt: 12, Sayı: 1, Yıl: 2010'' |erişimtarihi=20 Kasım 2015 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20151120222028/http://www.sbe.deu.edu.tr/dergi/cilt12.say%C4%B11/bilgin%20celik.pdf |arşiv-tarihi=20 Kasım 2015 |ölüurl=yesevet }}</ref> Babası, tüccar Murad Bey’dir. Ethem isminin kısaltışmış olan “''Temo''” lakabını ona arkadaşları taktı.<ref name=tdv>[http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c21/c210275.pdf Şükrü Hanioğlu, '''İbrahim Temo''', ''Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt 21, Yıl 2000'']</ref> İlk tahsilini Istruga’da yaptı. Türkçe ile birlikte biraz Fransızca ve Arapça öğrendikten sonra İstanbul’a gitti (1884). Ahırkapı’daki Tıp İdâdîsi’ne başladıktan sonra ekonomik güçlükler nedeniyle yatılı okumak üzere Kuleli Askerî Tıbbiye İdâdîsi’ne geçti;<ref name=kimlik/> ardından [[Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane]]’ye kaydoldu (1888).
 
Öğrencilik yıllarında İstanbul’da gizli faaliyet gösteren Arnavut gruplarıyla temasa geçti. [[Şemseddin Sami]] ve [[Naim Fraşıri]] gibi Arnavut liderlerin yanı sıra Makedonya’da Arnavutlarla beraber Yunan aleyhtarı propaganda yapan ''Koço-Ulah (Aromenis)'' hareketi liderlerinden ''Apostol Margarit'' ile de bağlantı kurdu.<ref name=tdv/> Mekteb-i Tıbbîyye çevresinde yaygın olan [[Darwinist]] ve biyolojik materyalist hareketlerden ve yönetim aleyhtarı cereyandan etkilenen Temo, daha geniş siyasî örgütlenme hareketlerinde önemli rol oynadı. Daha sonra [[İttihat ve Terakkî]] Cemiyeti adını alacak olan “''İttihâd-ı Osmanî Cemiyeti''”’ni arkadaşları ile birlikte Haziran 1889’da gizli bir örgüt düzeyinde kurdu. Cemiyetin birinci (İstanbul-merkez) şubesinin bir numaralı üyesi oldu ve ilk faaliyetlerinde öncü rolü üstlendi. Mekteb-i Tıbbîyye’de ders programlarını protesto için gerçekleştirilen öğrenci direnişine öncülük etti.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/İbrahim_Temo" sayfasından alınmıştır