Hematit: Revizyonlar arasındaki fark

'''Hematit''', Fe2O3 formülüne sahip yaygın bir demir oksittir ve kayalarda ve topraklarda yaygındır.<ref name=":0">Cornell, Rochelle M.; Schwertmann, Udo (1996). ''The Iron Oxides''. Germany: Wiley. pp. 4, 26. ISBN <bdi>9783527285761</bdi>. LCCN 96031931. Retrieved December 22, 2018.</ref> Kan taşı olarak da bilinen hematitin en yaygın renkleri kırmızı ve kahverengidir.Hidrotermal damarlarda ve magmatik kayalarda aksesuar minerali olarak bulunabilir. Volkanik kayalarda, birçok metamorfik kayada, kontakt metamorfik yataklarda, birincil veya ikincil olarak sedimanter kayalarda yaygın olarak oluşabilir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mta.gov.tr/v3.0/bilgi-merkezi/hematit | başlık = | erişimtarihi = | tarih = | çalışma = | yayıncı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170522225313/http://www.mta.gov.tr/v3.0/bilgi-merkezi/hematit | arşivtarihi = 22 Mayıs 2017 | ölüurl = nohayır }}</ref> Ayrıca siyahtan griye, sarıdan kahverengine kadar içerdiği diğer [[kayaç]]lardan ötürü farklı renkler de bulunur. [[Pigment]] olarak da kullanılan hematit, [[çelik]] üretiminde kullanılan temel mineraldir. Ana demir cevheri olarak çıkarılır. Çeşitleri arasında böbrek cevheri, martit (manyetit sonrası psödomorflar), demir gülü ve spekülarit (speküler Hematit) bulunur. Bu formlar değişmekle birlikte, hepsinin pas kırmızısı bir çizgisi vardır. Hematit saf demirden daha zordur, ancak çok daha kırılgandır. Maghemite, Hematit ve manyetite bağlı bir oksit mineralidir.

Bantlı demir oluşumlarında büyük Hematit birikintileri bulunur.Mineral sudan çökelebilir ve bir gölün veya diğer duran suyun altındaki katmanlar halinde toplayabilir.Kil büyüklüğündeki Hematit kristalleri, topraktaki ayrışma işlemlerinin oluşturduğu ikincil bir mineral olarak da ortaya çıkabilir ve goetit gibi diğer demir oksitler veya oksihidroksitler ile birlikte, birçok tropik, eski veya çok yıpranmış toprakların kırmızı renginden sorumludur.Volkanik kayalarda, birçok metamorfik kayada, kontakt metamorfik yataklarda, birincil veya ikincil olarak sedimanter kayalarda yaygın olarak oluşabilir.<ref name="mta.gov.tr">{{Web kaynağı | url = http://www.mta.gov.tr/v3.0/bilgi-merkezi/hematit | başlık = Hematit | erişimtarihi = | tarih = | çalışma = | yayıncı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170522225313/http://www.mta.gov.tr/v3.0/bilgi-merkezi/hematit | arşivtarihi = 22 Mayıs 2017 | ölüurl = nohayır }}</ref> BET analizlerinde siderit, hematit ve manyetit numunelerinin yüzey alanları sırasıyla 65.55, 59.06, 28.69 m²/g olarak bulunmuştur. Ayrıca, tüm numunelerin SEM görüntülerinden anlaşılacağı üzere; genel bir homojen görüntü sergilediği ve numunelerin partüküllerinde çok fazla bir aglemerasyonun olmadığı anlaşılmaktadır.<ref name="mta.gov.tr"/>

Hematitin manyetik yapısı, 1950'lerde yaklaşık 1.000 K (730&nbsp;°C) Curie sıcaklığına sahip ferromanyetik olduğu, ancak son derece küçük bir manyetik momentle (0.002 µB) ortaya çıktığı için önemli bir tartışma ve tartışma konusuydu. '''Manyetizma''', [[manyetik alan]] tarafından oluşturulan fiziksel bir [[olgu]]dur. [[Elektrik akımı]] ya da temel bir [[parçacık]] herhangi bir manyetik alan yaratabilir. Bu manyetik alan aynı zamanda diğer akımları ve manyetik momentleri de etkiler. Manyetik alan her maddeyi belli bir ölçüde etkiler. Kalıcı mıknatıslar üzerindeki etkisi en çok bilinen bir durumdur. Kalıcı [[mıknatıs]]lar [[Ferromıknatıslık|ferromanyetizmadan]] dolayı kalıcı manyetik momente sahiptir. Ferromanyetizma kelimesinde yer alan “ferro” ön eki [[demir]] elementinin isminden türetilmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://tr.wikipedia.org/wiki/Manyetizma | başlık = manyetizma | erişimtarihi = | tarih = | çalışma = | yayıncı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20051215000000/https://tr.wikipedia.org/wiki/Manyetizma | arşivtarihi = 15 Aralık 2005 | ölüurl = nohayır }}</ref> Bir maddenin manyetik durumu sıcaklık, basınç, uygulanan manyetik alan gibi faktörlere bağlı olarak değişir. Bu değişkenler değiştiğinde, bir madde birden fazla manyetizma özelliği sergileyebilir. Net manyetik momenti olmayan bir faza yaklaşık 260 K (-13&nbsp;°C) sıcaklıkta bir düşüş ile farklı geçişler olur.O anki pozisyonun 260 K (-13&nbsp;°C) sıcaklıkta bir azalma ile kaybolması, anların C ekseni boyunca hizalanmasına neden olan anizotropideki bir değişiklikten kaynaklanır. Bu yapılandırmada, hareket eğimi enerjiyi azaltmaz.Sistemin esas olarak antiferromanyetik olduğu, ancak katyon alanlarının düşük simetrisinin, spin–yörünge kuplajının, C eksenine dik düzlemde olduklarında anların bükülmesine neden olmasına izin verdiği gösterilmiştir.<ref>Dzyaloshinsky, I. E. (1958). "A thermodynamic theory of "weak" ferromagnetism of antiferromagnetics". ''Journal of Physics and Chemistry of Solids''. '''4''' (4): 241–255. Bibcode:1958JPCS....4..241D. doi:10.1016/0022-3697(58)90076-3.</ref><ref>Moriya, Tōru (1960). "Anisotropic Superexchange Interaction and Weak Ferromagnetism" (PDF). ''Physical Review''. '''120''' (1): 91. Bibcode:1960PhRv..120...91M. doi:10.1103/PhysRev.120.91.</ref> Dökme hematitin manyetik özellikleri nano ölçekli muadillerinden farklıdır. Örneğin, hematitin Morin geçiş sıcaklığı parçacık boyutunda bir azalma ile azalır.Bu geçişin bastırılması Hematit nanopartiküllerinde gözlenmiştir ve kristaller kafesindeki safsızlıkların, su moleküllerinin ve kusurların varlığına değinilmiştir.Hematit, mineralin manyetik ve kristal kimyasal özelliklerini etkileyen çeşitli su, hidroksil grupları ve boşluk ikamelerine sahip karmaşık bir katı çözelti oksihidroksit sisteminin bir parçasıdır.<ref>Dang, M.-Z.; Rancourt, D. G.; Dutrizac, J. E.; Lamarche, G.; Provencher, R. (1998). "Interplay of surface conditions, particle size, stoichiometry, cell parameters, and magnetism in synthetic hematite-like materials". ''Hyperfine Interactions''. '''117''' (1–4): 271–319. Bibcode:1998HyInt.117..271D. doi:10.1023/A:1012655729417</ref> Diğer iki uç üyeye protohematit ve hidrohematit denir.

Hematit için geliştirilmiş manyetik zorlamalar, çözeltiden hazırlanan iki hatlı bir ferrihidrit prekürsörünün kuru ısıtılmasıyla elde edilmiştir. Hematit, 289 ila 5,027 oersteds (23-400 kA/m) arasında değişen sıcaklığa bağlı manyetik gidergenlik değerleri sergilemektedir.Bu yüksek koersivite değerlerinin kökeni, artan  sıcaklığında farklı parçacık ve kristalit boyutu büyüme oranları ile indüklenen(reteç kullanılmadan mıknatıs veya magnetik alan kullanılarak elde edilen akım) alt parçacık yapısının bir sonucu olarak yorumlanmıştır.Büyüme oranlarındaki bu farklılıklar, nano ölçekte bir alt parçacık yapısının ilerici bir gelişimine çevrilir. Bununla birlikte, daha düşük sıcaklıklarda (350-600&nbsp;°C), tek parçacıklar kristalleşir; daha yüksek sıcaklıklarda (600-1000&nbsp;°C), bir altpartikül yapısına sahip kristal agregaların büyümesi tercih edilir. Siderit doğal mineralinin % 74.46 lık giderimle en yüksek performansı gösterdiği, hematit ve manyetit doğal mineralleri için giderim etkinliklerinin sırasıyla % 41.03 ve  % 34.34 olarak gerçekleştiği anlaşılmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mta.gov.tr/v3.0/bilgi-merkezi/hematit | başlık = Hematit - Manyetizma | erişimtarihi = | tarih = | çalışma = | yayıncı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170522225313/http://www.mta.gov.tr/v3.0/bilgi-merkezi/hematit | arşivtarihi = 22 Mayıs 2017 | ölüurl = nohayır }}</ref> Kullanılan doğal minerallerden siderit, hematit ve manyetitin hem adsorpsiyon hem de Fenton ve foto-Fenton proseslerinde boyar maddelerin sulu çözeltilerden gideriminde umut verici bir katalizör olarak kullanabileceği söylenebilir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mta.gov.tr/v3.0/bilgi-merkezi/hematit | başlık = Hematit-Sonuç | erişimtarihi = | tarih = | çalışma = | yayıncı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170522225313/http://www.mta.gov.tr/v3.0/bilgi-merkezi/hematit | arşivtarihi = 22 Mayıs 2017 | ölüurl = nohayır }}</ref>

Takı Hematit popülerliği nedeniyle yas takı kullanımı, Viktorya döneminde İngiltere'de yükseldi.<ref>"Black Gemstones, Diamonds and Opals: The Popular New Jewelry Trend". ''TrueFacet.com''. October 23, 2015. Retrieved December 22, 2018.</ref><ref>"(What's the Story) Mourning Jewelry?". Retrieved December 22, 2018.</ref> Yaldızda bazı Hematit veya demir oksit bakımından zengin kil türleri, özellikle Ermeni bole kullanılmıştır. Hematit, gravür oyulmuş mücevherlerin yaratılmasında olduğu gibi sanatta da kullanılır. Hematit manyetik Hematit olarak satılan sentetik bir malzemedir. Demirtaşı oluşan demir minarelleri oksit, limonit, hematit ve manyetit şeklinde oluşabilir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://tr.wikipedia.org/w/index.php?search=hematit+tak%C4%B1&title=%C3%96zel%3AAra&go=Git&ns0=1 | başlık = Hematit | erişimtarihi = | tarih = | çalışma = | yayıncı = | arşivengelli = evet | arşiv-url = https://web.archive.org/web/20200516115821/https://tr.wikipedia.org/w/index.php?search=hematit+tak%C4%B1&title=%C3%96zel%3AAra&go=Git&ns0=1 | arşiv-tarihi = 16 Mayıs 2020 | ölüurl = nohayır }}</ref> Hidrotermal damarlarda ve magmatik kayalarda aksesuar minerali olarak bulunabilir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mta.gov.tr/v3.0/bilgi-merkezi/hematit | başlık = Hematit-Takı | erişimtarihi = | tarih = | çalışma = | yayıncı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170522225313/http://www.mta.gov.tr/v3.0/bilgi-merkezi/hematit | arşivtarihi = 22 Mayıs 2017 | ölüurl = nohayır }}</ref>