|
#YÖNLENDİRME [[İlik]]
{{kaynaksız|tarih=Ağustos 2011}}
{{Uzman|tarih=Ağustos 2011}}
[[Dosya:Gray72.png|thumb|350px| [[Gray's Anatomy]]'de ilik hücrelerinin resmi.]]
[[Dosya:Caput femoris cortex medulla.jpg|thumb|350px| Femur (uyluk kemiği) başının görünümü, kırmızı ilik ve sarı ilik ( numune, total kalça protezi ameliyatından sonra elde edildi)]]
'''İlik''' (''Medulla ossea''), büyük [[kemik]]lerin içinde, merkezde yer alan [[doku]]dur. Toplam vücut ağırlığının %4'ünü oluşturmaktadır bu da yetişkinlerde yaklaşık 2.6 kg'a denk gelmektedir.Yeni [[kan hücresi|kan hücrelerinin]] periyodik olarak yaşam boyu üretildiği yerdir.
== Kırmızı ve sarı ilik ==
İki tip ilik vardır: '''kırmızı ilik''' ve '''sarı ilik''':
* Kırmızı ilik (veya miyeloid ilik'''), süngerimsi kemikte bulunur. [[Alyuvar]], [[akyuvar]] ve [[trombosit]]ler burada üretilir. Myeloid dokudan zengindir.'''
* Sarı ilikte bazı akyuvarlar üretilir. İçinde çok daha fazla sayıda [[yağ hücresi]] olduğu için sarı renklidir.
Her iki tipteki ilik de sayısız kılcal kan damarı içermektedir.
Doğumda tüm ilikler kırmızıdır, zamanla sarı ilik oranı artar. Yetişkinlerde ortalama 2,6 kg ilik olur, bunun yarısı kırmızıdır. Kırmızı ilik başlıca [[yassı kemik]]lerde ([[göğüs kemiği]], [[kafatası]], [[kaburga]]lar, [[omurga]]lar ve [[kürek kemiği|kürek kemikleri]] gibi) ve [[uzun kemik]]lerden olan [[femur]] ve [[humerus]]un [[proksimal]] ucundaki süngerimsi kısımda bulunur. Sarı ilik uzun kemiklerin orta kısmındaki boşlukta bulunur.
Ciddi kan kaybı durumunda vücut sarı iliği kırmızıya dönüştürerek kan üretimini hızlandırır.
== Kök hücre tipleri ==
İlikte üç tip [[kök hücre]] bulunur:
* [[Hematopoetik kök hücreler]]i dolaşımda bulunan üç hücre türünü oluşturur: [[akyuvar]]lar (lökositler), [[alyuvar]]lar (eritrositler) ve [[trombosit]]ler (kan pulcukları).
* [[Mezenşimal kök hücresi|Mezenşimal kök hücreleri]] iliğin ortasındaki boşluğun (sinüsün) etrafına dizilidir. Osteoblast, kondrosit, miyosit ve çeşitli başka hücre türlerine başkalaşabilme yeteneklerine sahiptirler. Ayrıca iliğin bekçiliğini yaparlar.
* [[bidotelyal kök hücreler]]
== İlikle ilgili hastalıklar ==
[[Kanser]]li bir büyüme veya [[verem]] gibi bir enfeksiyon sonucu normal ilik yerini kaybedebilir ve bunun sonucunda alyuvar,akyuvar ve kan pulcuklarının üretiminde bir azalma olabilir. Ayrıca, ilikte kan hücrelerini oluşturucularının (''progenitor'') kanserlerine de rastlanır, bunlar [[lösemi]]lerdir.
İlikle ilgili bir hastalığın tanısını koymak için bazen bir [[ilik muayenesi]] yapılır. Bu işlemde [[genel anestezi]] ya da [[lokal anestezi]] ile [[ilium]] kemiğinin [[Ilyak krest|kristasından]] bir iğne yardımıyla örnek alınır. Bir bacak kemiğinde ortalama 440 milyar hücre vardır.
Radyasyon veya kemoterapi ilikte hızla bölünmekte olan hücreleri öldürür ama
bağışıklık sisteminin de zayıflamasına neden olur. [[Radyasyon hastalığı]]nın belirtilerinin çoğu iliğin zarar görmüş olmasından kaynaklanır.
== İlik bağışı ve nakli ==
{{Ana madde|İlik nakli}}
[[Dosya:Bone_marrow_biopsy.jpg|thumb|sağ|300px|İliğin alınması]]
Bir kişiden hematopoetik kök hücreler alıp bunları başka birisine ([[Allojenik]]), veya ileride aynı kişiye ([[Otolog]])aktarmak mümkündür. Eğer verici ve alıcılar uyumlu iseler aktarılan hücreler iliğe göç edip [[kan hücreleri]] üretmeye başlarlar. Kök hücreler genelde ya [[ilium tepesi]]nden [[genel anestezi]] ile alınır (bu işlem pek çok iğne batırması gerektirir) veya kök hücrelerin kemikten kan dolaşımına salınmalarını sağlayan bazı ilaçlar kullanılır, ardından bu hücreler kandan izole edilirerek donörden alınan kan tekrar kendisine verilir.
Bir kişiden diğerine nakil, ilikte ciddi hastalıklar olması durumunda yapılır. Hastanın iliğindeki hücreler önce radyasyon veya ilaçlarla öldürülür sonra yeni kök hücreler aktarılır.
[[Kanser]] durumunda, radyasyon terapisi veya kemoterapiden önce hastanın hematopoetik kök hücrelerinin bir kısmı bazen toplanır, terapi bitince bağışıklık sistemini yeniden oluşturmak için hastaya geri verilir.
{{Lenfatik sistem}}
[[Kategori:Lenfatik sistem]]
| 