Kuş: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k düzeltme, yazış şekli: bir çoğu → birçoğu (2), birçoğunluğu → çoğunluğu (2) |
26 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7 |
||
40. satır:
Kuşlar [[tüylü dinozor|tüylü]] [[teropod]] [[dinozor]]lardır ve [[Kuşların kökeni|yaşayan tek dinozor grubu]]nu oluştururlar. Ayrıca yaşayan en yakın akrabaları [[timsahlar]]dır. İlk olarak 160 milyon yıl önce Çin'de ortaya çıkan ve aralarında ''[[Archaeopteryx]]''{{'}}in de bulunduğu ilkel uçucuların soyundan gelmektedirler. [[DNA]] kanıtlarına göre günümüz kuşları ('''Neornithes''') Orta ve Geç [[Kretase|Kretase Dönemi]]'nde evrimleşmiş ve 66 milyon yıl önce [[teruzor]]lar ile tüm uçmayan dinozorları öldüren [[Kretase-Tersiyer yok oluşu]] zamanında oldukça önemli oranda [[türleşme|türleşmiş]]lerdir.
Özellikle [[kargagiller]] ve [[papağansılar]] olmak üzere bazı kuşlar en zeki hayvanlar arasındadır; çeşitli kuş türleri [[Hayvanlarda alet kullanımı|alet yapıp kullanır]]ken bazı kuşların alet kullanımı [[primat]]ların en iyi kullanımları ile boy ölçüşebilir.<ref>{{Dergi kaynağı |ad1= Alex H. |soyadı1= Taylor |ad2= Gavin R. |soyadı2= Hunt |ad3= Jennifer C. |soyadı3= Holzhaider |ad4= Russell D.
}}</ref> Birçok sosyal tür bilgiyi nesilden nesile geçirmekte ve bu da bir çeşit kültür olarak kabul edilmektedir. Kuşlar yavrularını müşterek olarak büyütme, birlikte avlanma, sürü olarak hareket etme ve avcılara karşı birlikte savunma yapma davranışları gösteren, görsel yollarla ya da öterek birbirleri ile iletişim kuran sosyal hayvanlardır. Kuş türlerinin büyük çoğunluğu genellikle bir üreme mevsimi boyunca, bazen yıllar boyunca cinsel açıdan olmasa da sosyal açıdan [[tek eşlilik|tek eşlidir]] ama yaşamları boyunca tek eşli olan türlere nadir rastlanır. Diğer türlerin üreme sistemleri genellikle [[polijini]]k yani tek erkek çok dişili ve nadiren de [[poliandri]]k yani tek dişi çok erkeklidir. Kuşlar [[eşeyli üreme]] yoluyla döllenen yumurtalar yumurtlayarak çoğalır. Genellikle bir yuvaya yumurtlanan yumurtalar üzerinde ebeveyn [[Kuluçka (embriyoloji)|kuluçka]]ya yatar. Kuşların çoğu yumurtadan çıktıktan sonra yavrularının bakımına belirli bir süre devam eder.
130. satır:
|4=†[[Troodontidae]]
|5=[[Avialae]] }} }} }} }} }}
Fosil ve biyolojik kanıtlara dayanarak biliminsanlarının çoğu kuşların [[teropod]] [[dinozor]]ların uzmanlaşmış bir alt grubu olduğunu kabul etmektedir.<ref>{{Dergi kaynağı|soyadı=Prum|ad=Richard O.|başlık=Who's Your Daddy?|dergi=Science|cilt=322|sayfalar=1799–1800|tarih=19 Aralık 2008|doi=10.1126/science.1168808|pmid=19095929|sayı=5909}}</ref> Daha da özel olarak aralarında [[Dromaeosauridae]] ve [[Oviraptoridae]] familyalarının da bulunduğu [[Maniraptora]] kladının bir üyesi olarak kabul edilirler.<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı=Paul |ad=Gregory S. |bölüm=Looking for the True Bird Ancestor |yıl=2002 |başlık=Dinosaurs of the Air: The Evolution and Loss of Flight in Dinosaurs and Birds |url=https://archive.org/details/dinosaursofairev0000paul |yer=Baltimore|yayıncı=Johns Hopkins University Press |isbn=0-8018-6763-0|sayfalar=[https://archive.org/details/dinosaursofairev0000paul/page/171 171]–224}}</ref> Biliminsanları kuşlara yakın akraba teropodları buldukça daha önceden kuş ve kuş olmayanlar arasındaki açık ayrım belirsizleşmeye başlamıştır. Çin'in kuzeydoğusunda [[Liaoning]] eyaletinde yakın geçmişte bulunan birçok küçük [[tüylü dinozor]] fosili bu belirsizliği artırmıştır.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı=Norell |ad=Mark |ad2=Mick| soyadı2=Ellison |yıl=2005 |başlık=Unearthing the Dragon: The Great Feathered Dinosaur Discovery |yer=New York |yayıncı=Pi Press |isbn=0-13-186266-9 |sayfalar= |url=https://archive.org/details/unearthingdragon00mark }}</ref><ref name="AP-20140731">{{Haber kaynağı |soyadı=Borenstein |ad=Seth |başlık=Study traces dinosaur evolution into early birds |url=http://apnews.excite.com/article/20140731/us-sci-shrinking-dinosaurs-a5c053f221.html |tarih=31 Temmuz 2014 |ajans=Associated Press |erişimtarihi=3 Ağustos 2014 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20140808042331/http://apnews.excite.com/article/20140731/us-sci-shrinking-dinosaurs-a5c053f221.html |arşiv-tarihi=8 Ağustos 2014 |
[[Paleontoloji]] dalında günümüzde görüşbirliği uçan teropodların ya da [[Avialae]]'nin, içinde [[Dromaeosauridae]] ve [[Troodontidae]] familyalarını da kapsayan [[Deinonychosauria]] kladının en yakın akrabaları olduğu yönündedir.<ref name=Xiaotingia>{{Dergi kaynağı |başlık=An ''Archaeopteryx''-like theropod from China and the origin of Avialae |tarih=28 Temmuz 2011 |dergi=Nature |cilt=475 |sayfalar=465–470 |doi=10.1038/nature10288 |sayı=7357 |yazar1=Xing Xu |yazar2=Hailu You |yazar3=Kai Du |yazar4=Fenglu Han |pmid=21796204}}</ref> Bunlar birlikte [[Paraves]] denen grubu oluşturur. ''[[Microraptor]]'' gibi bu grubun bazı [[Bazal (filogenetik)|bazal]] üyelerinin uçmaya ya da süzülmeye yarayan özellikleri vardı. En bazal Deinonychosauria üyeleri çok küçüktü. Bu kanıt tüm Paraves grubunun atasının ağaçlarda yaşamış olabileceği ve/veya süzülme yeteneğine sahip olduğu olasılığını artırır.<ref name="AHTetal07">{{Dergi kaynağı |soyadı1=Turner |ad1=Alan H. |tarih=7 Eylül 2007 |başlık=A basal dromaeosaurid and size evolution preceding avian flight |url=http://www.sciencemag.org/cgi/reprint/317/5843/1378.pdf |dergi=Science |cilt=317 |sayfalar=1378–1381 |doi=10.1126/science.1144066 |pmid=17823350 |sayı=5843 |soyadı2=Pol |ad2=D. |soyadı3=Clarke |ad3=J.A. |soyadı4=Erickson |ad4=G.M. |soyadı5=Norell |ad5=M.A. |bibcode=2007Sci...317.1378T |erişim-tarihi=26 Mart 2020 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20101105124443/http://www.sciencemag.org/cgi/reprint/317/5843/1378.pdf |arşiv-tarihi=5 Kasım 2010 |ölüurl=no }}</ref><ref name="xuetal2003">{{dergi kaynağı|tarih=23 Ocak 2003|başlık=Four-winged dinosaurs from China|dergi=Nature|cilt=421|sayı=6921|sayfalar=335–340|doi=10.1038/nature01342|pmid=12540892|soyadı1=Xu|ad1=X|soyadı2=Zhou|ad2=Z|soyadı3=Wang|ad3=X|soyadı4=Kuang|ad4=X|soyadı5=Zhang|ad5=F|soyadı6=Du|ad6=X|bibcode=2003Natur.421..335X}}</ref> Asıl olarak et ile beslenen ''Archaeopteryx'' ve Avialae grubundan olmayan tüylü dinozorların son zamanlarda yapılan araştırmalar Avialae grubunun ilk üyelerinin [[hepçil]] olduğunu gösterir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://the-scientist.com/2011/07/27/on-the-origin-of-birds|başlık=On the Origin of Birds|erişimtarihi=11 Haziran 2012|arşivtarihi=20 Eylül 2011|arşivurl=https://web.archive.org/web/20110920033933/http://the-scientist.com/2011/07/27/on-the-origin-of-birds|tarih=Temmuz 2011|ölüurl=
İlk bulunan [[geçiş fosili|geçiş fosil]]lerinden biri olduğu için çok iyi tanınan [[Jura Devri|Geç Jura Devri]]nden ''Archaeopteryx'' 19. yüzyılın sonlarında [[evrim teorisi]]ni destekleyen kanıtlardan biri olmuştur. ''Archaeopteryx'' hem dişleri, pençeli parmakları ve uzun kertenkele kuyruna benzer bir kuyruk gibi geleneksel sürüngen özellikleri hem de günümüz kuşlarına benzer uçuş tüyleri olan kanatlar gibi özellikleri bir arada gösteren ilk fosil olmuştur. Her ne kadar kuşların doğrudan atası olarak kabul edilmese de muhtemelen kuşların gerçek atası ile yakın akrabadır.<ref name="mayretal2007">{{Dergi kaynağı | doi = 10.1111/j.1096-3642.2006.00245.x | soyadı1 = Mayr | ad1 = G. | soyadı2 = Pohl | ad2 = B. | soyadı3 = Hartman | ad3 = S. | soyadı4 = Peters | ad4 = D.S. | tarih = Ocak 2007 | başlık = The tenth skeletal specimen of ''Archaeopteryx''| dergi = Zoological Journal of the Linnean Society | cilt = 149 | sayı = 1 | sayfalar = 97–116 }}</ref>
176. satır:
Availae grubu [[Kretase]] boyunca çok geniş bir yelpazede [[türleşme|türleşti]].<ref name="chiappe2007">{{Kitap kaynağı|soyadı=Chiappe |ad=Luis M. |yıl=2007 |başlık=Glorified Dinosaurs: The Origin and Early Evolution of Birds |yer=Sydney |yayıncı=University of New South Wales Press |isbn=978-0-86840-413-4}}</ref> Birçok grup pençeli kanatlar ve günümüz kuşları (Aves) de dahil olmak üzere birçok Avilae grubunda birbirinden bağımsız olarak kaybolan dişler gibi [[Plesiomorfi and simplesiomorfi|ilkel fiziksel özellikler]]i korudu; örneğin ''Archaeopteryx'' ve ''[[Jeholornis]]'' atalarının uzun kemikli kuyruklarına sahiplerken<ref name="chiappe2007"/> daha gelişmiş Avialae türlerinin kuyrukları [[Pygostylia]] grubunda [[pigostil]] kemiğinin ortaya çıkmasıyla kısaldı. Kretase'nin sonlarına doğru yaklaşık 100 milyon yıl önce günümüz kuşlarının ataları gövde boyutlarına göre daha büyük yumurta yumurtlamalarına izin verecek şekilde daha açık bir [[pelvis]]e sahip olacak şekilde evrildiler.<ref>{{Dergi kaynağı|url=http://www.nature.com/articles/d41586-018-03447-3|başlık=Early birds may have been too hefty to sit on their eggs|ad=John|soyadı=Pickrell|tarih=22 Mart 2018|dergi=Nature|doi=10.1038/d41586-018-03447-3}}</ref>
Yaklaşık 95 milyon yıl önce daha iyi bir koku duyusu geliştirdiler.<ref>{{Web kaynağı | url=http://archive.cosmosmagazine.com/news/birds-survived-dino-extinction-with-keen-senses/ | başlık=Birds survived dino extinction with keen senses | erişimtarihi=11 Haziran 2012 | yazar=Agency France-Presse | tarih=Nisan 2011 | yayıncı=Cosmos Magazine | ölüurl
===Kuş atalarının ilk çeşitliliği===
230. satır:
Avialae içinde türleşen ikinci ana soy grubu, günümüz kuşlarının atalarını da içerdiği için "gerçek kuşlar" anlamına gelen [[Euornithes]] adı verilen grup yarı suda yaşayan ve balık ile diğer küçük su organizmalarını yemek üzerine özelleşmiş çok türlü gruptur. Karasal ve ormansal yaşam alanlarında baskın olarak bulunan enantiornithes soyunun aksine ilk euornithes türlerinde tüneme adaptasyonları yoktur ve kıyı kuşları, yüzücü ve dalıcı kuşlardan oluşmuş gibi görünmektedir.
Euornithes grubu içinde yüzeysel olarak [[martı]]lara benzeyen ''[[Ichthyornis]]''<ref>{{Dergi kaynağı |soyadı=Clarke |ad=Julia A. |yıl=2004 |başlık=Morphology, Phylogenetic Taxonomy, and Systematics of ''Ichthyornis'' and ''Apatornis'' (Avialae: Ornithurae) |dergi=Bulletin of the American Museum of Natural History |cilt=286 |sayfalar=1–179 |doi=
Kuş kafataslarında yapılan bir [[mozaik evrim]] araştırması tüm neornithesin [[en son ortak atası]]nın günümüz ''[[Vanga curvirostris]]'' türünün gagasına benzer bir gagaya ve günümüz [[bayağı sarıasma]] türünün kafatasına benzer bir kafatasına sahip olmuş olabileceğini göstermektedir. Her iki tür de küçük ve orman örtüsü altında yiyecek arayan [[hepçil]] türler olduğu için de bu varsayımsal atanın benzer bir ekolojik niş içinde olduğu sonucu çıkarılmıştır.<ref>{{Dergi kaynağı | soyadı1 = Felice | ad1 = Ryan N. | soyadı2 = Goswami | ad2 = Anjali | yıl = 2018 | başlık = Developmental origins of mosaic evolution in the avian cranium | dergi = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | cilt = 115 | sayı = 3| sayfalar = 555–60 | doi = 10.1073/pnas.1716437115 | pmid = 29279399 | pmc = 5776993 }}</ref>
259. satır:
}}
Tüm günümüz kuşları Aves (ya da Neornithes) [[taç grup|taç grubu]] içinde yer alır. Aves iki alt gruba ayrılır: [[deve kuşu|deve kuşları]] gibi uçamayan [[ratit]]ler ve çok az uçabilen [[tinamular]]dan oluşan [[Palaeognathae]] ile tüm diğer kuşları içeren oldukça büyük farklılığa sahip [[Neognathae]]<ref name = "Mitchell2014">{{Dergi kaynağı
[[Anatidae]] familyasının Kretase döneminin sonlarında yaşamış üyesi ''[[Vegavis]]''{{'}}in keşfi günümüz kuşlarının farklılaşmasının [[Senozoik]] Devirden önce başladığını kanıtlamıştır.<ref>{{Dergi kaynağı |soyadı=Clarke |ad=Julia A. |yıl=2005 |başlık=Definitive fossil evidence for the extant avian radiation in the Cretaceous |dergi=Nature |cilt=433 |sayı=
Bilimsel çalışmaların büyük çoğunluğu günümüz kuşlarının en son ortak atasının Kretase döneminde yaşadığında hemfikirdir ancak tahminler Kretase'nin orta dönemi<ref name=divergence>{{Dergi kaynağı | soyadı1 = Lee | ad1 = Michael SY | soyadı2 = Cau | ad2 = Andrea | soyadı3 = Naish | ad3 = Darren | soyadı4 = Dyke | ad4 = Gareth J. | tarih = Mayıs 2014 | başlık = Morphological Clocks in Paleontology, and a Mid-Cretaceous Origin of Crown Aves | dergi = Systematic Biology | yayıncı = Oxford Journals | doi = 10.1093/sysbio/syt110 | cilt = 63 | sayı = 1 | sayfalar = 442–449 | pmid = 24449041 | url = https://academic.oup.com/sysbio/article-pdf/63/3/442/9164850/syt110.pdf | erişim-tarihi = 2 Nisan 2020 | arşiv-url = https://web.archive.org/web/20200527144009/https://watermark.silverchair.com/syt110.pdf?token=AQECAHi208BE49Ooan9kkhW_Ercy7Dm3ZL_9Cf3qfKAc485ysgAAAnUwggJxBgkqhkiG9w0BBwagggJiMIICXgIBADCCAlcGCSqGSIb3DQEHATAeBglghkgBZQMEAS4wEQQMfLnY8Q3tVOj40_PvAgEQgIICKEtQ_qTs1w2qf56hMGf-fS0_YGepdoWOvxjw3UN6HubHkyrYinK2fFctbAXpbI7W6WYd26cIC-fB9ru9jVGG4fYKT0ZEk9TLAAvjzZn5h4QpOqkEBFc6b5PH6OEdql_brUGfncNGi6fvcUJZfWbO059eptsUeeGd3mKaMZQCQrhMWDIUAEQhqfzR8poH23ou-khpW13-c58hZ1BULhr_wuTMB-4sjKRU5GubbhEO_4mWP24EFdGNb4A4udbzmNolEeVFSm8cDIuMwdz-jQLVyn3OfnEwz2-1D3-s1V1ek4ANozQBa8HCg-yN1qVDNaqOnfTFXHDqr5ToFsVFmI1GC8n6EADPk5nNMDtoZ8SFRtL5tQpBk8c_vxsZ2MOW_fgxLRTvtrgSfrCWsVwLq_L3xZ8wGoC1U1WycgvhQ6J98J-MVqWUILhSaHxwyagxB49oXltweT1BPNePVBOE_2JLCqgBSSb8UUUF8-FAIYJji0JNywxXzK8VVa6JBCUUHkLlaDNhgW-VoVucxQaFvqDYiAWKahgG12oHO-Xin8garBMRLH4k7Yb6qe7lyf6SUvyiciQ74CHGhBqEZ4AvV2clQdofVzSnygD3_uAzr7ATBb_JnDUtv_3d4terktmTGPho1NasoBXM0A8ega3S5-axLgo6chQ5dct6CCtga5vAgZDIvqOHsh6XM5Wyos3vchWn5n_NQIJinxwQOygQX8X7PN2WBoRz2EhN3g | arşiv-tarihi = 27 Mayıs 2020 | ölüurl = no }}</ref> ile son dönemi arasında<ref name=Prum2015>{{Dergi kaynağı | soyadı1 = Prum | ad1 = R.O. | yazarları-göster = et al. | yıl = 2015 | başlık = A comprehensive phylogeny of birds (Aves) using targeted next-generation DNA sequencing | dergi = Nature | cilt = 526 | sayı = 7574 | sayfalar = 569–573 | bibcode = 2015Natur.526..569P | doi = 10.1038/nature15697 | pmid = 26444237}}</ref> değişir. Benzer şekilde günümüz kuşlarının ilk farklılaşmasının [[Kretase-Tersiyer yok oluşu]]ndan önce mi sonra mı olduğu konusunda da bir görüşbirliği yoktur.<ref name="Ericson">{{Dergi kaynağı |soyadı1=Ericson |ad1=Per G.P. |yıl=2006 |başlık=Diversification of Neoaves: integration of molecular sequence data and fossils |dergi=Biology Letters |cilt=2 |sayı=4 |sayfalar=543–547 |doi=10.1098/rsbl.2006.0523 |pmid=17148284 |url=http://www.senckenberg.de/files/content/forschung/abteilung/terrzool/ornithologie/neoaves.pdf |soyadı2=Anderson |ad2=CL |soyadı3=Britton |ad3=T |soyadı4=Elzanowski |ad4=A |soyadı5=Johansson |ad5=US |soyadı6=Källersjö |ad6=M |soyadı7=Ohlson |ad7=JI |soyadı8=Parsons |ad8=TJ |soyadı9=Zuccon |ad9=D |pmc=1834003 |ad10=G. |soyadı10=Mayr |erişim-tarihi=4 Temmuz 2008 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20090325235703/http://www.senckenberg.de/files/content/forschung/abteilung/terrzool/ornithologie/neoaves.pdf |arşiv-tarihi=25 Mart 2009 |
===Kuş takımlarının sınıflandırılması===
274. satır:
|label1=[[Palaeognathae]]
|1={{clade
|1=[[Struthioniformes]]<ref name="Boyd">{{Web kaynağı | websitesi = John Boyd's website | soyadı = Boyd | ad = John | yıl = 2007 | başlık = ''NEORNITHES: 46 Orders'' | url = http://jboyd.net/Taxo/Orders.pdf | erişimtarihi = 30 Aralık 2017 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20100806074525/http://jboyd.net/Taxo/Orders.pdf | arşivtarihi = 6 Ağustos 2010 | ölüurl = yes }}</ref> (deve kuşları)[[Dosya:Struthio camelus - Etosha 2014 (1) white background.jpg|50 px]]
|label2=[[Notopalaeognathae]]
|2={{Clade
461. satır:
[[Dosya:House sparrow04.jpg|thumb|sol|İnsan aktiviteleri nedeniyle [[bayağı serçe]]nin yaşam alanı oldukça önemli oranda genişlemiştir.<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı=Newton |ad=Ian|yıl=2003 |başlık=The Speciation and Biogeography of Birds |yer=Amsterdam |yayıncı=Academic Press |isbn=0-12-517375-X|sayfa=463}}</ref>]]
Kuşlar kıtaların tamamında ve karasal [[habitat]]ların çoğunda yaşar; en uç güney noktası [[Antarktika]]'nın 440 km. içlerine kadar ulaşabilen ''[[Pagodroma nivea]]'' türünün üreme kolonilerinin bulunduğu yerdir.<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı=Brooke |ad=Michael |yıl=2004 |başlık=Albatrosses And Petrels Across The World |yer=Oxford |yayıncı=Oxford University Press|isbn=0-19-850125-0}}</ref> En fazla kuş [[biyoçeşitlilik|çeşitliliği]] tropik bölgelerde görülür. Önceleri bu yüksek çeşitliliğin tropiklerde daha büyük [[türleşme]] oranlarının sonucu olduğu düşünülmekteyse de son zamanlarda yapılan çalışmalar yüksek enlemlerde daha fazla türleşme oranı olduğunu ancak tropiklere göre daha fazla [[soy tükenmesi]] oranı nedeniyle çeşitliliğin daha az olduğunu göstermiştir.<ref>{{Dergi kaynağı |soyadı1=Weir |ad1=Jason T. |yıl=2007 |başlık=The Latitudinal Gradient in Recent Speciation and Extinction Rates of Birds and Mammals |dergi=Science |cilt=315 |sayı=5818 |sayfalar=1574–1576 |doi=10.1126/science.1135590 |pmid=17363673 |soyadı2=Schluter |ad2=D|bibcode=2007Sci...315.1574W |url=https://semanticscholar.org/paper/029242df1187a94ec41acf8c9e1abfd63f3a2a98 }}</ref> Birçok tür her yıl uzun mesafeler ve hatta okyanusları katederek göç eder; çeşitli kuş familyaları hem okyanus üzerinde hem de içinde yaşamak için [[adaptasyon]] sağlamıştır; bazı [[deniz kuşu|deniz kuşları]] yalnızca üremek için kıyıya gelirken<ref name = "Burger">{{Kitap kaynağı|soyadı1=Schreiber |ad1=Elizabeth Anne |ad2=Joanna| soyadı2=Burger |yıl=2001 |başlık=Biology of Marine Birds |yer=Boca Raton |yayıncı=CRC Press |isbn=0-8493-9882-7}}</ref> bazı [[penguen]]lerin denizde 300 m. derinliğe kadar dalabildikleri kaydedilmiştir.<ref>{{Dergi kaynağı |soyadı1=Sato |ad1=Katsufumi |tarih=1 Mayıs 2002 |başlık=Buoyancy and maximal diving depth in penguins: do they control inhaling air volume? |dergi=Journal of Experimental Biology |cilt=205 |sayı=9 |sayfalar=1189–1197 |pmid=11948196 |url=http://jeb.biologists.org/cgi/content/full/205/9/1189 |ad2=Y |soyadı2=Naito |ad3=A |soyadı3=Kato |ad4=Y |soyadı4=Niizuma |ad5=Y |soyadı5=Watanuki |ad6=JB |soyadı6=Charrassin |ad7=CA |soyadı7=Bost |ad8=Y |soyadı8=Handrich |ad9=Y |soyadı9=Le Maho |erişim-tarihi=3 Nisan 2020 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20100922232242/http://jeb.biologists.org/cgi/content/full/205/9/1189 |arşiv-tarihi=22 Eylül 2010 |ölüurl=no }}</ref>
Çok sayıda kuş türü insanlar tarafından [[sokulmuş türler|sokuldukları]] bölgelerde üreme popülasyonları oluşturmuştur. Bu sokulmaların bazıları av hayvanı olarak sokulan [[bayağı sülün]] örneğinde olduğu gibi isteyerek yapılmıştır.<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı1=Hill |ad1=David |ad2=Peter| soyadı2=Robertson |yıl=1988 |başlık=The Pheasant: Ecology, Management, and Conservation |yer=Oxford |yayıncı=BSP Professional |isbn=0-632-02011-3|sayfalar=}}</ref> Bazıları ise esaret altında yaşayan ''[[Myiopsitta monachus]]'' türü kuşların kaçarak Kuzey Amerika'nın bazı şehirlerine yerleşmesi gibi kaza sonucu gerçekleşmiştir.<ref>{{Dergi kaynağı|soyadı1=Spreyer
==Anatomi ve fizyoloji==
470. satır:
===İskelet sistemi===
İskelet çok hafif kemiklerden oluşur. Kemiklerde pnömatik kavite denilen ve [[solunum sistemi]] ile bağlantılı büyük ve hava dolu boşluklar bulunur.<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = Ehrlich | ad1 = Paul R. | ad2 = David S. | soyadı2 = Dobkin | ad3 = Darryl | soyadı3 = Wheye | başlık = Adaptations for Flight | url = http://www.stanford.edu/group/stanfordbirds/text/essays/Adaptations.html | yıl = 1988 | eser = Birds of Stanford | yayıncı = Stanford University | erişimtarihi = 13 Aralık 2007 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20060129100510/http://www.stanford.edu/group/stanfordbirds/text/essays/Adaptations.html | arşivtarihi = 29 Ocak 2006 | ölüurl = no }} The Birder's Handbook'tan alıntı (Paul Ehrlich, David Dobkin ve Darryl Wheye. 1988. Simon and Schuster, New York.)</ref> Erişkinlerin kafatasında kemikler birbirine kaynamıştır ve ek yeri görünmez.<ref name = "Gill">{{Kitap kaynağı|soyadı=Gill |ad=Frank |yıl=1995 |başlık=Ornithology |yayıncı=WH Freeman and Co |yer=New York |isbn=0-7167-2415-4}}</ref> [[Göz çukuru|Göz çukurları]] büyüktür ve kemiksi bir [[septum]] ile ayrılmıştır. [[Omurga]] servikal, torasik, lumbar ve kaudal bölgelere ayrılır; servikal omurlar (boyun bölgesi) türler arasında değişkenlik gösterir ve oldukça esnektirler ancak ön torasik omurlarda hareket azalmıştır ve sonraki omurlarda ise yoktur.<ref>{{Haber kaynağı |başlık=The Avian Skeleton |url=http://www.paulnoll.com/Oregon/Birds/Avian-Skeleton.html |eser=paulnoll.com
===Boşaltım ve sindirim sistemi===
[[Sürüngen]]ler gibi kuşlar da ürikoteliktir yani [[böbrek]]leri kanlarından [[nitrojenli atık]]ları ayırır ve bunları [[üre]] ya da [[amonyak]] olarak değil de [[ürik asit]] olarak üreterler yoluyla bağırsaklara boşaltır. Kuşların ne [[idrar kesesi]] ne de deve kuşları dışında dışa açılan üretra açıklığı vardır ve böbreklerden bağırsaklara geçen ürik asit dışkı ile birlikte yarı katı atık olarak dışarı atılır.<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = Ehrlich | ad1 = Paul R. | ad2 = David S. | soyadı2 = Dobkin | ad3 = Darryl | soyadı3 = Wheye | başlık = Drinking | url = http://www.stanford.edu/group/stanfordbirds/text/essays/Drinking.html | yıl = 1988 | eser = Birds of Stanford | yayıncı = Stanford University | erişimtarihi = 13 Aralık 2007 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20060502012513/http://www.stanford.edu/group/stanfordbirds/text/essays/Drinking.html | arşivtarihi = 2 Mayıs 2006 | ölüurl = no }}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|soyadı1=Tsahar |ad1=Ella |başlık=Can birds be ammonotelic? Nitrogen balance and excretion in two frugivores |dergi=Journal of Experimental Biology |cilt=208 |sayı=6 |sayfalar=1025–1034 |yıl=2005 |pmid=15767304 |doi=10.1242/jeb.01495 |soyadı2=Martínez Del Rio |ad2=C |soyadı3=Izhaki |ad3=I |soyadı4=Arad |ad4=Z }}</ref><ref name=coprodeum>{{Dergi kaynağı | doi= 10.1016/S1095-6433(03)00006-0 | soyadı1= Skadhauge | ad1= E | soyadı2= Erlwanger | ad2= KH | soyadı3= Ruziwa | ad3= SD | soyadı4= Dantzer | ad4= V | soyadı5= Elbrønd | ad5= VS | soyadı6= Chamunorwa | ad6= JP | başlık= Does the ostrich (''Struthio camelus'') coprodeum have the electrophysiological properties and microstructure of other birds? | dergi= Comparative Biochemistry and Physiology A | cilt= 134 | sayı= 4 | sayfalar= 749–755 | yıl= 2003 | pmid = 12814783 }}</ref> Ancak sinek kuşları gibi kuşlar ihtiyari olarak ammonotelik olabilir yani nitrojenli atıkları amonyak olarak dışarı atabilirler.<ref>{{Dergi kaynağı|soyadı1=Preest |ad2=Marion R. |tarih=Nisan 1997 |başlık=Ammonia excretion by hummingbirds |dergi=Nature |cilt=386 |sayı= 6625|sayfalar=561–562 |doi=10.1038/386561a0 |soyadı2=Beuchat |ad2=Carol A. |bibcode=1997Natur.386..561P}}</ref> Kuşlar ayrıca memeliler gibi [[kreatinin]]i değil [[kreatin]]i dışarı atarlar.<ref name = "Gill"/> Bu madde ile bağırsaklardan geçen atıklar kuşun [[kloak]]ından dışarı atılır.<ref>{{Dergi kaynağı|soyadı1=Mora |ad1=J. |yıl=1965 |başlık=The regulation of urea-biosynthesis enzymes in vertebrates |dergi=Biochemical Journal |cilt=96 |sayfalar=28–35 |pmid=14343146 |soyadı2=Martuscelli |ad2=J |soyadı3=Ortiz Pineda |ad3=J |soyadı4=Soberon |ad4=G |pmc=1206904|sayı=1|doi=10.1042/bj0960028 }}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|soyadı=Packard |ad=Gary C.|yıl=1966 |başlık=The Influence of Ambient Temperature and Aridity on Modes of Reproduction and Excretion of Amniote Vertebrates |dergi=The American Naturalist |cilt=100 |sayı=916 |sayfalar=667–682 |doi=10.1086/282459 |jstor=2459303}}</ref> Kloak çok işlevli bir açıklıktır; atıklar ondan dışarı atılır, birçok kuş türü kloaklarını birleştirerek çiftleşir ve dişiler yumurtalarını ondan geçerek yumurtlar. Ayrıca bazı kuş türleri [[regurjitasyon]] yoluyla dışarı [[pelet]]ler atar.<ref>{{Dergi kaynağı |soyadı=Balgooyen |ad=Thomas G. |tarih=1 Ekim 1971 |başlık=Pellet Regurgitation by Captive Sparrow Hawks (''Falco sparverius'') |dergi=Condor |cilt=73 |sayı=3 |sayfalar=382–385 |doi=10.2307/1365774 |url=http://sora.unm.edu/sites/default/files/journals/condor/v073n03/p0382-p0385.pdf |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140224142542/http://sora.unm.edu/sites/default/files/journals/condor/v073n03/p0382-p0385.pdf |arşivtarihi=24 Şubat 2014 |jstor=1365774 |
[[Kivi (kuş)|Kivi]] dışında [[Koşucu kuşlar|Palaeognathae]] alt sınıfında bulunan erkek kuşlar, [[Anhimidae]] familyası haricinde [[Kazsılar|Anseriformes]] takımından bulunan erkek kuşlar ve [[Tavuksular|Galliformes]] takımında bulunan erkek kuşlarda bulunan [[kuş penisi|penis]] [[Neoaves]] [[klad]]ında yoktur; Galliformes takımında [[Cracidae]] familyası haricinde penis tam gelişmemiştir.<ref>{{Web kaynağı | soyadı = Yong | ad = Ed | url = http://phenomena.nationalgeographic.com/2013/06/06/how-chickens-lost-their-penises-ducks-kept-theirs/ | başlık = Phenomena: Not Exactly Rocket Science How Chickens Lost Their Penises (And Ducks Kept Theirs) | yayıncı = Phenomena.nationalgeographic.com | erişimtarihi = 3 Ekim 2013 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130609052803/http://phenomena.nationalgeographic.com/2013/06/06/how-chickens-lost-their-penises-ducks-kept-theirs/ | arşivtarihi = 9 Haziran 2013 | ölüurl = yes }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://bcs.whfreeman.com/gill/bcs-pages/body-right_10.asp?s=10000&n=00010&i=99010.06&v=chapter&o=%7C13000%7C00010%7C&ns=undefined |başlık=Ornithology, 3rd Edition – Waterfowl: Order Anseriformes |erişimtarihi=3 Ekim 2013 |
Besinleri depolamak için bir [[kursak]]ları ve dişlerinin olmamasını telafi etmek için yuttukları taşlarla besinleri öğüttükleri bir [[taşlık (anatomi)|taşlık]]ları olan kuşların [[sindirim sistemi|sindirim sistem]]leri kendilerine özgüdür.<ref>{{Dergi kaynağı |soyadı=Gionfriddo |ad=James P. |tarih=1 Şubat 1995 |başlık=Grit Use by House Sparrows: Effects of Diet and Grit Size |dergi=Condor |cilt=97 |sayı=1 |sayfalar=57–67 |doi=10.2307/1368983 |url=http://sora.unm.edu/sites/default/files/journals/condor/v097n01/p0057-p0067.pdf |yazar2=Best |jstor=1368983 |erişim-tarihi=9 Nisan 2020 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20170812214621/https://sora.unm.edu/sites/default/files/journals/condor/v097n01/p0057-p0067.pdf |arşiv-tarihi=12 Ağustos 2017 |ölüurl=no }}</ref> Kuşların çoğu uçuşa yardımcı olması için hızlı sindirme yönünde adaptasyon geçirmişlerdir.<ref name="Attenborough">{{Kitap kaynağı|soyadı=Attenborough |ad=David |yıl=1998 |başlık=The Life of Birds |url=https://archive.org/details/lifeofbirds0000atte |yer=Princeton |yayıncı=Princeton University Press |isbn=0-691-01633-X}}</ref> Bazı göçmen kuşlar, bağırsaklarındaki [[protein]]ler de dahil olmak üzere vücutlarının çoğu kısmındaki proteini göç sırasında ek enerji kaynağı olarak kullanmak üzere adaptasyon geçirmişlerdir.<ref name="Battley">{{Dergi kaynağı|soyadı1=Battley |ad1=Phil F. |tarih=Ocak 2000 |başlık=Empirical evidence for differential organ reductions during trans-oceanic bird flight |dergi=Proceedings of the Royal Society B |cilt=267 |sayı=1439 |sayfalar=191–195 |doi=10.1098/rspb.2000.0986 |pmid=10687826 |soyadı2=Piersma |ad2=T |soyadı3=Dietz |ad3=MW |soyadı4=Tang |ad4=S |soyadı5=Dekinga |ad5=A |soyadı6=Hulsman |ad6=K |pmc=1690512}} (Erratum ''Proceedings of the Royal Society B'' '''267'''(1461):2567.)</ref>
== Davranışları ==
| |||