Archaeopteryx: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
5 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7 |
|||
21. satır:
|dış_bağlantılar = {{commons-species|Archaeopteryx}}
}}
'''''Archaeopteryx''''', kuşumsu bir [[dinozor]], uçamayan tüylü dinozorlar ve modern [[kuşlar]] arası geçiş, [[cins]]idir. 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başı arası dönemde ''Archaeopteryx'', [[Paleontoloji|paleontologlar]] ve popüler kitaplarca bilinen en eski kuş olarak kabul görmekteydi ([[Avialae]] grubu üyesi)<ref name="Xiaotingia">{{Dergi kaynağı|başlık=An ''Archaeopteryx''-like theropod from China and the origin of Avialae|url=http://www.nature.com/nature/journal/v475/n7357/full/nature10288.html|tarih=28 Temmuz 2011|dergi=Nature|cilt=475|sayfalar=465–470|doi=10.1038/nature10288|sayı=7357|yazar1=Xing Xu|yazar2=Hailu You|yazar3=Kai Du|yazar4=Fenglu Han|pmid=21796204|erişim-tarihi=27 Temmuz 2016|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20110927092139/http://www.nature.com/nature/journal/v475/n7357/full/nature10288.html|arşiv-tarihi=27 Eylül 2011|ölüurl=no}}</ref>. İlerleyen süreçte [[Anchiornis]], [[Xiaotingia]] ve [[Aurornis]] gibi daha yaşlı potansiyel avialanlar tanımlandı.<ref name="pascal"><cite class="citation journal">Godefroit, Pascal; Cau, Andrea; Hu, Dong-Yu; Escuillié, François; Wu, Wenhao; Dyke, Gareth (2013). </cite></ref>
''Archaeopteryx ''yaklaşık 150 milyon yıl önce Geç Jura döneminde Güney Almanya'da yaşadı. Yaklaşık olarak [[Avrupa saksağanı|Avrasya saksağan]]ı boyutunda olup, en büyük bireyleri muhtemelen bir kuzgun boyutuna ulaşabilen<ref name="Erickson_etal_2009"><cite class="citation journal">Erickson, Gregory M.; Rauhut, Oliver W. M.; Zhou, Zhonghe; Turner, Alan H.; Inouye, Brian D.; Hu, Dongyu; Norell, Mark A. (2009). </cite></ref> ''Archaeopteryx'' 0.5 m uzunluğa ulaşabilmekteydi. Küçük boyutu, geniş kanatları ve uçabilme veya havada süzülebilme yetenekleri olduğuna kanaat getirilmesine rağmen ''Archaeopteryx'' diğer küçük [[Mezozoik|Mesozoik]] [[dinozor]]larla, modern kuşlarla barındırdığından daha çok ortak özellik barındırmaktadır. Keskin dişli çene, pençeli üç parmak, uzun bir kemikli kuyruk, ileri derecede genişletilebilen ikincil ayak parmağı, tüyler (ki [[sıcakkanlı]] olduğuna işaret eder) ve çeşitli [[iskelet]]sel özellikleri gibi yönleri bilhassa [[Dromaeosauridae|dromaeosaurid]]ler ve [[troodontid]]ler ile paylaşmaktadır.<ref name="Yalden_1"><cite class="citation journal">Yalden D. W. (1984). </cite></ref><ref name="UCal_Chiappe"><cite class="citation book">L. M. Chiappe; L. M. Witme, eds. (2002). </cite></ref>
Bu özellikler Archaeopteryx'i net bir şekilde uçamayan dinozorlar ve kuşlar arasında bir [[geçiş fosili]] adayı yapmaktadır.<ref name="UCal MoP">[http://www.ucmp.berkeley.edu/diapsids/birds/archaeopteryx.html ''Archaeopteryx'': An Early Bird] {{Webarşiv|url=https://www.webcitation.org/69kxdRmpw?url=http://www.ucmp.berkeley.edu/diapsids/birds/archaeopteryx.html |date=8 Ağustos 2012 }} - [[Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley]], Museum of Paleontology. 18 Ekim 2006.</ref><ref name="UCalg Long">[http://www.ucalgary.ca/news/september2006/Archaeopteryx-lithographica/ Ancient birds flew on all fours] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20140714123345/http://www.ucalgary.ca/news/september2006/Archaeopteryx-lithographica/ |tarih=14 Temmuz 2014 |date=14 Temmuz 2014 }} - Nick Longrich, [[Calgary Üniversitesi]]. Discusses how many wings an ''Archaeopteryx'' had and other questions.</ref> Bu nedenle ''Archaeopteryx'' sadece dinozorlar alanında değil aynı zamanda kuşların kökeni alanında yapılan çalışmalar için önemli bir role sahiptir. 1861 yılında bir tüyden yola çıkarak isimlendirilmiş<ref name="Griffiths">{{Dergi kaynağı | soyadı1 = Griffiths | ad1 = P. J. | yıl = 1996 | başlık = The Isolated Archaeopteryx Feather | url = | dergi = Archaeopteryx | cilt = 14 | sayı = | sayfalar = 1–26 }}</ref> ve aynı yıl ilk defa bütün halinde ''Arhaeopteryx'' örneği bulunduğu duyurulmuştur. İlerleyen süreçte on fosil daha gün yüzüne çıkarılmıştır. Bu fosiller arasında farklılıklar olmasına rağmen birçok uzman bulunan fosilleri tartışmalı şekilde tek bir tür olarak tanımlamıştır.
Bu on bir fosilin çoğu tüy izleri barındırmaktadır. Fosillerdeki tüylerin gelişmiş bir formda ([[uçuş tüyleri]]) olması, tüylerin evriminin Geç Jura'dan önce başladığının ispatıdır.<ref name="weln_04"><cite class="citation book">P. Wellnhofer (2004). </cite></ref> ''Archaeopteryx''<nowiki/>'in [[tür örneği]], [[Charles Darwin]]'in [[Türlerin Kökeni]] kitabının yayınlanmasından iki yıl sonra keşfedilmiştir. ''Archaeopteryx'' Darwin'in teorilerini doğrulamakta ve bulunduğundan itibaren kuşların kökeni, ara geçiş formları ve [[evrim]] konuları için anahtar kanıt niteliğini taşımaktadır.
36. satır:
== Dış bağlantılar ==
* [https://web.archive.org/web/20061115084322/http://www.dinosauria.com/jdp/jdp.htm Journal of Dinosaur Paleontology] {{İng}}
* [http://www.talkorigins.org/faqs/archaeopteryx/info.html ''Archaeopteryx'' hakkında her şey] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20190602121115/http://www.talkorigins.org/faqs/archaeopteryx/info.html |date=2 Haziran 2019 }} {{İng}}
[[Kategori:Archaeopterygidae]]
| |||