Arpaçay (akarsu): Revizyonlar arasındaki fark

Arpaçay, Ermenistan ile Türkiye arasında ''[[Sınıraşan sular|sınır suyu]]'' olmasından dolayı küçük sorunlar yaşanmaktadır <ref>{{Web kaynağı | url = http://www.usiad.net/phocadownload/makaleler/Dunyanin_Tanimsiz_Alanlari.pdf | başlık = Sınır Oluşturan ve Sınır Aşan Sularımız | yazar = YILDIZ, Dursun | tarih = | eser = Dünyanın Tanımsız Alanları | yayıncı = usiad.net | erişimtarihi = 7 Ocak 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20121222072150/http://www.usiad.net/phocadownload/makaleler/Dunyanin_Tanimsiz_Alanlari.pdf | arşivtarihi = 22 Aralık 2012 | ölüurl = noyes }}</ref>.

Arpaçay çevresinde tarih öncesi yerleşmeler tespit edilmiştir. İlk yerleşmeleri su kenarlarına kuran insanlar çay çevresini de kullanmıştır. Tespit edilen [[höyük]]lerin ve kalelerin [[tunç çağı]]na ait oldukları düşünülmektedir. Arpaçay havzasında tespit edilen tarih öncesi alanlar şunlardır: Danatepe Höyük , Zöhrap Yerleşmesi, Carcı Yerleşmesi, Polat Kalesi, Yarbaşı Yerleşmesi, Tepecik yerleşmesi, Ziyarettepe Kalesi<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.kafkas.edu.tr/dosyalar/sobedergi/file/14/6.pdf | başlık = ARPAÇAY HAVZASI’NDA TUNÇ ÇAĞI YERLEŞMELERİ | yazar = KARAGEÇİ, Mustafa | tarih = | eser = | yayıncı = kafkas.edu.tr | erişimtarihi = 8 Ocak 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150108094042/http://www.kafkas.edu.tr/dosyalar/sobedergi/file/14/6.pdf | arşivtarihi = 8 Ocak 2015 | ölüurl = noyes }}</ref>.

Arpaçay, Türkiye için uluslararası hukuka göre hem ''sınır suyu'' (sınırı çizen su), hem de ''sınır aşan su''dur. Bu suların kullanımı ve korunması devletlerin karşılıklı anlaşmaları ile yürütülmektedir. Ermenistan ile sınırımızı belirleyen çay, Aras nehri ile birleştikten sonra [[İran]] ve [[Azerbaycan]] sınırlarını oluşturur. Türkiye 1927 yılında [[Sovyetler Birliği|SSCB]] ile sınır oluşturan ve sınır aşan suların kullanımı ile ilgili anlaşma imzalamıştır. Bu anlaşmaya dayanarak 1960 ve 1970'li yıllarda Arpaçay üzerinde Arpaçay barajı (Ahuryan Barajı) inşanında uzlaşma sağlandı. 1976 yılında inşaatına başlanan barajda tutulacak 510 milyon m³ su eşit olarak paylaşılmaktadır. Sulama suyu barajdan alınmayıp, Aras nehrine döküldüğü alandan 75&nbsp;km aşağıda yapılan Sedarabat regülatöründen alınmaktadır. Bu su ile mikroklima özelliğindeki Iğdır ovasında 66.000 hektarlık alan sulanmaktadır. Arpaçay'ın debisi, kullanılabilecek su miktarı Türk ve Ermeni yetkililerden oluşan ortak komite tarafından kontrol edilmekte ve yönetilmektedir<ref>{{Web kaynağı | url = http://ozdenbilen.com/Dosyalar/OzdenBilenYayinlari/MakaleRaporSunum/HacettepeUniversitesiHidropolitikDerslerindenAlintilar.doc | başlık = HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ STRATEJİK DEĞERLENDİRME, UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ’NDE HİDROPOLİTİK DERSLERİNDEN ALINTILAR | yazar = | tarih = | eser = | yayıncı = | erişimtarihi = 8 Ocak 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150108093951/http://ozdenbilen.com/Dosyalar/OzdenBilenYayinlari/MakaleRaporSunum/HacettepeUniversitesiHidropolitikDerslerindenAlintilar.doc | arşivtarihi = 8 Ocak 2015 | ölüurl = noyes }}</ref>.