Hayvan kurbanı: Revizyonlar arasındaki fark

Arapçada kurban için hedy (hediye)sözcüğü kullanılır.

 

 

 

 

[[Herodot]]'a göre, Antik Mısır'da domuzun kötü kokması, hasatlara saldırması nedeniyle ne domuzlar ne de [[domuz çobanı|domuz çobanları]] sevilirdi. Nitekim, Antik Mısır'da [[domuz]] da kurban edilen [[hayvan]]lar arasındaydı. [[Antik Mısır]]'da en göze çarpan kurban etme eylemlerinden biri de [[insan]]ların kurban edilmesiydi. Öyle ki, başta kadınlar ve çocuklar olmak üzere insanlar kurban edilmekteydi. [[Nil Nehri]]'ne bırakılan insanlar da aranan ortak özellik masumluktu; bu nedenle özellikle kadın ve çocuklar [[Nil Nehri]]'ne bırakılarak kurban edilirdi. Kurban edilecekler arasında bakirelik bir öncelik olarak sayılıyordu. Bakireliğin, saflık ve masumluk anlamı taşıması kurban olarak özellikle bakirelerin seçilmesine önemli bir etkendi.

 

[[Eski Çağ]]'da ölen kişinin eşyalarının yanı sıra eşi ve köleleri de kurban edilir ve onlarla birlikte gömülürdü. [[Antik Yunanistan]]'da ölülerin mezarlarında hâlâ yaşadıklarına inanılır ve onlara düzenli olarak sunu takdim edilirdi. Örneğin; bir kap içinde kan sunulurdu. Kan, hayat demek olduğu için ruhun kanı içince geçici bir canlılığa kavuşacağı fikri hakim idi. Eğer bu ihmal edilir ise, ölülerin çevreye ölüm ve çeşitli hastalıklar salarak intikam alacağı düşünülürdü.

 

<ref>Bettany, Georges Thomas (2005) Dünya Dinleri Ansiklopedisi, Say Yayınları. ISBN 975-46-8512-6</ref>

 

[[Miken]]lerin günlük yaşamlarında kullandıkları gıda maddeleri ve [[hayvan]]ları kurban sunusu olarak kullandığı bilinmektedir. Metinsel veri niteliğindeki Pylos'ta ele geçen tabletler neticesinde, denizlerin hakimi tanrı [[Poseidon]]'a yapılan sunuların listesi bunu göstermektedir. Kurban olarak sunulan [[boğa]] ve [[keçi]]nin yanı sıra [[libasyon]] sunuları sırasında un, şarap ve bal gibi gıdalarında kullanıldığı bilinmektedir. Özellikle ritüeller arasında önemli bir yer tutan libasyon törenlerinde bir kap içindeki kan ya da sıvı yere doğru akıtılmaktadır. Bu sunular arasında koyun postları da göze çarpmaktadır. Diğer [[tablet]]lerden anlaşıldığı üzere kurbanlar arasında inek, [[dişi]] evcil domuz ve yaban domuzları bulunmaktadır; özellikle dişi hayvanlar kurban olarak seçilmişlerdir. Lineer B metinlerinde sunulan sıvılar altın kapların içerisindedir. Bu törenler sırasında elinde [[altın]] kaplarla [[tanrı]]ya yaklaşan [[insan]]lar da kurban olarak tanrılara sunulmuştur. Mikenlerdeki cenaze törenlerinde ise günümüzde bazı [[toplum]]lardaki cenaze sonrası kurban kesme adetine benzer bir biçimde gerçekleştirilmiş sunularda çok sayıda hayvan da kurban edilmiştir. Kült merkezlerinde bulunan sunak ve hayvan kemikleri kurban törenlerinin yaygınlığını açıkça ortaya koymaktadır. Hagia Triada lahdinin üzerindeki sahneler, özellikle kadınların ön planda olduğu [[libasyon]] törenlerinde ellerinde kan dolu bir kapı tutan [[kadın]]ın sıvıyı akıtışını göstermektedir.

 

[[Dosya:Codex Magliabechiano (141 cropped).jpg|thumb|[[Aztek]]'lerde insan kurbanı. (Codex Mendoza'dan, 16. yüzyıl) ([[Bodleian Kütüphanesi]], [[Oxford Üniversitesi|Oxford]]).]]

 

1200 yıl önce Maya ve Toltek unsurlarının karışımıyla oluşan melez kültürün gaddar törenlere olan düşkünlüğü, bölgede bir istisna değildir. Meksika’da yeşeren bütün büyük uygarlıkların insan kurbanını törenleştirdikleri biliniyor. Ayrıca bu törenlerin yüzyıllar boyunca şiddetini artırarak varlığını sürdürmesi şaşırtıcıdır. “Göksel korku” altında yapılan bu törenlerde tapınakların çoğu fiili olarak birer mezbahaya dönüşmüş, rahiplerin ellerindeki taş bıçaklarla kalpler canlı canlı yerinden sökülmüş; kimi zaman da sunak (Orta Amerika piramitleri) larda kafalar kesilmiştir.

 

Eski Mezopotamya'da kurban ritüelinin sıklıkla yapıldığı bilinmektedir. İnsanların, başlarına bir uğursuzluk gelme ihtimaline karşı tedbir olarak hayvanları adak olarak adadıkları bilinmektedir. Kimi zamansa kestikleri kurban sayesinde günahlarının temizleneceğine dair olan inanışları sebebiyle çeşitli hayvanları kurban etmişlerdir. Mezopotamya'da gerek tanrının azabından korkma, gerekse hayvanların tanrının birer besini olarak algılanması dolayısıyla, tanrıyı doyurmak amaçlı kurban kesilmiştir. Bu ve benzeri korkular Mezopotamya'daki kurban kesme ritüelinin daha ciddi bir hâl almasına neden olmuştur.

 

[[Sümer]]lerde en değerli kurban olarak görülen [[kuzu]]nun yanı sıra yabani ve evcil [[domuz]] dahil olmak üzere diğer hayvanlar da kurban edilirdi. Ancak yabani ve evcil domuz daha çok, bir hastanın iyileşebilmesi maksadıyla kurban edilirdi.

 

{{quote|[[Şamaş]] tapınağında Tanrı Şakkan’a koyun eti sunulmayacak;<br>Tanrı Sin’in tapınağında Tanrı Harru’ya inek eti sunulmayacak;<br>Tanrıça Belet-şeri’ye kuş eti sunulmayacak;<br>Tanrıça Ereş-kigal’e inek ve kuş eti sunulmayacak.}}

 

 

Hititlerde insanlar tanrılara kurban kesip yalvarır ve karşılığında da tanrıların onları düşmanlardan, hastalıktan koruduğuna inanılırdı.<ref>Aydın, Ufuk. Uygarlık tarihi, sayfa 6.</ref>

 

{{ayrıca bakınız|Korban|Şehita}}

 

[[Tora]] ve [[Tanah]]'ta İsrailoğullarının insan kurbanına aşina olduğu anlatılır ve buna en önemli örnek [[İbrahim]]'in oğlu [[İshak]]'ı neredeyse kurban etmesidir.<ref>{{bap|gen|22:1-24}}</ref> Bunun yanı sıra, Yiftah'ın kızını kurban ettiği,<ref>{{bap|Judges|11:31-40}}</ref> Moav kralının varisi olan oğlunu yakmalık sunu olarak sunduğu,<ref>{{bap|2 kral|3:27}}</ref> [[Mika kitabı]]nda birinin 'günahlarım için ilk doğan oğlumu kurban edeyim mi?' diye sorduğu<ref>{{bap|mik|6:7-8}}</ref> anlatılır. [[Yeremya kitabı]]nda çocuk kurbanının tiksinilecek bir şey olduğundan bahsedilir.<ref>{{bap|jer|7:30-32}}</ref>

 

{{Ana madde|İslamda kurban}}