İspanya'da demokrasiye geçiş süreci: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Teacher0691 (mesaj | katkılar) |
k Yazım hatası düzeltildi: Muhafazakar → Muhafazakâr AWB ile |
||
6. satır:
[[İspanya İç Savaşı]]ndan beri iktidarda olan [[Francisco Franco|Franco]]’nun ölümü [[I. Juan Carlos|Don Juan Carlos de Borbon]]’u tahta çıkartır. Franco’nun ölümüne dek Juan Carlos geri planda kalmış ve Franco’nun siyasetini takip etmiştir. Ne var ki, İspanya Kralı olarak başa geçtikten sonra halihazırdaki sistemin yerine babasının 1946 yılından beri öngördüğü sistemin kurulması için çaba sarfedecektir. Öngörülen geçiş dönemi çok iddalı bir plandı ve İspanya’nın içinden ve dışından desteğe ihtiyaç duyarak başladı. Daha önce Franco diktatörlüğünü destekleyen başta [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] olmak üzere [[Avrupa]] ülkeleri şimdi İspanya’da anayasal bir monarşiden yanaydılar, bu görüşe İspanyol ve uluslararası sermayedarlar da katılmaktaydılar. Ne var ki, geçiş sanıldığından daha zor ve sancılı olacaktır, İspanyol İç Savaşının (1936-39) etkileri hala sürmekteydi. Aşırı sağcı Frankocular İspanyol Ordusu içinde büyük desteği vardı, sol kesim ise konumunu Franco’ya borçlu olan bir krala güvenmiyorlardı. Demokrasinin yerleşmesi için sol kesimin aşırı uçlarının dizginlenmesi ve aynı zamanda ordunun Frankocular adına siyasete müdahale etmemesinin sağlanması gerekiyordu. Kral iktidarına Franco’nun kurduğu siyasi sistemin içerisinde ve onun kurallarına göre başladı. Franco zamanının tek siyasi partisi olan Milliyetçi Hareket partisinin prensiplerine bağlılık yemini etti, tacını Franco döneminin temsilcisi elinden giydi ve Franco döneminin yasalarını uyguladı. Aykırı olarak sadece Cortes Meclisinde İspanyol siyasi sisteminin değişmesi gerekliliğinden bahsetti.
== Monarşinin ilk
Juan Carlos’un ilk
== Birinci Adolfo Suarez
Konsey tarafından kendisine önerilen yeni üç isim arasından kral bu sefer [[Adolfo Suárez]]’i seçecektir. Yapılması gereken ise öncelikli olarak Frankoculardan oluşan Meclisi Franco’nun kurduğu sistemi tasfiye etmeye ikna etmekti. Bu sayede yasal süreç içerisinde durum çözülecek ve askerlerin eline müdahale için bahane verilmeyecekti. Adolfo Suárez hemen bunun uygulanabilmesi için açık bir program ortaya koyar:
* Siyasal Reform için bir yasanın hazırlanması, bunun önce Meclis tarafından sonra da referandum ile halk tarafından onaylanması, bu sayede demokrasiye geçilmesi.
15. satır:
=== Siyasi reform yasası ===
Siyasi Reform yasasının taslağı Meclis Başkan vekillerinden Torcuato Fernández-Miranda tarafından hazırlanmış ve
=== Suarez
Suarez projesine güven sağlamak ve kamuoyu desteğini arkasına almak için bazı girişimlerde bulundu. Temmuz 1976’da kısmi siyasi af ilan etti ve 400 tutukluyu salıverdi. Bu uygulamaya Mart 1977’de devam etti ve Mayıs ayında tüm siyasi tutuklular affedildi. 1976 Aralık ayında Franco zamanının gizli polis teşkilatını dağıttı. Mart 1977’de grev yapma özgürlüğü ve sendikalaşma hakkı tanındı. Aynı dönemde ülkedeki seçim sistemi de liberal demokrasilerdekine benzer şekilde düzenlendi. Bu ve diğer uygulamalarla aslında Suarez, muhalefetin 1974 yılında dile getirdiklerini gerçekleştirmiş olmaktaydı. Muhalefet güçleri Kasım 1976’da demokratik örgütler platformunu oluşturmak için bir araya geldiler. Suarez ise [[PSOE]] Genel Sekreteri [[Felipe González]] ile temas kurarak muhalefetle bağ kurmuş olur. Sosyalist liderin olumlu tutumu sayesinde Suarez reformlarına devam edebilmişti. Ancak ülkede siyasetin normale dönmesi için en büyük sorunun [[İspanyol Komünist Partisi]] PCE’nin yasallaşması sorunu olduğunda herkes ortaklaşıyordu. PCE o dönemde tüm diğer partilerden fazla aktiviste sahipti ve hepsinden daha örgütlüydü. Ancak Suarez ordu komutanlarıyla Eylül ayında yaptığı toplantıda PCE’nin yasallaşmasına karşı şiddetli direnişle karşılaşır. İspanya Komünist Partisi ise kendi hesabına siyasi görüşlerini daha sık ve daha ortada dile getirmeye başlamıştır. Komünistlere göre demokrasi adına yapılan reform anti-demokratikti ve dahası Kurucu Meclis seçimleri muhalefetin oluşturduğu bir geçici
=== Suarez
Suarez, Bunker adıyla bilinen ve aşırı Frankocu José Antonio Girón ve Blas Piñar öncülüğünde ve El Alcázar ile Arriba gibi gazeteler aracılığıyla görüşlerini açıklayan grubun ordudaki subaylarla yakın temasta olduğunu biliyordu. Bu grup eğer yapılan siyasi reformlara karşı bir askeri müdahale çağrısı yaparsa durum çok kötü olabilirdi. Konuyu aşabilmek için Suarez ordu içindeki daha liberal grup ve bu grubun ileri gelenlerinden General Díez Alegría ile yakınlaşır. Suarez bu gruba kimi sorumluluk vermekten de kaçınmayacaktır, grupta öne çıkan isim ise General Manuel Gutiérrez Mellado olacaktır. Savunma Bakan Yardımcılığındaki General Fernando de Santiago siyasi affa ve sendikalaşma yasalarına karşı çıkınca görevden alınacak ve yerine Mellado atanacaktır. Santiago’nun görevden alınması Suarez’in ordunun çoğunluğunca sevilmemesine yol açacak ve bu durum PCE’nin yasallaşmasıyla daha da artacaktır. Mellado ise hem ordu hem de polis teşkilatında tasfiye yapmakta ve Franco yanlılarını görevden alırken demokrasi yanlılarını göreve çağırmaktadır. Suarez orduya siyasi hayatın normale dönmesinin ne bir anarşi ne de devrim olarak algılanamayacağını anlatmaya çalışsa da hortlayan terörizm önüne engel çıkartacaktır.
36. satır:
Kendi bölgelerinde güçlü durumda bulunan ve seçimlerde başarılı olan Bask Ulusal Partisi (PNV-Partido Nacionalista Vasco) ve Katalunya için Demokratik Pakt (PDC-Pacte Democrátic per Catalunya) bölgesel güçlerini bir kez daha göstermiş oldular. Oluşan Kurucu Meclis 1977 ve 1978 yıllarında anayasa taslağını oluştrmaya başladı ve devam etti. 1978 yılında sonlanan anayasa 6 Aralık 1978 tarihinde ise referandumla onaylanacaktır.
== UCD
[[Dosya:El Pais 23-02-1981.jpg|sağ|thumb|200px|Darbenin yaşandığı 23 Şubat 1981 tarihli El Pais gazetesi. Gazetenin manşetindeki ''El Pais Anayasayı destekliyor'' sloganı darbeye karşı önemli bir direniş olmuştur]]
Hem Haziran 1977 hem de Mart 1979 seçimlerinde UCD birinci parti olacak ama meclis çoğunluğunu sağlayamayacaktı. UCD, diğer partilerle koalisyon kurmak zorunda kaldı. 1979 yılı boyunca parti hem iç birliğini sağlamak hem de koalisyon ortaklarının isteklerini yerine getirmek için çablayacaktır. 1980’e gelindiğinde Suarez hükûmeti demokrasiye geçiş için öngördüğü programın çoğunu tamamlamış durumdadır. Bundan sonrası için ise önünde bir yol haritası bulunmamaktaydı. Birçok UCD üyesi genel
== PSOE
Calvo Sotelo parlamentoyu feshedip seçimlere giedecek ancak partisi UCD diğer seçimlerin aksine %6,8 oy alarak hezimete uğrayacaktır. Ekim 1982’deki seçimlerde %48,4 oy alarak PSOE mutlak meclis çoğunluğunu elde edecektir.<ref>[http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/spain/es_appen.html#table2 İspanya genel seçimleri]</ref> PSOE Genel sekreteri 28.Parti Kongresinde partideki komünistlerle kesinlikle yollarını ayıracak ve [[marksizm]]i reddedecek, böylelikle partiyi geleneksel sosyal-demokrat çizgiye çekecektir. UCD çatısı altındaki sosyal-demokrat unsurlarla da birleşecek ve "el cambio" (değişim) adındaki kampanyasıyla başa gelecektir. PSOE elindeki mutlak çoğunluk sayesinde geçiş döneminden sonra İspanya’da uzun süreli görece huzurlu bir ortam sağlayacaktır. Ancak [[ETA]] ve sol örgütlere karşı sosyal-demokratların iktidarında [[GAL]] eliyle birçok yargısız infaz gerçekleştirilmiş ve [[NATO]] bağlantılı örgütlenmelere gidilmiştir.<ref>[http://www.elpais.com/articulo/espana/ESPAnA/ORGANIZACION_DEL_TRATADO_DEL_ATLaNTICO_NORTE_/OTAN/red/secreta/OTAN/operaba/Espana/ex/agente/belga/elpepiesp/19901114elpepinac_15/Tes İspanya’da NATO gizli örgütlenmelerine dair] [[El País]] makalesi (İspanyolca)]</ref>
|