Güneş kütlesi: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Ömer Berkay (mesaj | katkılar)
k →‎top: clean up AWB ile
Ömer Berkay (mesaj | katkılar)
5. satır:
:<math>M_\odot=( 1.98855\ \pm\ 0.00025 )\ \times10^{30}\hbox{ kg}</math>
Bu kütle [[Dünya]]’nın kütlesinin 332,946 katıdır. Jüpiter kütlesinin ise 1,048 katıdır.
Dünya’nın Güneş’in etrafında [[eliptik yörünge]]de dolanması sebebiyle, Dünya'nın hareketinden yola çıkılarak güneş kütlesi hesaplanabilir. Merkezi bir kütle etrafında dolanan küçük cisimler için [[yörünge süresi]] eşitliğinden yararlanarak bulunabilir. Bir yılın uzunluğuna dayanarak, Güneş ile Dünya arasındaki uzaklık ( [[astronomik birim]] veya AB), [[kütle çekimkütleçekim sabiti]] (''G'') ve Güneş kütlesi aşağıdaki eşitlikle gösterilir:
 
:<math>M_\odot=\frac{4 \pi^2 \times (1\ {\rm AU})^3}{G\times(1\ {\rm sene})^2}</math>
 
Kütle çekimKütleçekim sabitinin değeri, [[Henry Cavendish]] tarafından 1798 yılında yapılan ölçümlerden sağlanarak elde edilmiştir. Onun bulduğu değer, modern yöntemlerle elde edilen değerden sadece 1% farklı idi. 1761 ve 1769 Venüs geçişi sırasında çok yüksek hassasiyetle Güneş’in [[ıraklık açısı]] hesaplanmıştır, 9&Prime; değerindeki verimle(1976 değerini şimdiyle karşılaştırırsak 8.794148&Prime;). Eğer ıraklık açısının değerini biliyorsak, Güneş’in Dünya’ya olan uzaklığını geometrik olarak hesaplayabiliriz.
 
Güneş’in kütlesini ilk tahmin eden kişi [[Isaac Newton]]’dur. ''[[Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica|Principia]]'' adlı eserinde, Dünya’nın kütlesinin Güneş’in kütlesine oranının yaklaşık olarak 1/28,700 olduğunu tahmin etti. Daha sonra bulduğu değerin, 1 Astronomik Birim’i tahmin ederken kullandığı ıraklık açısının yanlış değerine dayandığını fark ediyor. ''Principia'' adlı eserinin 3. baskısında tahminini düzelterek, oranı 1/169,282 olarak veriyor. Güneş’in ıraklık açısının kesin değeri daha da küçüktür. Tahmini kütlelerin oranı 1/332,946’dır.
 
Astronomik birim ve kütle çekimkütleçekim sabiti yüksek hassasiyetle hesaplanmadan önce, bir ölçüm birimi olarak Güneş kütlesi kullanılırdı. Bunun nedeni, [[Güneş Sistemi]]’indeki başka bir gezegenin göreceli kütlesi veya ikili kütle sistemleri olan [[çift yıldız]]ların toplam kütlesi Güneş kütlesi cinsiden direkt olarak hesaplanabiliyordu. Kepler’in 3. Yasası’nı kullanılarak, gezegenin ve yıldızın yörünge yarıçapı astronomik birimler cinsinde, yörünge periyodu ise yıl cinsinden bulunur.
 
Zaman geçtikçe Güneş’in kütlesi azaldı. Bu yaklaşık olarak eşit miktarlarda iki aşamada gerçekleşir. İlk olarak, Güneş’in merkezinde hidrojen [[nükleer füzyon]] ile helyuma dönüşür. Bu tepkime sonunda bir miktar kütle, gama ışını fotonları biçiminde enerjiye dönüşür. Sonunda bu enerjinin çoğu Güneş’ten uzağa yayılır. İkinci olarak, Güneş’in atmosferindeki yüksek enerjili fotonlar ve elektronlar [[güneş rüzgârı]] olarak dış uzaya fırlatılır.